3.4 Christendom in Europa

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Niet het bureau  van de docent - vooraan in de klas -  bureau docent

vandaag

Keuze 1

Deel 1:

Zelf samenvatten 3.4

Deel 2

maken opgaves weekplanner

Hulp bij examenvragen

Keuze 2

Deel 1

samen uitleg

Deel 2

Zelfstandig aan de slag met 

- samenvatten

- examenopgaves

opgaves uit je boek 

Toets! Aandachtspunten!

1. Vraag herhalen
   
2. Benoemen: in de bron lees ik dat.. / in de bron zie ik 
3. Zo concreet mogelijk: niet zij/hij/hen/ maar Koning Clovis / de horige boeren

Leren

• Begrippen (om uit te leggen in een vraag)
• Chronologie
• Kenmerkende aspecten kunnen uitleggen

3.2 Christendom in Europa

KA 9: de verspreiding van het christendom in heel europa 

Doen om jezelf voor te bereiden

samenvatting maken

tijdlijn maken

kenmerkende aspecten uitwerken

begrippen leren

oefenen

Wat wil je nu doen om je voor te bereiden voor de toets

samen de presentatie doornemen

zelf het hoofdstuk doornemen

oefentoets nog eens proberen

vragen stellen

extra uitleg over een specifiek onderwerp

• De vervanging van de steden in Europa voor alleen maar landbouw georganiseerd via het hofstelsel en horigheid.

Val Romeinse Rijk, landbouwsamenleving, horigheid, economisch stelsel  

• Het ontstaan van het feodale stelsel

Val Romeinse Rijk, Frankisch Rijk, Salische wet, politiek stelsel

• De verspreiding van het christendom in Europa
  

tweezwaardenleer, missionarissen, kerstening, samensmelten

Het ontstaan en de verspreiding van de islam

monotheïstische godsdienst, begin 7e eeuw, snelle verspreiding

Afgelopen lessen

Kenmerkend aspect

De verspreiding van het christendom in geheel Europa

Leerdoelen

Hoe de kerken van Constantinopel en Rome uit elkaar groeiden.

Hoe het christendom werd verspreid

Hoe de christelijke en Germaanse gebruiken samensmolten

Leerdoel

Hoe de kerken van Constantinopel en Rome uit elkaar groeiden.

Niet alleen politieke scheiding...

Byzantijnse of Orthodoxe kerk

• In West-Europa ontstond de Rooms-katholieke kerk, onder leiding van de paus
• In het Oost-Romeinse rijk ontstond de christelijk-orthodoxe kerk onder leiding van de byzantijnse keizer

Tweezwaardenleer

Volgens de paus is de wereld in twee machten verdeeld:

De geestelijke macht

(Paus)

en

De wereldlijke macht

(Koningen en Keizer)

Tweezwaardenleer

Twee machten: 

wereldlijke macht (koning/keizer) 

en geestelijke macht (paus)

hoe de kerken van Rome en Constantinopel uit elkaar groeiden

Onenigheid over wie bisschoppen benoemd: paus of de keizer van het Romeinse Rijk

in het Oost-Romeinse Rijk (Byzantijnse) is dit vast gelegd in 533, in het West-Romeinse niet.

DUS: Paus in Rome beslist er is geestelijke en de wereldlijke macht; tweezwaardenleer.

• Het oosterse en westerse christendom groeiden uit elkaar ---> ontstaan rooms-katholieke kerk (paus) en de orthodoxe kerk (keizer)

Geestelijken een aparte stand, ook monniken en nonnen in kloosters

• geen persoonlijk bezit, maar hadden vaak wel grond waarop horige boeren werkten

3.4 Christendom in Europa

Leerdoel

Hoe werd Europa christelijk?

Let's go kerstening

Stap 1: Bekeren van leiders/grote groepen

Stap 2: Bekeer individuen 

Stap 3: Lokale en nieuwe geloof samensmelten

Beschrijf per stap hoe de kerstening verliep (gebruik par. 3.4)

• Welke stap verliep het meest moeizaam?
• Wat is het belang van stap 3 voor stap 2?
• In hoeverre kun je het christendom als polytheïstische godsdienst beschouwen?

Hoe werd Europa christelijk?

1. Koningen bekeerden zich en dwongen hun volk tot het christendom

2. Hoe werd Europa christelijk?

1. Koningen bekeerden zich en dwongen hun volk tot het christendom
2. Monniken stichtten kloosters en bekeerden van daaruit de bevolking (missionarissen)

- 

Missionarissen deden hun werk vanuit kloosters (Plek of gebouw waar nonnen en monniken zich hebben teruggetrokken om hele leven te wijden aan geloof)

In klooster leefden monniken en nonnen volgens een 'regel':  ( een reeks voorschriften die vertelden hoe zij hun dagen moesten doorbrengen)

Missionarissen

• Trekken rond om mensen te kerstenen
• Bouwen kerken
  
• Verspreiding werd bemoeilijkt door invallen van de Vikingen, Slaven en Hongaren
  

leerdoel

Hoe de christelijke en Germaanse gebruiken samensmolten

Samensmelting

Om heidenen te bekeren sloot de kerk aan bij heidense gebruiken. 25 december was het feest van het licht.

Het lentefeest en feest voor de vruchtbaarheid werd Pasen

Wodan

Sint Nicolaas

Maandag

Tyrs dag

Wodans dag

Donars dag

Freia's dag

(Sabbat's dag)

Zondag

Nuances: Maar niet iedereen was christelijk..

Lokaal bestuur in handen van Germaanse en Frankische vorsten 

Polytheïstische godsdienst dominant

Samenvatting

hoe het christendom werd verspreid in Europa

• Christendom werd in 395 de Romeinse staatsgodsdienst, maar had weinig aanhangers
• Doping Clovis is een keerpunt: hij maakte het
   Frankische Rijk christelijk

Hierdoor kon hij bisschoppen gebruiken bij het
 bestuur van zijn rijk (feodalisme)

• Stuurt missionarissen door het rijk om mensen te
   kerstenen (bekeren)  
• Missionarissen wilden het geloof zonder geweld en dwang verspreiden. Maar meestal lieten volken zich pas bekeren als ze door christelijke vorsten werden gedwongen.

Samenvatting - deel 1

hoe christelijke en Germaanse gebruiken samensmolten

Bij het bekeren van Germaanse stammen werd eerst het hoofd bekeerd en daarna volgde de rest van de stam

>> niet snel genoeg voor missionarissen / niet overtuigend genoeg voor het volk dus

Christendom gemixt met heidense elementen, uiteindelijk ook overname van gebruiken.

1. Kerst
2. Rustdag
3. Zon
4. Pasen
5. Maria
6. Relikwiëen 

Samenvatting - deel 2

1. Een uitspraak: Het ontstaan van een zelfvoorzienende samenleving in de tijd van monniken en ridders was een gevolg van de ondergang van het West-Romeinse rijk.

Leg deze uitspraak uit.

• Ga verder met de opdrachten:
• Maak samenvatting (inleveren)

Oefenvragen examen

Let's go kerstening

Stap 1: Bekeren van leiders/grote groepen

Stap 2: Bekeer individuen 

Stap 3: Lokale en nieuwe geloof samensmelten

Beschrijf per stap hoe de kerstening verliep (gebruik par. 3.4)

Welke stap verliep het meest moeizaam?

Wat is het belang van stap 3 voor stap 2?

In hoeverre kun je het christendom als polytheïstische godsdienst beschouwen?

Leerdoelencheck + verwerking

- Je kunt uitleggen hoe de kerken van Rome en 

Constantinopel uit elkaar groeiden.

- Je kunt uitleggen hoe het christendom werd 

verspreid in Europa.

- Je kunt uitleggen hoe de christelijke en Germaanse gebruiken samensmolten.

Opdracht 2, 7 en 14 van 3.4

Je kunt uitleggen hoe de kerken van Rome en Constantinopel uit elkaar groeiden

- Je kunt uitleggen hoe het christendom werd 

verspreid in Europa.

- Je kunt uitleggen hoe de christelijke en Germaanse gebruiken samensmolten.

leerdoel

Hoe het christendom verspreid raakte in Europa

Koningen en geestelijken

- In de late Oudheid had christendom zich over hele RR verspreid

- Vooral in steden, waar bisschoppen de christelijke gemeentes leidden

- Buiten steden bleken oude, voorchristelijke gewoontes, moeilijk uit te roeien: christendom was op veel plaatsen nog niet diep geworteld. Gevolg?

- Na val WRR in noorden van Gallië en Brittannië werd oorspronkelijke christelijke bevolking nu geregeerd door Germaanse koningen die eigen goden aanbaden

Clovis

• Clovis stichter Frankische Rijk
• Bekeerd zit tot christendom in 496 (katholiek)
• Dit leverde steun op van bisschoppen die op lokaal niveau veel macht hadden
• Door deze steun kon Clovis heel Gallië veroveren 
  
  

- Wanneer koning zich bekeerde moest volk ook geloof aanhangen

- Koningen beschermden geestelijken en schonken hen grond en goederen

- In ruil stelden geestelijken voor vorsten documenten op en vervulden ze diplomatieke missies

- Goddelijke legitimering

De bekering van Europa

- Vanaf late zevende eeuw missionarissen vanuit Engeland naar Europese vasteland

- Christendom verspreiden

- ENG rond 600 bekeerd tot christendom 

- Eind tiende eeuw gingen ook koningen in Noord- en Oost-Europa over tot christendom

- Heel Europa was nu christelijk 

- De regel die in W-E het meest werd gevolgd was die van Benedictus: 

- Kloosterlingen moesten hun leven doorbrengen met bidden, studeren en werken. Leven in armoede en hun abt gehoorzamen

- De studies waren in eerste instantie de bijbel en andere religieuze boeken

- Echter ook auteurs uit de Klassieke Oudheid

- Als hulpmiddel om bijbel beter te begrijpen

- Hierdoor belangstelling voor inhoud boeken zelf:

- Klassieke wetenschappen zoals filosofie, retorica en geschiedschrijving daarom in Middeleeuwen populair

Opdracht 

Wat: uitwerken opdracht 10 (let op: in tweetallen, geen paus)

Hoe: in tweetallen

Tijd: 10 min

Hulp: boek en internet

Klaar: bereid je pleidooi voor

KA 9: de verspreiding van het christendom in geheel Europa