4.2 Stimulerende steden

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

4.2 Stimulerende steden

KA: De opkomst van handel en ambacht legde de basis voor het herleven van een agrarisch-urbane samenleving

Waarom 'herleven'?

Doel: Aan het einde van de les herken je 'lijn' voor opkomst van steden.

- Welkom
- Vragen HW?
- Vraag samen maken
- Verandering en continuïteit
--------------------------------------> Kies of aan de slag of volg instructie 
- Meer oogst
- Meer handel
- Steden ontstaan
- Gilde
- Hanze
--------------------------------------- Weer voor iedereen

- TVG : Examentrainer
-? Docu

Gebruik de bron:
Het stadsrecht van Alkmaar past bij de opkomst
van de stedelijke burgerij in de late middeleeuwen.
--> Toon dit aan met twee gegevens uit de bron. (2p)

CE 2017, havo, tijdvak 2, vraag 5.

Welke discontinuïteiten zie je?

Welke continuïteiten zijn er tussen vroege en late Middeleeuwen?

Kiezen:

1) Maak examentrainer 3.2 in TVG --> In stilte!
of 
2) Volg de instructie

Verbeteringen in de landbouw

Rond het jaar 1000

• Drieslagstelsel
  
• IJzeren ploeg
• Eg 
• Halsjuk 
• Ontginning 

Steeds meer handel

• Verbeteringen in de landbouw leveren meer oogst op
  
• Overschotten worden verkocht of geruild op markten 
• Boer kon zich in de landbouw specialiseren
• Of boeren konden kiezen voor een beroep en werden  'Ambachslieden'
• Geld wordt steeds meer gebruikt als (handig) ruilmiddel
• Einde aan de aanvallen van Vikingen in West-Europa: meer veiligheid
• Handelaren komen daardoor in verschillende landen en nemen andere producten (wijn of zijde) mee.

Steden ontstaan

• Handelaren komen vaak op dezelfde plek: om te overwinteren en hun spullen op te slaan.
• Deze plekken liggen op een goede plek: kruispunten van wegen en/of rivieren, meestal in de buurt van een kasteel of klooster
• Op deze plekken waren vaak al jaarmarkten
• Langzaam ontstaan hieruit nederzettingen, die uitgroeien tot steden.

Denk een terug aan 'de eerste stedelijke gemeenschappen' welke overeenkomsten zie je?

Werken in een gilde

• Omdat de oogst groter wordt, hoeft niet iedereen meer boer te zijn: er ontstaan andere beroepen: ambachten en nijverheid
• Mensen met hetzelfde ambacht zitten in een gilde.
• Het gilde controleerde ook de kwaliteit van de producten en stelde de verkoopprijs vast.
• Bij ziekte en overlijden kreeg het gezin hulp van het gilde.

De meeste gilden hadden een prachtig gildehuis. Hier werden, behalve vergaderingen, ook feesten gehouden. Heel het leven draaide om het gilde.

Voorbeelden van ambachten in een middeleeuwse stad:

- smid

- bakker

- timmerman

- meubelmaker

- brouwer

- kleermaker

Van leerling 

tot meester

• Je mag alleen een eigen bedrijf hebben, als je lid van een gilde bent.
  

• Hiervoor moet je eerst meester worden:

1. Je begon al erg jong als leerling;
2. Daarna werd je gezel;
3. En pas als je meesterproef had gedaan kon je meester worden. Je was dan vaak al ver boven de 30 jaar!

Middeleeuwse ambachtslieden aan het werk.

Een voorbeeld van een meesterproef.

Om meester te worden moest een poort worden gemetseld.

Kaart waarop alle Hanze-steden te zien zijn. De steden van de Hanze lagen vooral in Duitsland. Hier in Nederland waren onder andere de IJsselsteden Kampen en Deventer lid van de Hanze. 

Handelaren van Hanzesteden hadden allerlei voordeeltjes als ze handelden in elkaars steden. Ze betaalden bijvoorbeeld minder tol en belasting. 

Rond het jaar 1000 groeiden de oogsten snel. Welke oorzaak had dat?

1. De boeren hadden geleerd het land te bemesten.
2. De boeren lieten hun kinderen meehelpen op het land.
3. Er kwamen steeds meer boeren, omdat de mensen in steden ook moesten eten
4. De boeren gebruikten betere werktuigen.

Het gilde controleert de kwaliteit en de prijs van de producten die de gildeleden maken.

1. Waar
2. Niet waar

Een boer is een ambachtsman

1. Waar
2. Niet waar

Deel 2

Stadsrechten

Stadsrechten

Stadsrechten werden gekocht van de heer

Stad met stadsrechten mocht: 

• Zelf de stad besturen
• Eigen wetten maken
• Stadsmuur bouwen
• Eigen leger hebben
• Rechtspraak zelf doen
• Eigen munten slaan

Stadsrechten Coevorden

Waarom is er gekozen voor het opstellen van een document met stadsrechten?

Waarom zou een heer stadsrechten geven?

Wat is het nadeel van stadsrechten voor de heer?