Leren leren

• Algemeen
• Secundair onderwijs

5 STAPPEN

STAP 1: PLANNEN

Plannen van schoolwerk

Leerdoel

Aan het einde van de les kun je je schoolwerk plannen op basis van je weekoverzicht en verschillende taken.

Introduceer het leerdoel van de les aan de leerlingen. Benadruk het belang van effectief plannen.

Evaluatie

Introduceer het leerdoel van de les aan de leerlingen. Benadruk het belang van effectief plannen.

Je vaste weekplanner

Maak een overzicht van al je activiteiten: duid dit aan in de weekplanner.

Denk daarbij aan: hobby's, vakantie- weekendwerk, en andere verplichtingen die wekelijks terugkomen.

Nu je een overzicht hebt van je weekinvulling, kan je bepalen wanneer je aan schoolwerk kan werken. Duit die beschikbare tijd aan in je weekplanner.

Plaats hier een foto van je ingevulde planning

Beschikbare tijd voor schoolwerk

Nu je een overzicht hebt van je weekinvulling, kan je bepalen wanneer je aan schoolwerk kan werken. 

Opdracht:  Bepaal wanneer je tijd hebt om aan schoolwerk te werken op basis van je weekoverzicht. Zet deze beschikbare tijd mee in het overzicht. 

Laat de leerlingen hun beschikbare tijd voor schoolwerk berekenen op basis van hun weekoverzicht.

Je planningsagenda

Noteer: (tip: kleurencode)

• aangekondigde taken en/of toetsen

• mogelijke onverwachte toetsen 

• welke taken of toetsen je nog moet inhalen

• grotere projecten, stage-opdrachten, gip, extra oefeningen en andere        speciale taken

• ev. extra materiaal 

--> 10 minuutjes

Heb je nog vragen?

De leerlingen voeren hier drie dingen in die ze in deze les hebben geleerd. Hiermee geven ze aan wat hun eigen leerrendement van deze les is.

STAP 2: VERKENNEN

Deze verkenningsfase is cruciaal om alles wat je verder leest in de cursus te kunnen situeren.

Gebruik de inhoudstafel als startpunt.

Hoe kan de inhoudstafel je helpen bij het studeren?

overzicht van alle hoofdstukken 

"kapstok" 

--> deel van de cursus gemakkelijk te kunnen vinden 

-->  geeft duidelijkheid over de structuur van de cursus

Inhoudstafel bewerken

kenrwoorden markeren

ev. zelf extra structuur aanbrengen: nummering, hooftitels markeren

• Te kort (1-2 niveaus) --> breid de inhoudstafel uit, voeg kernwoorden van tussentitels toe
• Te lang (> 1 pagina) --> verkort de inhoudstafel tot 1 pagina, noteer enkel kernwoorden
• Net goed (+/- 1 pagina) --> leg het naast je of hang het op terwijl je studeert

Hoe maak je een inhoudstafel?

Word, Google doc --> aanpasbaar

• doorblader de cursus
• ga op zoek naar titels en tussentitels --> rode draad 
• schrijf deze op zodat structuur visueel wordt (subniveaus, verschillende kleuren, blokletters en kleine letters,…).
• laat tussen de titels genoeg plaats -->  nadien kernwoorden of extra indelingen toevoegen

opdracht

Neem je cursussen en leerwerkboeken erbij.

Welke cursussen/vakken hebben:

- een inhoudstafel waar je mee aan de slag kan gaan?

- geen inhoudstafel? (en zou je dus zelf kunnen maken) 

bruikbare inhoudstafel bij...

geen (bruikbare) inhoudstafel bij...

STAP 3: BEGRIJPEN EN STRUCTUREREN

1. (slim) Markeren van titels en subtitels
2. 1e keer grondig lezen
3. Zelfreflectie: ‘Wat lees ik?”
4. 2e keer lezen én kernwoorden aanduiden
5. Kernwoorden / vraagwoorden in de marge noteren

1. (slim) Markeren van titels en subtitels

--> structuur visueel maken

1. (slim) Markeren van titels en subtitels
2. 1e keer grondig lezen
3. Zelfreflectie: ‘Wat lees ik?”
4. 2e keer lezen én kernwoorden aanduiden
5. Kernwoorden / vraagwoorden in de marge noteren

2. 1e keer grondig lezen

• markeer nog niets!
• voorkennis --> wat weet je al? 
• zoek online naar extra voorbeelden, filmpjes of afbeeldingen zoek moeilijke woorden op 
• kijk naar signaalwoorden (ten eerste.. ten tweede… vervolgens, bovendien, ...)  --> structuur / hebben veel betekenis (oorzaak en gevolg, chronologie, mening en argumenten, ... Je moet deze signaalwoorden echt kennen!

1. (slim) Markeren van titels en subtitels
2. 1e keer grondig lezen
3. Zelfreflectie: ‘Wat lees ik?”
4. 2e keer lezen én kernwoorden aanduiden
5. Kernwoorden / vraagwoorden in de marge noteren

3. Zelfreflectie: ‘Wat lees ik?”

Stel jezelf vragen tijdens het lezen

1. (slim) Markeren van titels en subtitels
2. 1e keer grondig lezen
3. Zelfreflectie: ‘Wat lees ik?”
4. 2e keer lezen én kernwoorden aanduiden
5. Kernwoorden / vraagwoorden in de marge noteren

4. 2e keer lezen én kernwoorden aanduiden

• markeer geen volzinnen - alleen allerbelangrijkste woorden
• eerste zin van een alinea is vaak de kernzin 
• cursieve letters, vet, onderlijnde woorden = vaak kernwoorden
• omcirkel signaalwoorden (potlood)

1. (slim) Markeren van titels en subtitels
2. 1e keer grondig lezen
3. Zelfreflectie: ‘Wat lees ik?”
4. 2e keer lezen én kernwoorden aanduiden
5. Kernwoorden / vraagwoorden in de marge noteren

5. Kernwoorden / vraagwoorden in de marge noteren

Wie? 

Wat? 

Gevolg? 

Kenmerken

Verschil tussen ... en ... 

...

Oefeningen p. 16-22

a. Vul een gepast signaalwoord in. 

b. Maak telkens een goede zin met het opgegeven signaalwoord.

c. Lees onderstaand artikel en voer  de opdrachten uit.

d. Probeer hieronder al eens de structuur en inhoud uit het artikel schematisch weer te geven. 

e. Neem een stukje cursus erbij. Volg dezelfde stappen als in oefening c en d.

STAP 4: SCHEMATISEREN

Waarom schematiseren?

• geeft inzicht op de opbouw van een tekst
• geeft inzicht op de samenhang van de informatie/ geeft verbanden weer
• Verbindt woord met beeld
• helpt je om de informatie te onthouden

Hoe schematiseren?

1. Kies een gepast soort schema.

2. Vertrek vanuit de inhoudstafel.

3. Gebruik notities in de marge: kernwoorden/vraagwoorden.

4. Gebruik steeds dezelfde symbolen.

5. Neem alle titels (en subtitels) over in je schema.

6. Geef de hoofdzaken van je tekst zo beknopt mogelijk weer.

7. Neem niet (te vaak) letterlijk over uit je cursus.

8. Maak tekeningetjes om de inhoud ‘eigen’ te maken.

op papier of digitaal (bv. Mindmeister)

4. Gebruik steeds dezelfde symbolen.

←↑→↓            invloeden, gevolgen

 ⟹                    conclusie

⟷                     tegenstelling

t/m, enz.        opsommingen

 /                        "of"

?                        vraagstellingen binnen het proces

+                       “met”, “en”

-                       “zonder”, “behalve”

=             begrip is gelijk  aan een ander begrip

 ≈            is ongeveer gelijk aan

±             plus minus, ongeveer

≠             is géén

<             is kleiner dan

>             is groter dan

 ≤            is kleiner of gelijk aan

 ≥            is groter of gelijk aan)

Verschillende soorten schema’s

• mindmap
• schematische samenvatting
• boomstructuur
• cyclus
• tijdlijn 
• tabel
• Cornell

p. 28-35

mindmap

• onderwerp centraal
• takken vanuit het midden
  
• tekst op één lijn
  
• symbolen / tekeningen
  
• verschillende kleuren
  

schematische samenvatting

• verkorte weergave van de inhoud
  
• kernbegrippen en hoofdzaken
  
• soort lineair schema
  
• schrijf niet letterlijk over uit de cursus!
  

boomstructuur

• centrale idee bovenaan of helemaal links
• verschillende lijnen naar delen waaruit het onderwerp bestaat (inhoudstafel!) 
• pijlen, lijnen om verbanden, tegenstellingen, gevolgen aan te duiden

cyclus

• = kringloop
  
• = zichzelf herhalend proces
  
• = opeenvolging van verschillende elementen of gebeurtenissen
  
• meestal heeft het laatste element van de cyclus opnieuw een invloed op het eerste element
  

tijdlijn

verschillende gebeurtenissen weergeven in een bepaalde tijdsvolgorde

tabel

= geordende lijst van gegevens

handig om veel gegevens op een overzichtelijke manier te presenteren en met elkaar te vergelijken

Cornell

onderwerpveld (bovenaan)

kolom met notities (rechts)

- afkortingen

- tekeningen

- plek om nadien nog aan te vullen

kolom met kernwoorden/vragen (links)

- begrippen, sleutelwoorden, vraagwoorden ...

samenvatting (onderaan)

- wat vat jij deze les samen?

filmpje bekijken?

opdracht

a. Welk schema zou jij kunnen gebruiken voor je vakken? Algemene vakken staan al ingevuld; vul het kader aan met je specifieke vakken.

b. Ga zelf aan de slag.

- Neem een hoofdstuk van een vak waar jij moeite mee hebt.

- Kies een passend schema.

- Schematiseer de leerstof.

- Laat je schema nakijken door de leerkracht.

p. 36

Welke van deze schema's lijkt jou het meest bruikbaar?

mindmap

schematische samenvatting

boomstructuur

cyclus

tijdlijn

tabel

Cornell

geen enkele

allemaal!

Denk je dat je in de toekomst meer zal schematiseren?

Zeker en vast!

Misschien. Ik ben nog niet helemaal overtuigd.

Nee, niets voor mij.

Ik wil dat proberen, maar weet nog niet hoe.

STAP 5: MEMORISEREN EN HERHALEN

Vergeten is belangrijk!

vergeetcurve van Ebbinghaus

filmpje