1.3 deel 1

1.3 deel 1

HC Burgers en steden in de Lage Landen

par 1.3 Amsterdam in de Gouden Eeuw

Lees 1.3 deel 1

'Naar Amsterdam t/m Innovatie'

kenmerkende aspecten

24. De bijzondere plaats van de Republiek in staatkundig opzicht en de bloei in economisch en cultureel opzicht van de Nederlandse Republiek.

25. Wereldwijde handelscontacten, handelskapitalisme en het begin van een wereldeconomie.

27 oktober 2025

Amsterdam neemt de leiding

Hoofdrol graanhandel (eigen vloot) moedernegotie

Snijpunt Middellandse Zee en Oostzee

Wisselbank

Beurs

Stapelmarkt

Wat zou de rol van burgers nu zijn geweest?

Graan werd gehaald uit het Oostzeegebied. Deze meest winstgevende handel werd de Moedernegotie genoemd. Dus: Moedernegotie is de winstgevende graanhandel uit Oostzeegebied. 

Theorie

*Een groot deel van deze handel ging via Amsterdam. Dit kwam omdat Antwerpen werd veroverd door de Spanjaarden 1585. Handelaren en bankiers gingen/vluchten hierop naar Amsterdam. 

Amsterdam kon zo uitgroeien tot het centrum van het handelskapitalisme en van de wereld. Handelaren brachten goederen - zoals graan, wijn en wol - naar Amsterdam om het tegen een hogere prijs te verkopen. 

Dit alles werd opgeslagen op de Amsterdamse zolders en in de pakhuizen. Amsterdam werd de stapelmarkt van Europa. 

Handelskapitalisme: Eerst investeren met als doel om winst te maken. 

Stapelmarkt: Stad of haven waar goederen worden opgeslagen in afwachting van tekorten en hogere prijzen elders. 

Theorie

Veel ondernemers investeerden hun winsten uit de moedernegotie in handelscompagnieën: onderneming van handelaren die investeringen, risico's en winsten met elkaar delen. 

Deze compagnieën wilden ook reizen organiseren naar Azië. Hier had alleen Portugal echter een rechtstreekse zeeverbinding naar toe. Maar Portugal was inmiddels snel ingehaald door de Nederlandse schepen en innovatieve handelaren.

VOC: Verenigd Oostindische Compagnie, opgericht in 1602. 

WIC: West-Indische Compagnie, opgericht in 1621. 

Theorie

De VOC kreeg van de Staten-Generaal, die over de buitenlandse politiek gingen, het handelsmonopolie op Azië. 

De WIC kreeg dit voor de handel met Afrika en Amerika, de beruchte driehoekshandel waar slavenhandel te vinden was. De WIC mocht ook aan kaapvaart doen.

Handelsmonopolie: 

Afspraak om als enige te mogen handelen in bepaald product, land of gebied. 

VOC 

1594 Holland vindt als tweede Europese mogendheid een zeeroute naar Azië.

Concurrentie leidde tot oprichting VOC 1602

Handelscompagnieën (posten, monopolie, factorijen)

WIC

1621

Handelsmonopolie Atlantische oceaan; forten, handelsnederzettingen, kaapvaart

Wat is een monopolie?

1. Een bekend bordspel waarbij je straten moet kopen etc.
2. Het recht om in een bepaald gebied of op een bepaald product te handelen
3. Het alleenrecht om in een bepaald gebied of op een bepaald product te handelen
4. Het recht om een oorlog te mogen beginnen om handel in een bepaald product af te dwingen

kenmerkende aspecten

24. De bijzondere plaats van de Republiek in staatkundig opzicht en de bloei in economisch en cultureel opzicht van de Nederlandse Republiek.

25. Wereldwijde handelscontacten, handelskapitalisme en het begin van een wereldeconomie.

Plaats de onderstaande woorden op juiste plaats:

Vorst

Staten-Generaal

Raad van state

Geheime raad

Landvoogd

Gewestelijke staten

Raad van Financiën

Plaats de volgende woorden op de goede plek:

Regenten

Stadhouder

Staten-Generaal

Raadspensionaris

Gewestelijke staten

Bij wie ligt de soevereine macht in de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden?

1. De stadhouder
2. De raadspensionaris
3. De gewesten
4. De Staten-Generaal

Innovatie

• Innovaties werden gestimuleerd (investeringen) en beschermd (octrooien).

• De infrastructuur wordt verbeterd:  aanleg wegennet, koetsdiensten, ruimte voor binnenvaartschepen.
  

• Circa 400 km trekschuitverbdingen
  

De Fluit; geringe diepgang, grote laadruimte, weinig bemanning.

Het slingeruurwerk van Christiaan Huyghens (werd niet beïnvloed door schommelingen op zee)

De molens; voor zowel drooglegging/ontginning, graan vermalen, maar ook als zaagmolens voor de scheepsbouw/huizenbouw

1.3 deel 1

HC Burgers en steden in de Lage Landen

par 1.3 Amsterdam in de Gouden Eeuw

Lees 1.3 deel 1

'Naar Amsterdam t/m Innovatie'

Vul de samenvattingsposter aan, voor zover mogelijk is.

1.3 deel 1

Huiswerk:

HC Burgers en steden in de Lage Landen

par 1.3 Amsterdam in de Gouden Eeuw

Lees 1.3 deel 2

'De dertigjarige oorlog t/m Engeland en Frankrijk'