H1.3 Geen vaste woonplaats

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

1.3 Geen vaste woonplaats

Leerdoelen:

In deze paragraaf leer je:

• welk landschap in Nederland ontstond na de ijstijd
• hoe mensen eerst samenleefden
• hoe we dingen weten over jager-verzamelaars
• welke soorten samenlevingen we onderscheiden
• (hoe tekenaars het verleden in beeld brengen)

Na de laatste ijstijd

• 25.000 jaar geleden was de ijstijd >> Noord-Europa bestond uit 1 grote ijslaag >> geen mens kon er leven. 
• 11.500 v.Chr.  stijging van temperatuur (oorzaak) >> de laatste ijstijd eindigt (gevolg).
• Het ijs smolt >> NL veranderde ook: vlaktes van gras en lage struiken ontstonden. 
• Rond 6000 v.Chr.:
  - West- en Noord-NL >> waterrijk gebied met moerassen en stukken land die overstroomden tijdens vloed. 
  - Zuid- en Oost-NL >> dichte bossen.

Europa in de laatste ijstijd

Nederland: ong. 6000 v.Chr.

Jagen en verzamelen

Er kwamen mensen wonen in (o.a.) Nederland:

• Leefden van jagen en verzamelen (middel van bestaan)>> jager-verzamelaars. 
• Nomadisch bestaan >> geen vaste woonplaats. 
• Trokken naar plekken waar voedsel was.
• Leefden in kleine groepen >> geen hiërarchie / wel rolverdeling. 
• Weinig bezit >> alles moest immers mee.

Jagen en verzamelen

Kennis van de jager-verzamelaar:

• Kennis over dieren en eetbare planten >> doorgegeven van ouder op kind. 
• Vaak naar dezelfde gebieden terug:
  - Lente: vissen op rivieren en moerassen.
  - Zomer: bij de kust zoeken naar schelpdieren, vissen en jagen op zeehonden en zeevogels.
  - Herfst: verzamelen van noten, vruchten en knollen.
  - Winter: jacht op pelsdieren en waterwild (bijv. eenden) 
  >> hele jaar door: jagen op groot wild (bijv. herten)
• Materiaal gemaakt van natuurlijke producten zoals steen (steentijd) .

Bronnen van kennis

Onze kennis over de prehistorie: (3 manieren)

1. Archeologie >> grotschilderingen. 
2. Experimentele archeologie >> het leven onderzoeken door het na te spelen en dingen uit te proberen (zoals bijv. vuur maken met vuurstenen). 
3. Bestuderen van mensen op de wereld die nog steeds leven als jager-verzamelaars. 
   - Bijv. de Bosjesmannen in Botswana. 

Op basis van vondsten probeert men het verleden te onderzoeken.

Aan het werk:

• Maak van 1.3: opdracht 2 t/m 5, 7, 8 en 10