4.4.1. indeling van natuur 4.4.2. bacteriën, virussen, schimmels

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Biologie

WELKOM!

Biologen houden zich bezig met de levende natuur.

Een levend wezen noem je een organisme

Begrippen BS2

archaea

flagellen

bacteriën

cirkelvormig chromosoom

plasmiden

genetische modificatie

virussen

RNA

DNA-virussen

RNA-virussen

eiwitmantel

bacteriofagen

Vandaag

Herhaling

Bs 2

Leerdoelen BS2 

Na deze BS:

• kun je de kenmerken van prokaryoten, virussen en schimmels noemen
  

2 domeinen

- prokaryoten

- eukaryoten

deze zijn opgedeeld in 4 of  5 of 6 rijken

- (eu)bacterien

- archeabacterien

- protisten 

- planten

- schimmels

- dieren

domein: Archaea

rijk: Archaea

- veel overeenkomsten met bacterien

- extremofiel: leven voornamelijk onder extreme omstandigheden

- hoofdzakelijk anaeroob

- primitief

domein: Bacteria

rijk: eubacteria

- veel meer biodiversiteit dan bij Archaea

- ongeslachtelijke voortplanting

- zeer klein

- circulair DNA

- geen membraangebonden organellen

- WEL een celwand

Domein: -

Rijk: -

virussen

- leven niet -> gastheer nodig

- DNA of RNA (enkel- of dubbelstrengs)

- eiwitmantel/capside (spike-eiwitten)

- soms een envelop (koolhydraten of eiwitten)

domein: Archaea - rijk: Archaea

• veel overeenkomsten met bacterien
  
• extremofiel: leven voornamelijk onder extreme omstandigheden (diep in de zee, bij een geothermische bron, zwavelput etc)
  
• hoofdzakelijk anaeroob
  
• primitief
  

domein: Bacteria rijk: eubacteria

- celonderdelen: BINAS 79A

- veel meer biodiversiteit dan bij Archaea

- ongeslachtelijke voortplanting

- zeer klein

- circulair DNA en plasmiden

- geen membraangebonden organellen (Golgi, ER, chloroplasten en mitochondrien

- WEL een celwand

Voortplanting bij prokaryoten

ongeslachtelijk

mitotische celdelingen

• wel: DNA replicatie
  
• niet: vorming van een spoelfiguur
  

onder optimale condities zeer hoge delingssnelheid: om de 20 minuten

Snel en handig genetische informatie uitwisselen: plasmiden

Extrachromosomaal

Circulair

Dubbelstrengs

Nuttige genen die snel selectievoordeel opleveren

ZEER nuttig in de bioindustrie

Virussen

Domein: -

Rijk: -

geen organismen! 

Globale opbouw van een virus (BINAS 77A en 77B)

nucleïnezuur

- DNA of RNA

- enkel- of dubbelstrengs

eiwitmantel/capside

- spike-eiwitten

soms een envelop

- koolhydraten

- eiwitten

Virale reproductie: ALTIJD afhankelijk van gastheercel

DNA-virus

retrovirus

Basisstof 1: Indeling van de levende natuur

Thema 4: Evolutie

Samen inoefenen/huiswerk

We maken samen opdracht 14

Zelfstandig werken: opdracht 

Dit is ook het huiswerk

Criteria voor indeling

- Uiterlijke kenmerken (aantal cellen, celtype, organellen)

Indeling levende natuur: 4 rijken

Criteria voor indeling

- Uiterlijke kenmerken (aantal cellen, celtype, organellen)

- voedingswijze (autotroof/ heterotroof)

Aan de slag!

Wat?	Zoek in je boek de betekenis op van de volgende woorden en schrijf ze in je schrift: organische stoffen anorganische stoffen autotroof heterotroof prokaryoot eukaryoot
Hulp nodig?	check je boek: Thema 4, basisstof 1
Klaar?	Lees en maak Thema 4 BS1

Aan de slag!

Indeling levende natuur: drie domeinen

In een hand vol vruchtbare aarde bevinden zich meer prokaryotische organismen dan er ooit aan mensen hebben geleefd. Deze prokaryoten zijn verdeeld over ongeveer 10.000 verschillende soorten.

Basisstof 2: Bacteriën, virussen, schimmels

Thema 4: Evolutie

Bacteriën, virussen, schimmels

Bacteriën & Schimmels

Schimmel meercellig

Schimmel eencellig

Aan de slag!

Wat?	Zoek in je boek / op internet in je schrift: verschil bacteriën - schimmels waarom is een virus geen organisme?
Hulp nodig?	check je boek: Thema 4, basisstof 2
Klaar?	Lees en maak Thema 4 BS2

Aan de slag!

Virussen

Een virus is geen organisme, omdat virussen:

• niet worden gezien als levend (vertoont geen levenskenmerken)

• niet uit cellen bestaan

• geen cytoplasma of kernplasma hebben

• zelf geen stofwisseling hebben

Leerdoelen check

Welke organellen komen voor bij elke cel (dierlijk, plantaardig, schimmels en bacteriën)

1. Celmembraan en cytoplasma
2. Celmembraan, celkern en cytoplasma
3. Celmembraan, celkern , ribosomen en cytoplasma
4. Celmembraan, celkern , mitochondrien en cytoplasma

Organisch of anorganisch ? 

Sleep de moleculen naar de juiste categorie.

anorganische moleculen

organische moleculen

water

glucose

zetmeel

zuurstof

aminozuur

eiwit

CO2

nitraat

DNA

stikstof (N2)

RNA

chlorophyl

Bamboe is (1) en een panda is (2)

1. (1) autotroof (2) autotroof
2. (1) autotroof (2) heterotroof
3. (1) heterotroof (2) autotroof
4. (1) heterotroof (2) heterotroof

Wat is het verschil tussen een eukaryoot en een prokaryoot?

1. Eukaryoot wel celkern Prokaryoten geen celkern
2. Eukaryoot geen celkern Prokaryoten wel celkern
3. Eukaryoot wel celwand Prokaryoten geen celwand
4. Eukaryoot geen celwand Prokaryoten wel celwand

Noem een nuttige bacterie

Huiswerk

Lees en maak de bijbehorende vragen van H4.2

 (14-16, 19, 21, 23-25)