Concepten en vaardigheden (alles)

• Maatschappijwetenschappen
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Concepten en vaardigheden

Onderzoek doen

Het stappenplan

Hoe doe je een onderzoek?

Stap voor stap

Wetenschappelijk onderzoek verloopt via een aantal stappen.

Aan de hand van een (wetenschappelijk) onderzoek probeer je nieuwe inzichten en gegevens boven tafel te krijgen.

Hoe het onderzoek verloopt = proces

Wat dat per stap oplevert = inhoud

Het stappenplan

1. Formuleer een onderzoeksvraag
2. Opstellen van één of meer hypothesen
3. Opstellen van een plan van aanpak (werkwijze)
4. Uitvoeren van het onderzoek en het resultaat
5. Presenteren van de uitwerkingen (conclusie)

Een goede hoofdvraag

1. De hoofdvraag is één vraag;
2. De hoofdvraag is helder geformuleerd;
3. De hoofdvraag is niet met ‘ja’ of ‘nee’ te beantwoorden;
4. De hoofdvraag is afgebakend;
5. De hoofdvraag is haalbaar om te onderzoeken;
6. De hoofdvraag is niet Google-baar.

Even oefenen

Stel: 

In de Rotterdamse wijk Crooswijk hebben ze veel overlast van hangjongeren. De politie en de gemeente denken dat dit de leefbaarheid van de wijk verslechtert en zijn bang dat de wijk een slechte naam krijgt. 

Als onderzoeker weet jij dat je niet zomaar iets kan beweren, maar altijd eerst goed onderzoek moet doen. Bedenk een hoofdvraag.

Voorbeeld goede hoofdvraag

Wat is de invloed van de overlast van hangjongeren op de leefbaarheid van de Rotterdamse wijk Crooswijk?

Wat zijn mogelijke deelvragen hierbij?

Variabelen

Afhankelijke & onafhankelijke variabelen

Interveniërende variabelen

Variabelen

Variabelen (kenmerken) = de eigenschappen van de objecten die de onderzoeker in het bijzonder interesseren en die van elkaar kunnen verschillen.

Wat is de invloed van leeftijd op de kans op een hartproblemen?

>>> Wat zijn hier de variabelen?

Afhankelijke variabele

Deze variabele is altijd afhankelijk van (wordt beïnvloed door) een andere variabele en staat daarmee rechts in het conceptueel model.

De uitkomst of de waarde die een afhankelijke variabele inneemt, wordt bepaalt door de onafhankelijke variabele.

Onafhankelijke variabele

Deze variabele is geheel onafhankelijk van andere variabelen en staat daarmee links in het conceptueel model.

De waarde van de onafhankelijke variabele kan verschillen (denk aan leeftijd) en is niet afhankelijk van andere variabelen.

De onafhankelijke variabele bepaalt de uitkomst van de afhankelijke variabele.

Interveniërende variabele

Dit is een variabele die het verband tussen de onafhankelijke en afhankelijke variabele ook beïnvloedt, maar die niet wordt gemeten. 

Het is van belang om bij het trekken van conclusies rekening te houden met andere variabelen die een rol zouden kunnen spelen. Er zou namelijk geconcludeerd kunnen worden dat er een verband bestaat tussen twee variabelen, terwijl dit feitelijk niet zo is.

Vaak veronderstelt men dat een hoger opleidingsniveau leidt tot een hoger inkomen. Er is hier ook sprake van een positieve correlatie. Maar onderzoek wees uit, dat we iets over het hoofd zagen. Het beroep was doorslaggevend voor het inkomen, niet per se het opleidingsniveau.

>>> Er sprake is van een vals verband, want wat kan invloed hebben?

Wat is de afhankelijke variabele in deze onderzoeksvraag?:
In hoeverre hebben pissebedden de voorkeur voor een lichte of donkere omgeving?

1. Pissebedden
2. De hoeveelheid licht
3. Daar waar de pissebedden zitten

Welke 2 beweringen zijn juist?

1. Een onafhankelijke variabele wordt gekozen
2. Een onafhankelijke variabele wordt gemeten
3. Een afhankelijke variabele wordt gekozen
4. Een afhankelijke variabele wordt gemeten

Wat is de afhankelijke/onafhankelijke variabele?

Wat is het effect van sporten op de gezondheid van jongeren?

Wat is de afhankelijke/onafhankelijke variabele?

In hoeverre wordt criminaliteit veroorzaakt door te weinig controle in de opvoeding?

Wat is de afhankelijke/onafhankelijke variabele?

Wat is het verband tussen opleidingsniveau en kiesgedrag?

Relaties

Relaties

Correlaties

Causale relatie

Relaties

Relaties = samenhang tussen variabelen.

Correlatie = verband / samenhang.

Causale relatie = een oorzaak-gevolg relatie. 

Is een correlatie altijd causaal?

Open eindjes

Bijvoorbeeld, het kan voor een onderzoeker interessant zijn om te weten of de tijd die 16 jarige jongens gemiddeld besteden aan het spelen van Call of Duty verband heeft met agressief gedrag op school. 

Een correlatie (verband) tussen de tijd besteed aan het spelen van Call of Duty en agressief gedrag, is een indicator voor de wijze waarop de twee variabelen gecorreleerd zijn en hoe sterk. 

Het is belangrijk om te weten dat een correlatie tussen deze twee variabelen een onderzoeker niet laat zien of de tijd die besteed wordt aan het spelen van Call of Duty daadwerkelijk agressief gedrag op school veroorzaakt.

https:

Huiswerk

Maken opdracht 1 t/m 14 (pag. 41-42)

Maken opdracht 9 t/m 21 (pag. 51-53)

Maken werkblad variabelen

Onderzoeksmethoden

Enquete

Interview

Literatuuronderzoek

Observatie

Experiment

Kwalitatief onderzoek

• In letters uitgedrukt
• Rijke data
• Kleine groep
• Subjectiever

Interview

Literatuurstudie

Observatie

Kwantitatief onderzoek

• In cijfers uitgedrukt
• Oppervlakkige data
• Grote groep
• Objectiever

Enquete

Experiment

Operationaliseren

Indicatoren opstellen

Indicatoren opstellen

Operationaliseren = meetbaar maken van variabelen

Indicator = verschijnselen die ergens op wijzen

Hoe kunnen we de variabele 'muzieksmaak' operationaliseren?

En hoe de variabele 'slecht schoolgedrag'?

Hypothesen

Waar moet je op letten?

Hypothese

Hypothese = Een uitspraak over de (sociale) werkelijkheid die je kunt toetsen.

Een hypothese maak je voorafgaand aan je onderzoek en moet toetsbaar zijn (je moet het kunnen onderzoeken!).

Na je onderzoek kan je jouw hypothese bevestigen (verifiëren) of verwerpen (falsificeren).

Hoe maak je een hypothese?

Iedere hypothese bevat ten minste:

1. De variabelen die je onderzoekt
2. De groep die je bestudeert
3. De verwachte uitkomst

• Oorzaak-gevolg (Als….dan)
• Samenhang of effect (...heeft positief/negatief effect op…)
• Verschillen: hypothese focussen op de verschillen tussen groepen.

Oefenen

We willen onderzoek doen naar wat voor effect de aanwezigheid tijdens de lessen heeft op de hoogte van het cijfer wat je haalt op een toets.

Verzin een hypothese hierbij.

Belangrijke begrippen

Validiteit

Betrouwbaarheid

Representativiteit

Significant

Validiteit en betrouwbaarheid

Validiteit (geldigheid)

• Heb je gemeten wat je wilde meten?
• Heeft jouw meetinstrument de juiste resultaten opgeleverd?

Als je in een enquete vraagt wat iemands lievelingskleur is, dan kom je niet te weten wat het stemgedrag van iemand bepaalt.

=> Deze vraag is dus niet valide.

Validiteit verbeteren

• Goede theoretische onderbouwing van gebruikte methode
• Meerdere onderzoeksmethoden gebruiken (triangulatie)
• Zorgvuldig selecteren onderzoekspopulatie
• Zorgvuldig trekken van conclusies

Validiteit en betrouwbaarheid

Betrouwbaarheid

• Nauwkeurigheid (voorkomen van onnodige fouten)
• Herhaalbaarheid (krijg ik dezelfde resultaten, als ik het later nog een keer onderzoek)

Als je vraagt wie de beste spits uit de Eredivisie is aan alleen PSV-supporters, dan krijg je geen betrouwbaar antwoord.

Betrouwbaarheid verbeteren

• Het kiezen van een methode die past bij jouw onderzoek (n)
• Het duidelijk beschrijven van jouw plan van aanpak (n+h)
• In de bijlage opnemen van de interview-/enquetevragen en antwoorden daarop (h)
• Interview-/enquetevragen baseren op theorie (n+h)
• Een hoge respons (n)
• Anoniem afnemen enquetes (n)

Representativiteit

Hier bedoelen we NIET het kernconcept 'representativiteit'.

Maar wat dan wel?

> Of de steekproef een dwarsdoorsnede van de totale onderzoeksgroep (populatie) is.

Is iedereen geraadpleegd, die geraadpleegd had moeten worden?

Significant

Of je onderzoek significant is, is belangrijk voor onderzoekers. Het zegt namelijk iets over de bruikbaarheid van het onderzoek.

Significant = betekenisvol en niet aan toeval toe te schrijven

Huiswerk

Maken opdr. 22 t/m 41 (pag. 53-56)

Maken opdr. 58 t/m 68 (pag. 60-63)