H5: Renaissance + De kerk valt uit een

Thema 5: De tijd van ontdekkers en hervormers 

16e eeuw: 1500 -1600 n.Chr.               Vroegmoderne tijd                                     

Aantekeningen

Zie je dit potloodje? Dan neem je de dikgedrukte en onderstreepte zin over in je schrift.

Te weinig tijd? De les wordt met je gedeeld, dan kan je tijdens zelfstandig werken verder met het overnemen.

Deze les

Renaissance en de kerk valt uit een.

1. Je herkent de kritiek van Luther op de katholieke kerk en de reactie van de machthebbers op die kritiek. 
2. Je beschrijft de godsdienstoorlogen tussen katholieken en protestanten. (BK)
3. Je beschrijft hoe de opkomst van protestantse kerken leidde tot de godsdienstoorlogen tussen katholieken en protestanten. (TH)
4. Je legt uit wat er veranderde in de Europese cultuur. (TH)

Renaissance 

Europa werd in de late Middeleeuwen geteisterd en pestepidemieën. De handel concentreerde zich rond de Middellandse Zee en daarom vinden we in het Italië van de 14e eeuw de rijkste steden van Europa.

Renaissance 

De steden kenden een levendige handel waar kooplieden actief deelnamen aan het stedelijk bestuur. Door handel rijk geworden kooplieden waren in staat een leven te leiden dat uit meer bestond dan gehoorzaamheid aan vorst, kerk en God. 

Gevolg:

• Nieuwe mentaliteit waarin het leven in het hier en nu centraal kwam te staan (voor de rijke kooplieden) 
• Grote belangstelling voor kunst, wetenschap en architectuur uit de oudheid.

Renaissance 

Omstreeks 1500 kregen mensen meer aandacht voor het leven op aarde en voor de mens zelf. Hun mens- en wereldbeeld veranderde. Omdat er weer belangstelling ontstond voor de Grieks-Romeinse cultuur wordt deze verandering renaissance genoemd.

mens- en wereldbeeld: kijk op het leven van mensen en de wereld om hen heen

renaissance: (wedergeboorte) verandering van de Europese cultuur vanaf omstreeks 1500 met een herboren belangstelling voor de Grieks-Romeinse cultuur

Kritiek op de kerk

Door de Renaissance gingen meer mensen vrijdenken en kwam er veel kritiek op de katholieke (rooms-katholieke) kerk. Mensen wilden dat de kerk hervormde (veranderde).

• De kerk loog over wat er in de bijbel stond.
• De geestelijkheid had veel macht, maar was omkoopbaar en onbetrouwbaar.
  
• Aflaathandel: Verkoop van bewijzen dat je zonde vergeven waren. Met een aflaat kon je je zonden afkopen en hoefde je niet naar de hel.

Kritiek op de kerk

Maarten Luther was een van de mensen met kritiek. Volgens Luther moest de kerk weer net zo eenvoudig worden als in de begintijd van de christelijke religie.

• 95 stellingen met kritiek
• Bedoelt om de kerk te verbeteren. 

Luther uit de kerk

De paus en Karel V (keizer van het Duitse rijk) eisten dat Luther zijn kritiek terugnam.

Luther weigerde dat. Toen zette de paus hem uit de kerk en verklaarde Karel V hem vogelvrij: iedereen mocht hem doden.

• Luther vertaalde de Bijbel in het Duits. Verboden boek
• Door de uitvinding van de boekdrukkunst raakte 

    deze Bijbel snel verspreid.

Katholieken en protestanten

Al eeuwen was de katholieke kerk met de paus aan het hoofd het geloof in Europa. De Reformatie, ook wel Hervorming genoemd, is een zestiende-eeuwse beweging die leidde tot een splitsing van de kerk. 

• Katholiek.
• Protestants.

Reformatie: kerkhervorming in de zestiende eeuw waarbij het protestantisme ontstaat.

Historische vaardigheden

Oorzaak en gevolg.

Een oorzaak kan bedoelde en onbedoelde gevolgen hebben

Bedoeld gevolg: Een gevolg dat de bedoeling was van de oorzaak

Onbedoeld gevolg:  Een gevolg dat niet de bedoeling was van de oorzaak. zonder opzet, per ongeluk. 

Katholieken en protestanten

In Nederland kreeg het calvinisme veel aanhang. De kritiek van Luther en Calvijn op de kerk kwam grotendeels overeen, maar over enkele onderwerpen verschilden ze toch van mening.

• Vorst afzetten als het een tiran was. 
  

Calvinisme: protestants geloof volgens de ideeën van Calvijn

Godsdienstoorlogen

Door de Hervorming braken in Europa oorlogen uit tussen katholieken en protestanten. In Nederland leidt dit uiteindelijk tot de 80 jarige oorlog

Politiek van Karel V:

• in het Duitse rijk voerde hij oorlogen tegen protestantse vorsten
  
• in de Nederlanden liet hij protestanten vervolgen: opsporen en gevangennemen
  

Opdrachten van de week

Maak de werkdoelen op de LearningPortal bij:

• De kerk valt uiteen. 

Beantwoorde criteria in je schrift

(verschillend per kleur) 

Aan de slag! 

•       Ga naar de learning portal en maak de opdrachten. Beantwoord de criteria die hoort bij het leerdoel in je schrift

se se Je mag zachtjes samenwerken. Je maakt wel je eigen werk. Hierbij mag je muziek luisteren.

            Als je klaar bent, dan laat je je werk zien voor feedback.