Het Hart en de bloedvaten

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Het Hart en de bloedvaten

Leerdoelen 11.2 en 11.3

1. De bouw, werking en functie van de bloedsomloop met hart en bloedvaten van de mens beschrijven.

2. De relatie tussen de bouw van het hart en zijn functie beschrijven en uitleggen.

3. Uitleggen dat niet alle dieren een zelfde bloedsomloop hebben en een paar voorbeelden en verschillen aangeven.

Functie bloedvatenstelsel

Transport:

• Zuurstof (O₂) van longen naar alle lichaamscellen
• CO₂ van alle lichaamscellen naar de longen
• Voedingsstoffen van darmen naar alle lichaamscellen
• Afvalstoffen van alle lichaamscellen naar uitscheidende organen
• Regulerende stoffen (bijv. hormonen) naar het doelorgaan

Bescherming:

Bloed bevat gespecialiseerde cellen die infecties onschadelijk kunnen maken 

(Zie Thema 13.4 Afweer)

Evolutie van Hart en Bloedsomloop

Van een open... 

- Buisvormig hart

- Hemolymfe (lichaamsvloeistof) vloeistof

...naar een gesloten bloedsomloop

- Bloed is gescheiden van lichaamsvloeistof in bloedvaten

Open bloedsomloop (voeding)

Tracheeën (O2)

Bloedvaten

Zuurstofrijk/ zuurstofarm

Voedingsstoffenrijk/ -arm

In de organen zitten haarvaten - daar alleen vindt de stoffenuitwisseling plaats.

Bloedvaten (BINAS 84A)

Naamgeving bloedvaten:

Naam van het orgaan waar het bloedvat naartoe stroomt (+ slagader) of vanaf stroomt ( + ader).

Behalve: Aorta, onderste en bovenste holle ader, poortader, krans(slag)ader, hals(slag)ader

Dubbele gesloten bloedsomloop

Kleine bloedsomloop:

zuurstof halen/ CO2 brengen

Hart - longen - hart

Grote bloedsomloop:

zuurstof brengen/ CO2 halen

Hart - organen - hart

Hoeveel aanvoerende bloedvaten heeft de lever en hoeveel afvoerende?

1. 1 aanvoerend, 1 afvoerend
2. 1 aanvoerend, 2 afvoerend
3. 2 aanvoerend, 1 afvoerend
4. 2 aanvoerend, 2 afvoerend

Opdracht Bloedsomloop

Je krijgt nu een schematische weergave van het bloedvatenstelsel. Met behulp van de vorige slide die in beeld komt is de opdracht om de zuurstofrijke bloedvaten rood en de zuurstofarme bloedvaten blauw te kleuren.

Het hart: 4 ruimtes

> 2 boezems (atria) en 2 kamers (ventrikels)

> Bloed stroomt vanuit de boezems in de kamers (nooit andersom!)

> Je kijkt naar het hart alsof je vanuit jezelf kijkt! (je kijkt dus gespiegeld)

De route

1) zuurstofarm bloed komt via de holle aders in de rechterboezem

2) vanuit de rechterkamer wordt zuurstofarm bloed via de longslagader naar de longen gepompt

3) via de longader komt zuurstofrijk bloed in de linkerboezem terecht

4) vanuit de linkerkamer wordt zuurstofrijk bloed naar de aorta (en overige organen) gepompt

5) in de overige organen wordt zuurstof uit het bloed gehaald. Via de aders stroomt het zuurstofarme bloed naar de holle ader

De hartkleppen

Hartkleppen voorkomen dat bloed terugstroomt naar de boezems vanuit de kamers

Slagaderkleppen (halvemaanvormige kleppen) voorkomen dat bloed terugstroomt naar de kamers vanuit de slagaders

Kleppen

hartkleppen: tussen boezems en kamers

slagaderkleppen: tussen kamers en 

aorta en longslagader

Als de hartkleppen zich sluiten hoor je een kleine boem, als de slagaderkleppen zich sluiten hoor je een grote BOEM

Samen elke hartslag boemBOEM

Samen trekken hart via

prikkelgeleidingssysteem

1. Cellen in de wand van de rechterboezem, de Sinusknoop, vuren een elektrisch signaal af die de boezems laat samentrekken.

2. Deze elektrische prikkel wordt opgevangen in de AV-knop en met een vertraging van ong. 0,04 sec doorgegeven naar de hartpunt.

3. De kamers trekken vanuit de hartpunt naar boven toe samen en duwen zo het bloed de longslagaders en aorta in. 

Hartfasen

Diastole: Bloed komt hart binnen via holle aders (rechts) en longader (links)

Boezemsystole: kamers worden extra gevuld door samentrekken van de boezems

Kamersystole: Bloed wordt weggepompt uit de kamers naar de longslagader (rechts) en de aorta (links)

Welke fase van de hartcyclus duurt het langst? (binas)

1. Boezemsystole
2. Kamersystole
3. Diastole

Opdrachten

Leer Thema 11, Basisstoffen 2 en 3.

Maak de bijbehorende digitale vragen.