11. 9 okt: Literatuur (les 1)

• Nederlands
• Middelbare school
• mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1

Communiceren doe je samen 2

Welkom vwo4

Op tafel:

Map/schrift, pen, laptop en leesboek

• Jas uit en over je stoel.
  
• Telefoon in je tas.
• Tas op de grond.

Communiceren doe je samen 2

• Wat is literatuur?
• Leesboek De wandelaar

Vandaag woensdag 9 oktober:

Eerdere begrippen

Lectuur:

- simpele verhaallijn

- voorspelbaar patroon (clichés)

- oppervlakkige personages

Literatuur

- diepgang

- verrassend/uniek

- personages uitgewerkt tot karakter

- ruimte voor interpretatie

- kritische houding

Begrippen:

• Perspectief 
  
• Tijd 
  
• Ruimte
  
• Genre
  
• Motieven
  
• Thema

Eerdere begrippen

Leerdoelen deze les

1. Ik weet wat de verschillen en overeenkomsten zijn tussen fictie en werkelijkheid.
2. Ik ken kenmerken van literatuur.  

Communiceren doe je samen 2

Schrijf in je schrift: 

Wat is literatuur voor jou?

Wat is literatuur voor jou?

Wat is dan de literatuurlijst?

Literatuur =

Letterenkunst

De kunst van het lezen en schrijven

(Aldus De Dikke Van Dale, 2015)

Maar weet je het nu? 

In literatuur draait alles om betekenis

• Een zakelijke tekst moet éénduidig zijn, burgerlijk wetboek van strafrecht laat niets aan fantasie over...
• Een literaire tekst heeft net zo veel betekenissen als lezers (meerduidig!), veel wordt aan jouw fantasie overgelaten.
• Jouw (lees)ervaring, kennis en (lees)vaardigheid zijn van belang.
• Een tekst heeft net zo veel betekenissen als het aantal lezers dat die tekst heeft.
• Maar: niet elke interpretatie is per definitie juist.
• Door uitwisseling: door te praten, kun je de betekenis die je zelf hebt verbreden, verdiepen of je kan op heel andere ideeën gebracht worden.

Communiceren doe je samen 2

Leesboek De wandelaar

Uitwisseling: door te praten, kun je de betekenis die je zelf hebt, verbreden, verdiepen of je kan op heel andere ideeën gebracht worden.

Communiceren doe je samen 2

Leesboek De wandelaar

Schrijf de antwoorden van de vragen in je schrift. 

1. Wie is de hoofdpersoon van dit verhaal? 
2. In welk perspectief staat dit verhaal? En hoe zie je dit?
3. Geef drie genres die relevant kunnen zijn voor dit boek. 
4. Wat is de rol van de hond in het verhaal? 

Communiceren doe je samen 2

Leesboek De wandelaar

Schrijf de antwoorden van de vragen in je schrift. 

1. Wie is de hoofdpersoon van dit verhaal? 

• Meneer Mulder / meneer Martin

2. In welk perspectief staat dit verhaal? En hoe zie je dit?

• Personaal perspectief: 
• ISK Pg 5: "Mulder wandelt door zijn eigen buurt in Parijs."
• Pg 11: "Mulder verlaat zijn huis in een houtje-touwtjejas." 

Communiceren doe je samen 2

Leesboek De wandelaar

Schrijf de antwoorden van de vragen in je schrift. 

3. Geef drie genres die relevant kunnen zijn voor dit boek. 

• sociaal/politiek
  
• biografie
  
• psychologisch

4. Wat is de rol van de hond in het verhaal? 

• Wordt vervolgd... 

• Lees verder in je boek. Volgende week woensdag weer verder met bespreken. 

Schrijvers en dichters

• Schrijvers: zijn goede en kritische lezers. Er wordt veel geschreven én geschrapt.
• Schrijver: creëert een fantasiewereld die hij omzet in taal.

Schrijver gaat van een idee naar een (lange) tekst > meerdere pagina's, heel boek. 

• Dichters: drukken bijzondere of complexe ervaringen uit in poëtische taal.  
• Een dichter 'verdicht' een ervaring (maakt hem kleiner).
• Een schrijver creëert een verhaal met een handeling (smeert het uit).

Dichter gaat van een idee naar een (kort) gedicht > zinnen, enkele pagina's.

11 functies van literatuur

Van elitekunst tot boeken voor alle mensen

Van literaire waarde naar ook literaire functies:

• persoonlijk: ontspanning, emotieverwerking, kennisvergaring van leven en  wereld, misstanden aan de kaak stellen, antwoord geven op vragen, genieten van stijl en de denkwereld achter het boek.
• sociaal cultureel: uitbreiding woordenschat, taalgevoel, inzicht cultuur

Deze elf moet je kennen!

Communiceren doe je samen 2

Schrijf in je schrift: 

Wanneer is iets kunst voor jou?

Wanneer is iets kunst voor jou?

Wanneer wordt taal kunst?

• voetbal, wetenschap muziek, kleding, foto's en tekst: kunnen allemaal uitingen van cultuur zijn.
• Als de aandacht van de toeschouwer, luisteraar of lezer wordt gericht op de uitdrukking en schoonheid.
• We kijken naar twee filmpjes. Denk na over de vraag 'Is dit kunst'? 

Communiceren doe je samen 2

Steek je hand op: 

Voor wie is dit kunst? 

Is dit kunst?

Ja!

Nee!

Een beetje, moeilijk uit te leggen.

Ik weet niet zo goed waar ik naar kijk.

Communiceren doe je samen 2

Steek je hand op: 

Voor wie is dit kunst? 

Communiceren doe je samen 2

Schrijf in je schrift: 

Wanneer is iets kunst voor jou?

Wanneer is iets kunst voor jou?

Literatuur

• Lezen van een literaire tekst, een roman of gedicht vraagt om een andere manier van lezen dan het lezen van een zakelijke tekst.
• Een literaire tekst wordt ook anders geschreven dan een zakelijke tekst.

Hemingway, 

Amerikaanse schrijver (1899-1961), schreef een kort verhaal van 5 woorden.

Communiceren doe je samen 2

Hemingway schreef een kort verhaal:

"Te koop: babyschoentjes, nooit gedragen."

Schrijf in je schrift: 

Is dit een zakelijke boodschap? Waarom wel of niet? 

Hemingway schreef een kort verhaal:
"Te koop: babyschoentjes, nooit gedragen."
Is dit een zakelijke boodschap? Waarom wel of niet?

Hemingway

Amerikaanse schrijver (1899-1961), schreef een kort verhaal:

"Te koop: babyschoentjes, nooit gedragen."

• Geen zakelijke boodschap, maar een literair verhaal

Functies van literatuur 

1) ontspannen of erin wegdromen;

2) troost vinden;

3) kennis uitbreiden over het leven en de wereld;

4) misstanden aan de kaak stellen;

5) anderen leren begrijpen;

6) antwoord geven over morele kwesties en levensvragen;

7) genieten van de stijl;

8) verdiepen in de wereld achter het boek;

9) uitbreiden van de woordenschat, ontwikkelen van taalgevoel;

10) vergroten van de taalvaardigheid;

11) inzicht krijgen in de cultuur

Koppel de 3 functies van het onderwijs aan de 

11 functies van literatuur.

Pak je oefenboek erbij.

Pg. 134

Opdracht 1 en 5

Antwoorden opdracht 1

b. Renate Dorrestein noemt ook ‘jezelf leren te begrijpen’ als functie van literatuur. 

Antwoorden opdracht 5

Schrijvers zijn geen dichters

Een dichter 'verdicht' een ervaring (maakt hem kleiner).

Een schrijver creëert een verhaal met een handeling (smeert het uit).

Leg uit wat meerduidigheid is door een situatie te beschrijven

Begrippen uit deze les

Literatuur

Lectuur

Literaire tekst

Zakelijke tekst