P1 - Les 7 - Ziekten van het bewegingsapparaat 2

• Anatomie
• MBO
• Studiejaar 2

P1 - Les 7 - Ziekten van het bewegingsapparaat

Deel 2

Leerdoelen deze les:

Je kent de oorzaken, symptomen, gevolgen en behandeling bij:

• Osteoporose
• Fracturen

Wat is osteoporose?

1. Botten worden brozer door verlies botmassa en structuur (botontkalking)
2. Stijve, pijnlijke, dikke en/of warme gewrichten
3. Gewrichtskraakbeen degenereert in combinatie met abnormale botvorming
4. Pijnlijke ontsteking in een gewricht veroorzaakt door urinezuurkristallen

Normaal gesproken is er balans tussen botopbouw en botafbraak. Bij osteoporose is de botafbraak veel groter dan de botopbouw. Hierdoor vallen gaten in het bot.

Osteoporose

osteo = bot

porose = poreus, afbrokkelend

Bij osteoporose wordt er meer bot afgebroken dan aangemaakt

Je botten; opbouw en afbraak

Osteoporose: afnemen van de botsterkte. 

Heeft te maken met het proces van botafbraak en botopbouw. DIT GAAT HET HELE LEVEN DOOR!!!!!

Tot ongeveer het 25e jaar kent dit proces een positieve balans: de opbouw is groter dan de afbraak. De botsterkte neemt dus toe. Dan volgt een stabiele periode van 10 jaar

Toename botafbraak geeft verminderde sterkte van de botbalkjes - door afbraak van de balkjes - dus meer kans op breuken.

Afname botaanmaak  - de structuur blijft weliswaar in tact - maar de balkjes worden dunner 

• Betekent letterlijk “poreus bot”
  
  
• Balans tussen opbouw en afbraak is negatief
• Verlies van kalk in de botten
• Kan niet meer goed belasting opvangen
• Grotere kans op fracturen
• Grotere kans op inzakken
• Eerste signalen zijn vaak een botbreuk, pijn in de rug (ingezakte wervel)

Osteoporose

Osteoporose: Afbraak > Aanmaak

• Minder calcium ->  poreuze botten
• Ouderdom, weinig beweging, roken, alcohol
  
• Vitamine D, calcium, ondergewicht (oestrogeen in vet)
• Vrouwen vaker dan mannen

Osteoporose

Gevolgen: 

• Fracturen (botbreuken): Heup, pols
  - Operatie noodzakelijk
• Inzakkingsfractuur: Wervels zakken in elkaar
  - Ouderen worden 'kleiner'

Diagnose en Preventie: Botdichtheidsonderzoek

• Veel bewegen, niet roken, niet teveel drinken, zonlicht (vit D), calcium

Wat zie je op deze afbeelding? Welke bewering is juist?

1. Wigvormige inzakkingen van het wervellichaam van diverse wervels in meer of mindere mate. Slechts bij één wervel is de hoogte aan de voor - en de achterzijde nog gelijk (gele lijnen), zoals bij gezond bot.
2. Wigvorming leidt tot verkromming van de rug omdat de hoogte aan de voorzijde afneemt in tegenstelling tot de achterzijde. Men gaat voorover lopen.
3. Beide beweringen zijn juist.
4. Beide beweringen zijn onzinnig.

Osteoporose

• Hoe wordt de diagnose gesteld? 
• anamnese (en patiëntkenmerken)
• lichamelijk onderzoek: verkromming, krimp
• aanvullend: röntgenfoto's. Dexa scan
  

DEXA-scan

Meten van botdichtheid

Bij regelmatige of onverklaarbare fracturen.

Hierbij wordt de hoeveelheid mineralen in het bot (botdichtheid of botmassa) van de heup en wervels gemeten. Dat gebeurt met een soort röntgenapparaat

Geen fractuur, wel vragen over osteoporose/# risico?

Fractuurrisicoscore meten: 4 punten of meer: DEXA

De glucocorticoïden vormen

1. een groep steroïde-hormonen die door de bijnierschors worden geproduceerd. Zij danken hun naam aan hun aanwezigheid van een glucose-residu in het molecuul.
2. een groep steroïde-hormonen die door de bijnierschors worden geproduceerd. Zij danken hun naam aan het feit dat het corticosteroïden zijn met een effect op het metabolisme van glucose

Wat zijn osteoclasten?

Ik ken nu de oorzaken, symptomen, gevolgen en behandeling bij osteoporose

ja

nee

ongeveer

een beetje

Leerdoelen deze les:

Je kent de oorzaken, symptomen, gevolgen en behandeling bij:

• Osteoporose
• Fracturen

Wat is een Fractuur?

• botbreuk 
• onderbreking 
• scheurtje 
• open breuk of verbrijzeling 
• zwelling  
• röntgenfoto 

Symptomen 

• afwijkende stand/vorm ledemaat/gewricht 
• zwelling, bloeding  
  
• verminderde tot geen mobiliteit
• pijn

De juiste behandeling

• röntgenfoto 
• chirurg 
• behandeling 
• gips of operatie
• ribben of vingertoppen
• tijdelijk rust

Gipsbehandeling 

• botstukken op juiste plaats
• omliggende gewrichten
• nadeel: stijf, verslappen en botontkalking

Complicaties 

• avasculaire necrose  
• compartimentsyndroom (m.n. onderbenen en voeten)
• trage/afwezige botgenezing, schijngewricht
• vaat/zenuwletsel 
• vetembolie

Een pathologische fractuur...

1. heeft een intacte huid
2. wordt veroorzaakt door een ziekte/trauma
3. wordt veroorzaakt door stress op het bot
4. heeft een zichtbaar bot

Bij welk type fractuur is er een verhoogde kans op infectie?

1. ongecompliceerde breuk
2. gecompliceerde, open breuk

Hoe groot is het risico van overlijden binnen het jaar na een heupfractuur?

1. tussen de 11 en 22%
2. tussen 22% en 33%
3. tussen de 55 en 66%
4. Tussen de 66 en 76%

https://www.zorgvoorbeter.nl/valpreventie-ouderen/cijfers

Valrisico-test

Fracturen van de heup 

Dijbeenhalsbreuk (collumfractuur)

De breuk zit in de hals van de heup ongeveer 2,5 tot 5 cm van de heupkop af. De breuk ligt

binnen het gebied van het kapsel van de heup. Hierdoor kan de bloedvoorziening naar de

afgebroken kop in gevaar komen. De kop van de heup kan hierdoor afsterven.

Meest voorkomend!!!

Fracturen van de heup 2

Breuk in de verdikkingen van de heupkop (pertrochantere fracturen) 

Deze breuk zit in het dikste deel van de heup. Vaak bestaat de breuk uit meerdere delen.

Fracturen van de heup 3

Breuk onder het dikste deel van de heupkop (subtrochantere fracturen) 

Een breuk in dit gebied komt minder vaak voor.

Fracturen 

Gebroken bovenbeen (femurfractuur)

Deze breuk zit in het bovenbeen en kan hoog of laag in het bovenbeen zitten

                   Behandelingen heupfracturen

                     Behandeling 

femurfractuur

Op welke voorwaarden mag de zorgvrager naar huis na de behandeling, denk je?

Ontslagcriteria

Patiënt kan met ontslag als hij:

• zelfstandig in en uit bed kan komen;
  
• zelfstandig kan lopen met een hulpmiddel;
  
• kan traplopen indien de slaap- en/ of badkamer boven is
• de zorgvrager zich (grotendeels) zelfstandig kan wassen

Waarom hebben vrouwen vaker een heupfractuur dan mannen?

1. Vrouwen vallen vaker
2. Mannen hebben sterkere gewrichten
3. Vrouwen hebben meer last van botontkalking
4. Mannen slikken meer Vitamine D

De hormonen oestrogeen, testosteron en progesteron spelen een belangrijke rol voor de botten. Vooral het vrouwelijke hormoon oestrogeen remt de botafbraak. Bij het vorderen van de leeftijd neemt de productie van deze hormonen af.

1. Juist
2. Onjuist

Hoe lang gaat een heupprothese mee?

1. 1 tot 5 jaar
2. 10 tot 20 jaar
3. 20 tot 25 jaar
4. 5 tot 10 jaar

Hoe herken je een heupfractuur?

1. Het been is naar binnen gedraaid
2. Het been van de gebroken heup is dikker
3. Het been met de gebroken heup lijkt verkort
4. De heup kan maar op één plek gebroken zijn

Wat doe je als je een zorgvrager op de grond aantreft?

Waarom wordt de eerste 6 weken na de operatie dagelijks fraxiparine toegediend?

1. Voor de pijn
2. Voorkomen van trombose
3. Voor een snellere genezing
4. Voorkomen van nabloedin

Leerdoelen deze les:

Je kent de oorzaken, symptomen, gevolgen en behandeling bij:

• Osteoporose
• Fracturen

Fractuur van de hals van het dijbeen 

het afzetten van een deel van het menselijk lichaam

systemische skeletziekte gekenmerkt door verminderde botmassa, veranderde architectuur van het bot.

= chronisch steriel ontstekingsproces van de gewrichten op basis van een auto-immuun proces

slijtage van het kraakbeen in de gewrichten

ReumaToïde artritis

Artrose

Osteoporose

Amputatie 

Collumfractuur