NN7 - Grammatica §8 - Wederkerend en wederkerig voornaamwoord - 3H

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Wederkerend en wederkerig voornaamwoord

NN7 - Grammatica §8 - 3H

Wat je gaat leren

• Je leert wederkerende en wederkerige voornaamwoorden herkennen.

Bekijk de volgende zin:
– David en Wouter zagen elkaar vaak in de vakantie, zodat ze zich niet hoefden te vervelen. 

Bekijk de volgende zin:

– David en Wouter zagen elkaar vaak in de vakantie, zodat ze zich niet hoefden te vervelen.  

In deze zin staan twee werkwoorden waarin het onderwerp terugkomt. Bij zagen elkaar slaat elkaar op het onderwerp David en Wouter.

En bij zich vervelen slaat zich op ze.

Bekijk de volgende zin:

– Levi en Hashim zagen elkaar vaak in de vakantie, zodat ze zich niet hoefden te vervelen.

In een wederkerig of een wederkerend voornaamwoord zie je het onderwerp ‘wederkeren’ (terugkomen). In de voorbeeldzin is elkaar een wederkerig voornaamwoord (wedig.vnw). Het Nederlands heeft er maar één: elkaar. Soms wordt het geschreven als mekaar of elkander.

In de voorbeeldzin is zich een wederkerend voornaamwoord (wed.vnw). 

Het onderwerp bepaalt dus welk wederkerend voornaamwoord je gebruikt. Kijk maar naar de volgende voorbeelden:

• Ik misdraag me
• Jij misdraagt je
• U misdraagt zich
• Hij, zij of ze misdraagt zich
• Wij of we misdragen ons
• Jullie misdragen je
• Zij of ze misdragen zich

Er zijn twee soorten wederkerende werkwoorden:

• verplicht wederkerende werkwoorden
  (deze zijn altijd wederkerend)
  
  
• toevallig wederkerende werkwoorden
  (deze zijn soms wederkerend)

Verplicht wederkerende werkwoorden hebben altijd een  wederkerend voornaamwoord bij zich. 

Bijvoorbeeld:

• zich schamen
• zich verslapen
• zich verslikken

Je doet het altijd bij jezelf, nooit bij een ander!!

De wederkerende voornaamwoorden mezelf, jezelf, zichzelf, onszelf komen alleen voor bij toevallig wederkerende werkwoorden. 

Bijv. mezelf aankleden, jezelf scheren
zichzelf verwonden, onszelf wassen.

Al deze werkwoorden kun je ook gebruiken zonder de wederkerende voornaamwoorden.

Ze zijn dus toevallig, en niet verplicht wederkerig. 

Je kunt namelijk ook iemand anders verwonden, aankleden, scheren of wassen.

Je kunt dus zeggen:

Thomas scheert zichzelf.

Want: scheren is een toevallig wederkerend werkwoord.

Maar je kunt dus niet zeggen:

Margriet schaamt zichzelf.

Want schamen is een verplicht wederkerend werkwoord.

Wel kun je zeggen:

Maria schaamt zich.

Want ze kan nu eenmaal niet iemand anders schamen.

Let op:

Zich is altijd een wederkerend voornaamwoord, maar me, je en ons kunnen ook een persoonlijk voornaamwoord zijn.

En je en ons kunnen ook een bezittelijk voornaamwoord zijn.

wederkerend voornaamwoord	persoonlijk voornaamwoord	bezittelijk voornaamwoord
zich
me	me
je	je	je
ons	ons	ons

Zo stel je de woordsoort vast:

Vervang het woord me, je of ons door hij, hem, zijn of zich. Als je het woord kunt vervangen:

• door hij of hem, dan is het een persoonlijk voornaamwoord;
• door zijn, dan is het een bezittelijk voornaamwoord;
• door zich, dan is het een wederkerend voornaamwoord.

Voorbeeld:
– Kun je (1) je (2) voorstellen dat je (3) vader de Elfstedentocht rijdt?

– Kan hij (1) zich (2) voorstellen dat zijn (3) vader de Elfstedentocht rijdt? 

‘Je’ (1) verandert in ‘hij’ en is dus een persoonlijk voornaamwoord.
‘Je’ (2) verandert in ‘zich’ en is dus een wederkerend voornaamwoord.
‘Je’ (3) verandert in ‘zijn’ en is dus een bezittelijk voornaamwoord.

Nog even voor de duidelijkheid: 

we hebben het meestal over wederkerende voornaamwoorden.

Het Nederlands heeft maar één wederkerig voornaamwoord: elkaar. Soms wordt het geschreven als mekaar of elkander.

Ga nu naar de digitale digitale methode en maak de opgaven die ik heb klaar gezet in de planning.

Nope, niet als je het in de les afkrijgt....