Alvleesklier

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 3,4

De alvleesklier

Na deze les heb je kennis en inzicht in:

Anatomie en fysiologie van de alvleesklier

Aandoeningen aan de alvleesklier

Algemene verschijnselen van aandoeningen aan de alvleesklier

Onderzoeken bij aandoeningen aan de alvleesklier

Behandeling van aandoeningen aan de alvleesklier

Verpleegkundige zorg bij aandoeningen aan de alvleesklier

Chirurgische behandeling aan de alvleesklier

Preoperatieve zorg bij operaties aan de alvleesklier

Postoperatieve zorg bij operaties aan de alvleesklier

Pancreas bestaat uit drie delen: de ‘kop’ van de klier, het ‘lichaam’van de klier en de ‘staart’ van de klier. Lengte: 12 tot 15 cm bij een volwassen

Waar in het lichaam bevindt de pancreas zich?

achter in de bovenbuik, voor een deel achter de maag en de twaalfvingerige darm

Alvleesklier

Opgebouwd 

uit 

lobben met elk 

hun eigen 

afvoergang - 

komen uit in 

de 

alvleesklierbuis

Functies alvleesklier

• Eiwitsplitsers: onwerkzame stof trypsinogeen wordt in de dune darm door entokinase omgezet in actief trypsine, welke grotere eisitten splitst;
• Vetsplitsers: enzym lipase splitst triglycine in glycerol en vetzuren;
• Amylase: zet zetmeel om in kleinere suikers;
• Natriumbicarbonaat: neutraliseert en ontzuurt de zure voedselbrij die uit de maag komt

De enzymen worden in de darmholte pas geactiveerd

00:38

Bij endocriene klieren worden producten

1. naar de lichaamsholten afgescheiden,
2. naar het lichaamsoppervlak afgescheiden
3. in de bloedbaan afgescheiden
4. via urine en ontlasting uitgescheiden

00:51

De papil van Vater komt uit in:

1. de maag
2. het duodenum
3. het ileum
4. de colon

03:03

Welk hormoon zal worden afgegeven door de pancreas na een periode van vasten?

1. Insuline
2. Glucagon
3. Glucose
4. Glycogeen

02:34

In welke 2 stoffen worden vetten omgezet onder invloed van lipase?

alvleesklier

maagsapklieren

lever

gal

pepsinogeen

lipase

amylase

In welke verteringssappen zitten enzymen voor de vertering van vetten?

1. speeksel, alvleeskliersap en darmsap
2. maagsap, alvleeskliersap en darmsap
3. alvleeskliersap en darmsap
4. alvleeskliersap

Wat betekent pancreatitis?

Acute Pancreatitis: Pathologie

• Kortdurende of tijdelijke ontsteking van de alvleesklier ( autolyse pancreas)
  
• Enzymen van de alvleeskliersappen worden bij een ontseking al actief in de alvleesklier
  
• Gevolg is dat alvleesklier nog meer schade lijdt.
  
• Oedemateuse of necrotische vorm
  

Oedemateuse vorm gunstig verloop

Necrotisch weefselversterf ernstig verloop en komt minder vaak voor.

Autolyse is afbreken eigen weefsel

Gal en alvleeskliersappen komen beide via de papil van vaten de darmen binnen. Als hier galstenen voorkomen dan belemmert dit de afgifte van alvleeskliersappen en kan er een ontseking ontstaan

Pancreas heeft reservecapaciteit en daardoor nog geen verteringsproblemen

Spijsverteringsklachten treden op bij chronische ontstekingen

 

Complicaties bij acute pancreatitis

Ileus

Geelzucht door afsluitingen

Nierbeschadigingen

Chronische pancreatitis

Welke verpleging bij acute pancreatitis?

verpleegkundige zorg:

Zeer ernstige situatie ( IC verpleging)

Goede pijnbestrijding ( hevige pijn)

Bewaken van vitale functies

Controle : opgezette buik-braken ( ileus)

    icterus

Sondevoeding

CAD

Wat is de meest voorkomende oorzaak van acute pancreatitis?

1. Idiopathisch
2. Galstenen
3. Medicijnen
4. Alcohol

Als de alvleesklierontsteking gecompliceerd wordt door necrose of abcesvorming, zal antibiotica gestart worden. Daarbij kan het noodzakelijk zijn dat een abces of necrose gedraineerd of zelfs operatief uitgeruimd moet worden. Antibiotica wordt pas laat ingezet, omdat de alvleesklierontsteking begint als een steriele ontsteking.

Soms is oorzaak onbekend

Hoeveel patiënten met acute pancreatitis krijgen chronische pancreatitis binnen 5 jaar?

1. 1%
2. 6%
3. 8%
4. 15%

Bij vetdiarree ook verlies vitaminen. ( vetten worden niet goed verteerd door ontbreken lipase. Voor opname van vitaminen is vet nodig)

Waardoor wordt chronische pancreatitis veroorzaakt?

1. Dit is genetisch bepaald.
2. Alcohol
3. Door afwijkingen in de bouw van de alvleesklier
4. Alle antwoorden zijn juist

Feces onderzoek: Onderzoek naar hoeveelheid vetten in de ontlasting

ERCP

Röntgen, echo en MRI zijn voorbeelden van

1. functieonderzoek
2. PA-onderzoek
3. Beeldvormend onderzoek
4. Scopie

Pancreascarcinoom

Risicofactoren:

• Overgewicht of obesitas
  
• Roken
• Chronische pancreatitis
• Erfelijkheid (5-10%) 

Levensverwachting: 5 jaar na de diagnose alvleesklierkanker is gemiddeld nog 5% van de patiënten in leven...

Pas heel laat symptomen, dus als de tumor al groot gegroeid is.

Vaak zijn er ook maar hele vage klachten:

• Zeurende pijn in buik en/of rug
• Verstoord ontlastingspatroon
• Gewichtsverlies
• Geelzucht (icterus)

Pancreascarcinoom

Pas heel laat symptomen, dus als de tumor al groot gegroeid is.

Vaak zijn er ook maar hele vage klachten:

• Zeurende pijn in buik en/of rug
  
• Verstoord ontlastingspatroon, met ontkleurde en vette ontlasting
• Verlies van eetlust, gewichtsverlies
  
• Geelzucht (icterus)

Diagnose pancreascarcinoom

Bloedonderzoek

•     bloedsuiker-leverfuncties
  

Overige onderzoeken

•     Bv:
  
•     CT scan-ERCP ( kijkoperatie galwegen) met weefselpunctie en PA onderzoek
•     Laparoscopie
  

Behandeling pancreascarcinoom

Operatief bv.

• kop alvleeskier verwijderen
  
• kop lichaam verwijderen
  
• Totale pancreatectomie
  

Bestraling

Chemokluur

Stentplaatsing

Pijnbestrijding

 stentplaatsing kan bijvoorbeeld uitkomst geven als de afvoer van de alvleesklier verstopt is geraakt door de tumor

Pijn: Door de groei van de tumor kan druk ontstaan op andere organen. Als de kanker uitbreidt, neemt de pijn toe

Operatie

De chirurg verwijdert de kop van de alvleesklier, het eerste deel van de dunne darm (duodenum), de galblaas, een deel van de galweg en de lymfeklieren rondom de alvleesklier. De chirurg verwijdert deze organen omdat ze tegen de alvleesklier aan zitten en de kans groot is dat hier uitzaaiingen in zitten

Afbeelding: Bij een klassieke Whipple-operatie verwijdert de chirurg de maagsluitspier en het laatste deel van de maag. Verder gebeurt er hetzelfde als bij een PPPD-operatie: (Pylorus Preserving Pancreato Duodenectomie)-operatie. Bij deze operatie verwijdert de chirurg de kop van de alvleesklier, het eerste deel van de dunne darm (duodenum), de galblaas, een deel van de galweg en de lymfeklieren rondom de alvleesklier.

Vpk zorg

Vitale functies (naadlekkage, infectie)

Voeding, sondevoeding of TPV via centrale lijn

Trombose preventie

Wondcontrole

Insuline en supletie enzymen

Drains

Zuurstoftoediening

Psychische zorg

Nazorg regelen, Leefstijladviezen

Heb je nu voldoende kennis en inzicht in:

Anatomie en fysiologie van de alvleesklier

Aandoeningen aan de alvleesklier

Algemene verschijnselen van aandoeningen aan de alvleesklier

Onderzoeken bij aandoeningen aan de alvleesklier

Behandeling van aandoeningen aan de alvleesklier

Verpleegkundige zorg bij aandoeningen aan de alvleesklier

Chirurgische behandeling aan de alvleesklier

Preoperatieve zorg bij operaties aan de alvleesklier

Postoperatieve zorg bij operaties aan de alvleesklier