Oefentoets H1 tm 4

• Maatschappijleer
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

RECHTSSTAAT H1 - H4

OEFENTOETS

De landen waar de meeste mensen het gelukkigst zijn zijn mensen die wonen in een .....

1. Politiestaat
2. Rechtsstaat
3. Totalitaire staat
4. Geen van deze 3

Wat maakt dat in een rechtsstaat de mensen zo gelukkig zijn?

Rechtsstaat 

• Mensen bepalen zelf hun persoonlijke leven (lezen, wonen, werken, reizen)
• Er is in principe geen corruptie, geen angst voor spionage, afluisteren, verklikken of verraden bij ongewenst gedrag= bescherming tegen de machthebbers
• Er zijn grondrechten (klassiek en sociale)
• Niet alleen het recht van de sterkste geldt

Een goed voorbeeld van
'vertrouwen en wederkerigheid'
is:

1. Je houden aan de wet in de verwachting dat anderen dat ook doen
2. Gezonde mensen betalen ook zorgpremies
3. De staat verwacht dat burgers zich aan de wet houden en doet dat zelf ook
4. A, B en C

Zet de gebeurtenissen van het ontstaan van de rechtsstaat in de juiste chronologische volgorde:

1

2

3

4

5

begin Verlichting

Grondwet Thorbecke

Algemeen kiesrecht

Absolute vorsten

Sociale grondrechten

Wat is de definitie van een
"sociaal contract"?

Sociaal contract

= afspraken tussen burger en staat waarin ze tot afspraken komen om in natuurlijke vrijheid en gelijkheid te kunnen leven

-> je laat elkaars eigendommen met rust

-> de staat is de scheidsrechter en heeft dus het monopolie tot geweld

-> de staat houdt zich aan de wetten die door de burgers zijn opgesteld

Wat zijn de grondbeginselen van een rechtsstaat?

Wat hoort NIET thuis bij een rechtsstaat?

Scheiding van de machten

Grondrechten zijn in de grondwet vastgelegd

Legaliteitsbeginsel

Om de overheid onbeperkte macht te geven over de burgers

Dat je als burger het recht hebt om eigen rechter te spelen. 

De wederzijdse rechten en plichten van overheid en burger zijn vastgelegd in de wet

De overheid op elk moment een opgelegde straf kan verhogen  

Noem de 4 doelen van de grondwet

Doelen van de grondwet

• Begrenzen van de macht van de staat
• Vastleggen van fundamentele rechten van de burgers
• Aangeven hoe de belangrijkste organen van de overheid zijn georganiseerd
• Het uitdrukken van de eenheid van de natie

Een staat die zich voornamelijk inzet voor bewaking van de veiligheid van burgers en de noodzakelijke voorwaarden realiseert voor economische groei noemen we

1. Nachtwakersstaat
2. Sociale Rechtsstaat
3. Parlementaire Democratie
4. Economische Rechtsstaat

WELKE 3 SOORTEN KLASSIEKE GRONDRECHTEN KUNNEN WE ONDERSCHEIDEN?

3 SOORTEN KLASSIEKE GRONDRECHTEN

1. GELIJKE BEHANDELING IN GELIJKE GEVALLEN; geen discriminatie wegens geloof, politieke gezindheid, ras , geslacht, leeftijd etc.
2. PERSOONLIJKE VRIJHEDEN; recht op privacy, onaantastbaarheid van het lichaam, vrijheid van godsdienst en onderwijs etc.
3. POLITIEKE VRIJHEID; algemeen kiesrecht, vrijheid van meningsuiting, vrijheid van drukpers etc.

Recht op onderwijs, recht op werk en recht op gezondheidszorg zijn.....

1. SOCIALE GRONDRECHTEN
2. KLASSIEKE GRONDRECHTEN
3. LIBERALE GRONDRECHTEN
4. ECONOMISCHE GRONDRECHTEN

WELKE STELLING IS JUIST / ONJUIST?

1) Er bestaat geen rangorde in de grondrechten
2) De rechter kijk per geval hoe botstende grondrechten tegen over elkaar worden afgewogen

1. 1 is juist, 2 is onjuist
2. 1 is onjuist, 2 is juist
3. beide zijn juist
4. beide zijn onjuist

Wat betekent het legaliteitsbeginsel?

LEGALITEITSBEGINSEL

= 

DAT IEMANDS VRIJHEID ALLEEN INGEPERKT KAN WORDEN 

ALS DE RECHTMATIGHEID VAN DIE BEPERKING IS VASTGELEGD IN WETTEN EN REGELS 

DIE DOOR HET PARLEMENT ZIJN AANGENOMEN

WELKE STELLING IS JUIST / ONJUIST?

1) Enerzijds zijn er wetten om het leven geordend te laten verlopen

2) Anderzijds komen rechtsnormen voort uit waarden en normen die de meeste mensen met elkaar delen.

1. 1 is juist, 2 is onjuist
2. 1 is onjuist, 2 is juist
3. beide zijn juist
4. beide zijn onjuist

Om de kwaliteit van wetten te waarborgen moeten ze aan bepaalde eisen voldoen; noem er 3

Kwaliteits eisen (p 41 42)

• wetten moeten voor iedereen gelden
• wetten moeten openbaar en begrijpelijk zijn
• wetten mogen geen onmogelijke eisen aan burgers stellen
• wetten mogen niet met terugwerkende kracht gelden
• wetten mogen niet onderling tegenstrijdig zijn
• wetten mogen niet te vaak veranderd worden
• wetten moeten redelijk, billijk en zorgvuldig zijn 

Trias Politica, drie machten:

wetgevende

uitvoerende

rechterlijke

wie?

wie?

wie?

wat ze doen:

wat ze doen:

wat ze doen:

wetten handhaven

parlement + ministers

rechters

zij die de wet overtreden bestraffen

wetten maken

de regering (ministers)

Wie vormen de vierde macht?

1. De ministers
2. De ambtenaren
3. De media
4. De advocaten

4e MACHT: ambtenaren (p. 48)

• Interactie tussen ambtenaren en lobbyisten is onzichtbaar voor de samenleving
• Discretionaire bevoegdheid; mogen in sommige gevallen eigen beslissingen nemen hoe een wet wordt toegepast
• Ambtenaren blijven vaak langer op hun post dan een minister of staatssecretaris 

Waarom kunnen we beter spreken van ‘evenwicht van machten’ in plaats van ‘scheiding der machten’?

WELKE STELLING IS JUIST / ONJUIST?

1) Hoger beroep is een vorm van interne controle van de rechterlijke macht

2) Na het Hoger beroep is er geen mogelijkheid om hier nog tegen in beroep te gaan

1. 1 is juist, 2 is onjuist
2. 1 is onjuist, 2 is juist
3. beide zijn juist
4. beide zijn onjuist

Wat is een voorbeeld waarbij de trias politica in de praktijk niet goed functioneert?

KADERWETGEVING (p.  50 51)

• hierin worden alleen beleidsdoelen geformuleerd
• uitvoerende macht krijgt dan de ruimte om nadere regelgeving te realiseren
• => veel regelgevende macht bij de uitvoerende macht ipv wetgevende macht
• zet democratie onder druk
• VB toeslagen affaire / regels rondom bijstandsuitkeringen 

Welke rechtsgebieden heb je precies?