Alle uitleg P2

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 2

Alle theorie

1. Tekstsoorten

2. Tekstdoelen

3. Tekststructuur

4. Tekstverbanden en signaalwoorden

5. Onderwerp, hoofdgedachte en kernzinnen

Tekstsoorten

We kennen drie tekstsoorten:

1. Verhalende teksten

2. Waarderende teksten

3. Informatieve teksten

Verhalende tekst

Een verhalende tekst vertelt een verhaal met personages, gebeurtenissen en een plot.

Voorbeelden: boek, sprookje, strip

Waarderende tekst

In waarderende teksten gaan de belangrijkste vragen over de mening van een schrijver. Hij kan proberen je te overtuigen of je moet zelf een mening formuleren.

• Voorbeelden: boekrecensie, discussie, debat, betoog

Informerende tekst

Tekstdoelen

Een schrijver wil vaak iets bereiken bij zijn lezer. Hij schrijft een tekst dus met een doel in gedachten.

 

 -> Tekstdoel

Als je het tekstdoel weet, kun je:

1) teksten beter inschatten;

2) teksten beter beoordelen.

Welke tekstdoelen ken jij al?

Informeren

Doel: de lezer leert iets van de tekst.

Kenmerken:

- de tekst is objectief

- de tekst bestaat uit feiten

-> informerende tekst

lesboeken, handleidingen, nieuwsberichten en politierapporten

Overtuigen

Doel: de lezer raakt overtuigd met het standpunt van de tekst/schrijver.

 

Kenmerken:

- de tekst bevat een standpunt

- de schrijver maakt gebruik van argumenten

- de tekst is gebaseerd op de mening van de schrijver

-> Waarderende tekst

recensies, columns en blogs

Overtuigen

Kern van de tekst: Proefdiertesten zijn vreselijk, want dieren zijn onschuldig en kunnen geen nee zeggen.

Standpunt: proefdiertesten zijn vreselijk

Argumenten:

1) dieren zijn onschuldig

2) dieren kunnen geen nee zeggen

Beschouwen

Doel: de lezer kan zelf een mening vormen bij het onderwerp van de tekst

Kenmerken:

- de tekst is informatief

- de schrijver beschrijft voor- en nadelen

-> Informerende tekst

 sommige krantenartikelen en sommige tijdschriftartikelen

Activeren

Doel: de lezer raakt overtuigd met het standpunt van de tekst/schrijver én komt in actie

Kenmerken:

- de tekst bevat een standpunt en argumenten

- de tekst is gebaseerd op de mening van de schrijver

- de schrijver wil de lezer overtuigen om iets te gaan doen (bijv. ergens lid van worden, geld doneren)

-> Waarderende tekst

reclameteksten, advertenties, posters en folders

Amuseren

Doel: de lezer beleeft plezier aan het lezen van de tekst

Kenmerken:

- de tekst bevat een grapje (of anekdote)

- de tekst kan fictie en ook non-fictie zijn

-> Verhalende teksten

gedicht, roman, strip, column en blogs

Tekstsoorten

Je hebt dus:

1. Informerende teksten met de tekstdoelen informeren en beschouwen

2. Waarderende teksten met de tekstdoelen overtuigen en activeren

3. Verhalende teksten met het tekstdoel amuseren

Tekstverbanden

Een tekst bestaat uit een bepaalde structuur:

- Inleiding

- Kern

- Slot

Tekst 1

Tekst 2

Tekstverbanden

In een goedgeschreven tekst staan zinnen en alinea's dus niet los van elkaar. Je ziet woorden die de zinnen met elkaar verbinden (signaalwoorden).

We noemen deze zinnen die met elkaar verbonden zijn: verbanden.

Voorbeeld

Het is een mooie zomerse dag. Ik pak m'n fiets en fiets richting de Haarrijnse plas voor een verfrissende duik. Onderweg kom ik m'n beste vriendin tegen en vraag aan haar of ze zin heeft om mee te gaan.

Maar dan gaat het mis. Ik rij over een spijker en hoor een sissend geluid uit m'n voorband komen. M'n plannen voor een gezellig middagje in de zon is verdwijnt als sneeuw voor de zon. 

Het is een mooie zomerse dag. Ik pak m'n fiets en fiets richting de Haarrijnse plas voor een verfrissende duik. Onderweg kom ik m'n beste vriendin tegen en vraag aan haar of ze zin heeft om mee te gaan.

Maar dan gaat het mis. Ik rij over een spijker en hoor een sissend geluid uit m'n voorband komen. M'n plannen voor een gezellig middagje in de zon is verdwijnt als sneeuw voor de zon. Voorbeeld

Alinea 1 gaat over iets positiefs. Zonnetje, leuke plannen, strand etc.

Alinea 2 gaat over iets negatiefs.

Voorband stuk, plannen weg, bleeehh

Je kunt onder andere aan het woord maar zien dat deze alinea's een tegenstelling vormen. Het woordje maar noem je dan een signaalwoord.

Welke woorden geven aan hoe de zinnen onderling verbonden zijn?

• Eerst ga ik naar de Jumbo, daarna ga ik naar huis.
• Ik ga een dikke voldoende halen als ik goed leer.
• Ons team gaat winnen, want wij hebben de beste spits.

Welke woorden geven aan hoe de zinnen onderling verbonden zijn?

Eerst ga ik naar de Jumbo, daarna ga ik naar huis.                      TIJD
Ik ga een dikke voldoende halen als ik goed leer.    VOORWAARDE
Ons team gaat winnen, want wij hebben de beste spits.    REDEN

Onderwerp en hoofdgedachte

• Dat wat de schrijver wil vertellen over het onderwerp noem je de hoofdgedachte van de tekst.

Onderwerp: waar de tekst over gaat
= één woord of woordgroep!

Hoofdgedachte: het belangrijkste wat er over het onderwerp wordt gezegd

= één zelfbedachte zin

Kernzinnen

Kernzin: de belangrijkste zin in een alinea

Vaak de 1e, 2e of laatste zin van een alinea!