5.5 De wereld in crisis

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

5.5 Crisis in de wereld

Tijd van Wereldoorlogen 1900 - 1950 

Tijd van de Wereldoorlogen 1900-1950

Lesdoel

- Hoe verliep de economische crisis in Duitsland en in Nederland, en welke aanpak van de crisis werd daar gekozen?

Gevolgen van de beurskrach voor Duitsland

Amerika eist de leningen van het Dawesplan terug-->Duitsland belandt weer in een economische crisis.

Politieke chaos is het gevolg. De NSDAP (partij van Hitler) belooft de ellende op te lossen en wint de verkiezingen in 1933.

Door een (on)gelukkig toeval (Rijksdagbrand) krijgt Hitler de absolute macht en maakt van Duitsland een dictatuur.

theorie

NSDAP

1933

- Adolf Hitler

- tegen Republiek van Weimar

Populair door:

- terreur (SA knokploeg/SS Lijfwachten van Hitler)

- propaganda (Goebbels)

Rijksdagbrand

- 27 februari 1933: Rijksdagbrand

- Martinus van der Lubbe

- KPD-kopstukken gearresteerd

Machtsovername Hitler

- 30 januari 1933: Hitler wordt rijkskanselier

- 27 februari 1933: Rijksdagbrand

- 23 maart 1933: Machtigingswet

- 30 juni 1934: Nacht van de Lange Messen (topstukken SA vermoord)

- 2 augustus 1934: Fuhrer

Hitlers aanpak van de crisis

Hitler geeft opdracht tot grote werkverschaffingsprojecten: snelwegen bouwen, schepen en vliegtuigen en militaire productie.

Kraft durch Freude (Kracht door vreugde) Bevolking kreeg weer werk en werd beloond met uitstapjes. Dit kostte de staatkas wel veel geld. Maar het volk was blij met Hitler.

Het uitbreken van de oorlog loste dit probleem op. Hitler plunderde de veroverde landen.

theorie

De economische crisis in Nederland

Omdat de economische crisis wereldwijd was, had ook Nederland er veel last van.

Minister-President Colijn: Als er geen geld binnenkomt, moet je het niet uitgeven ook. 

Bezuinigingspolitiek. 

Ook in Nederland grote werkverschaffingsprojecten (Afsluitdijk, Amsterdamse Bos)

theorie

Crisis in Nederland

• NL werd in de jaren ‘30 ook getroffen door de economische crisis = hoge werkloosheid 
• Werklozen moesten stempelen (voor een uitkering) of werden ingezet bij werkverschaffingsprojecten.
• De regering (o.l.v. premier Colijn van de ARP) voerde een aanpassingspolitiek => bezuinigen. Salarissen en uitkeringen werden lager.

Stempelen voor steun

Vernedering

• De steun is vaak te laag, daarom moeten mensen ook andere hulp krijgen.

• Zo krijg je bijvoorbeeld kleding, maar daar staat wél een stempel in: iedereen kan dat zien.

• Je hoeft geen rijwielbelasting te betalen: maar ook dát kan iedereen zien

Positief beeld Colijn

Negatief beeld Colijn

Politieke gevolgen crisis Nederland

Politieke gevolgen van de crisis:

1. Geen vertrouwen meer in democratie.
2. Opkomst Nationaal-Socialistische Beweging (NSB) o.l.v. Mussert.

Nederland verklaarde zichzelf opnieuw neutraal.

exitticket

.

opdracht

Maak voor Duitsland en voor Nederland een ketting van oorzaak en gevolg over de crisis. Voor beide landen zijn de eerste en laatste gebeurtenis aangegeven. Vul de oorzaken/ gevolgen tussen de eerste en laatste gebeurtenis in.

Duitsland moeten leningen versneld terugbetalen.

Machtsovername Hitler

Internationale handel valt stil

Versoepeling bezuinigingspolitiek

Huiswerk

maken opdrachten 5.5