Bi-2v-12.3-Soorten veranderen

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2,4

12.3

Soorten

veranderen

12.3 Leerdoelen

• Je weet hoe lang er al leven is op aarde.
• Je kunt benoemen waaraan je kunt zien dat soorten aan elkaar verwant zijn. 
• Je kunt oorzaken benoemen waardoor soorten veranderen.
• Je kunt uitleggen hoe nieuwe soorten ontstaan.

12.3 Begrippenlijst

• Cyanobacteriën-ozonlaag
• Verwandschapsschema-gemeenschappelijke voorouder-verwant-ongewervelden-gewervelden 
• variatie in eigenschappen-erfelijke eigenschappen-erfelijke variatie-DNA-Mutatie-natuurlijke selectie-survival of the fittest
• Variatie-erfelijke variatie-natuurlijke selectie-isolatie-nieuwe soorten

EVOLUTIE

De ontwikkeling op aarde waarbij soorten (langzaam) veranderen  en er nieuwe soorten ontstaan 

Geologische tijdslijn: 

• Cyanobacteriën / blauwalgen (voorouders planten)
• Productie O2.
• Water organismen (planten/ongewervelde dieren) ontstaan.
• O2 + Uv-straling vormde ozonlaag. 
• Leven op land kan ontstaan. (400 miljoen jaar geleden, eerst ongewervelden, daarna gewervelden).
• vissen
  amfibieën
  Reptielen
  zoogdieren
  vogels

Argumenten voor evolutie

en verwantschap

Fossielen(1)

zijn versteende overblijfselen van organismen of afdrukken van organismen in gesteenten.

Fossielen

Overblijfselen van organismen die vroeger hebben geleefd:

Ontstaan fossiel:

1. Zinken, zachte delen verteren.

2. Harde delen bedekt door zand/klei.

3. Verstenen (samenpersen).

4. (Zee)bodem komt omhoog: zichtbaar.

Overeenkomst in bouw(2)

• Verschillende functies
• Dezelfde bouw
• Gemeenschappelijke voorouder
  

Rudimentaire 

organen (3)

• Organen aanwezig die geen
   functie meer hebben (of waarvan
   de functie niet bekend is).
  
  
• Vaak verschrompeld of 
   geminimaliseerd.

• Dit zijn rudimentaire organen.
  

Hoe zie je dat soorten verwant zijn?

• Soorten staan dicht bij elkaar als ze kort geleden een gemeenschappelijke voorouder hadden (uitgestorven).
  
• Hierdoor veel gemeenschappelijke kenmerken

 verwantschapsschema

Soorten veranderen

Variatie in een eigenschap

Erfelijke variatie

door

Verandering DNA 

door 

Mutatie en

Natuurlijke selectie

Nieuwe soorten

-Erfelijke variatie

 -Natuurlijke/kunstmatige selectie

-Isolatie

(gemeenschappelijke voorouder sterft uit)

Natuurlijke selectie 

(survival of the fittest)

Kunstmatige selectie: 

door de mens 

12.3 (Huis)werk

Maken: 12.3 opdr.: 2,3,4,5,7,(8),9 t/m 12, 14, 15, 16, 17, 18 t/m 20, 21, 22 t/m 25, 27

Samenvatten blz. 100 opdr. 8 t/m 11