Les 4 Ik voel me boos

• Pedagogisch werk
• MBO
• Studiejaar 3

Opvoeden van het kind

Lesweek 4

Ik voel me boos

Wat is boosheid? Oorzaken van boosheid en driftbuiten, ontladen en afreageren van boosheid, kinderen en boosheid uiten en wat te doen als het kind boos is?

Programma

Inhoud:

• Functie van boosheid – waarom voelen kinderen zich boos?

• Oorzaken van boosheid en driftbuien.

• Onderdrukken van boosheid.

• Gevolgen van wel en niet boosheid mogen uiten.

• Wat te doen als het kind zich boos voelt?

Werkvormen:

• Video’s bekijken en bespreken

• Casussen bespreken en oefenen

Doel

• De student kennis laten maken met communiceren ten aanzien van de emotie boosheid.

• De student kan na de les uitleggen waarom boosheid ervaren en uiten belangrijk is en niet geblokkeerd mag worden.

Wat is boosheid?

- Boosheid is naar buiten gerichte energie.

- Boosheid is ontladen van spanning en pijnlijke gevoelens ten gevolge van frustratie.

Hoe uiten kinderen zich als
ze zich machteloos voelen?

- Wat is de reactie van het kind? 

- Waarom zou dit kind dat doen? 

- Hoe zou jij reageren op de actie van het kind? 

- Hoe vind je de reactie van de moeder?

Uiting van boosheid en leeftijdsperioden

Hoe uit een baby zijn/haar boosheid?

Uiting van boosheid en leeftijdsperioden

Hoe uit een peuter zijn/haar boosheid?

Uiting van boosheid en leeftijdsperioden

Hoe uit je zelf je boosheid?

Oorzaken van boosheid en driftbuien bij kinderen:

1. Periode van negativisme (koppigheid)

2. Verlangen naar zelfstandigheid

3. Frustratie door iets nog niet kunnen

4. Afwijzing van boosheid van het kind door ouders/vast opvoeders

5. Angst voor verlating, voor afwijzing, voor een bepaalde gebeurtenis

Oorzaken van boosheid en driftbuien bij kinderen:

6. Opeenstapeling van spanningen en onvoldoende ontlading

7. Sterke behoefte aan aandacht

8. Gekwetst zijn en niet mogen ontladen

9. Een bepaalde manier van denken (boze gedachten creëren boze reacties)

Onder boosheid zit eigenlijk:

- Angst

- Verlangen naar liefde

- Energie

Een positieve manier van omgaan met negativisme en de behoefte aan zelfstandigheid is een peuter stimuleren mee te werken, door:

A. enige zeggenschap of keuzemogelijkheid te geven. Het is daarbij dan aan te raden om niet meer dan twee keuzemogelijkheden te geven. Als je het kind dan ook nog een positief gevoel over zichzelf wil geven, benoem de keuze dan als positief: ‘Die kleur staat je leuk’, ‘Dat is fijn’.

B. de activiteit leuk te maken in plaats van een plicht te laten lijken. Maak er bij het opruimen bijvoorbeeld een spelletje van.

C. duidelijk te maken waarom de ouders/verzorgers iets vragen. Bijvoorbeeld: ‘Zou je de deur dicht kunnen doen, dan komen er geen vliegen in huis?’, ‘Papa wacht op ons. Hij wordt nu helemaal nat van de regen. Daarom gaan we hem nu ophalen.’

www.nieuwsblad.be

- Hoe reageert de moeder op het huilende/ boze kind? - Wat vind je ervan?

Storend en agressief gedrag

Agressief gedrag van een kind kan voor een deel veroorzaakt worden door bepaalde reacties van opvoeders op de boosheid van een kind. 

Hoe er vervolgens op gereageerd wordt, kan voor een deel te maken hebben hoe in de jeugd van de opvoeders op hun eigen boosheid werd gereageerd. Daarnaast spelen mee hoe de omgeving op het gedrag van het kind reageert, de aanleg en ervaringen van het kind zelf.

Oorzaken storend en 

agressief gedrag

- opgehoopte pijn, meerdere kwetsingen, trauma’s

- onvoldoende ontlading van opgekropte emoties en spanningen (men verwacht van jongens vaak dat ze flink zijn, dus: ‘niet huilen’)

- voorbeelden van gewelddadigheid (eigen ervaring of op tv)

- sterke behoefte aan aandacht

Afreageren en ontladen

Afreageren	Werkelijke ontlading
Schreeuwen, schelden	hard huilen, boze woorden zeggen, boze geluiden maken
Gewelddadig, vernielzuchtig gedrag, geen tranen	heftig bewegen, maar niet iemand pijn willen doen of iets kapot willen maken. Gewoonlijk met tranen of snel met tranen.
Als het kind zich niet veilig voelt om onderliggende gevoelens te uiten.	Als het kind zich veilig genoeg voelt om onderliggende gevoelens te uiten.

Afreageren	Werkelijke ontlading
Pijnlijke gevoelens zijn niet weg: het kind voelt zich nog steeds gekwetst en gespannen.	Pijnlijke gevoelens zijn verdwenen: het kind voelt zich daarna prettig en ontspannen.
Onderbreken van ontlading kan leiden tot onderdrukken van gevoelens, en aanleiding geven tot afreageren.	Stevig en liefdevol onderbreken van afreageren kan leiden tot werkelijke ontlading van gevoelens.

Reactie opvoeders	Effect op het kind
Geven van liefdevolle aandacht, aanmoediging	- Rustig en tevreden gevoel van geaccepteerd te worden: ‘ik mag er zijn’
Afwijzen van boosheid	- Angst om verlaten te worden - Angst voor verlies van liefde - Gevoel van ‘ik ben niet goed’, ‘ik ben een rotkind’
Negeren, afleiden, belachelijk en beschaamd maken, berispen, dreigen, straffen	- Onderdrukken van boosheid - Zich niet veilig voelen om gevoel te uiten

Reactie opvoeders	Effect op het kind
Logisch redeneren, goede raad geven	- Gevoelens en spanningen opkroppen - Buiten zichzelf raken (explosie) - Dingen kapot maken - Zichzelf of anderen pijn doen
Toegeven	- Leren huilen en boosheid als strategie te gebruiken om zin te krijgen
Slaan (door opvoeders en/ of andere kinderen)	- Huilen (dit geeft ontlading, waardoor storend gedrag minder wordt) - Imiteren, dus ook slaan

Reactie opvoeders	Effect op het kind
Straf	- Vragen om negatieve aandacht - Angst
Afleiden, veel praten, voorwerpen geven	- Controlepatronen
Aanmoedigen tot boosheid uiten op toegestane manier (bijv. stampvoeten, schreeuwen, rondjes rennen in de gang)	- Zich begrepen voelen - Houvast ervaren door aangegeven grenzen

Kinderen mogen boosheid uiten

-Laat een kind weten dat het boosheid mag uiten. 

Geef ruimte aan de negatieve gevoelens en positieve gevoelens komen naar boven.

Wat kunnen opvoeders doen bij het uiten van boosheid?

1. Aanmoedigen, laten huilen en ontladen

2. Liefdevol vasthouden (let wel op grenzen!)

3. Gevoelens onder woorden brengen: door het kind aan te kijken en het verwoorden van gevoelens van het kind, voelt het zich aanvaard en begrepen.

4. Actief luisteren: spreek uit wat het kind voelt en wil. Stel geen ‘waarom’-vragen, geef geen ‘ja, maar’-reacties, maar ga in op het kind zegt of aangeeft.

5. Grenzen geven aan agressief gedrag

6. Energie laten uiten

7. Stimuleer creativiteit

- Wat is de reactie van het kind? 

- Waarom zou dit kind dat doen? 

- Hoe zou jij reageren op de actie van het kind? 

- Hoe vind je de reactie van de juf?