6.1 De Verlichting

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4,5

Les 2

De Verlichting

Kris Kras

Leerdoelen, je kunt uitleggen:

• met voorbeelden dat het verlichte denken leidde tot nieuwe ideeën over politiek, economie, sociale verhoudingen en religie en tot optimisme
• waarom veel verlichte denkers voorstander waren van religieuze tolerantie
  
• welke nieuwe ideeën Locke, Montesquieu en Rousseau over het bestuur hadden
• hoe de ideeën van de verlichting zich verspreidden 

Huiswerk

Huiswerk Aantekening Jort Verlichting of blz. 129 t/m 132 maken

Verlichters en het geloof

God heeft de aarde gemaakt, maar grijpt niet in = deïsme

Je kunt niet bewijzen dat er 1 waar geloof is, dus je moet verdraagzaam (tolerant) zijn. 

 Belangrijke figuur = Voltaire.

Gevolg

Voor godsdienstvrijheid

Tegen invloed van de kerk op de politiek

Verlichters en politiek I

Een koning is er voor het volk

Het volk mag een slechte koning afzetten

De echte macht ligt bij het volk (volkssoevereiniteit)

Gevolg

Tegen absolutisme

Voor democratie

Verlichters en politiek II

Montesquieu 

Trias Politica, de scheiding der machten

gevolg

Tegen absolutisme

Voor democratie

WIC - West-Indische Compagnie werd in 1621 opgericht voor de handel met Amerika.

 

Deze compagnie deed aan driehoekshandel. Vanuit Nederland werden wapens, gereedschap en alcohol etc. gebracht naar Afrika. Hier werd dit geruild voor Afrikaanse slaven. Deze werden verkocht in Amerika om op de plantage te werken. Dit noemt men ook wel de Trans Atlantische slavenhandel. Vanuit Amerika namen de Nederlanders cacaobonen, suiker en tabak mee terug naar Nederland.

De Republiek heeft in deze periode tot de afschaffing (1864) van de slavenhandel ongeveer tussen de 550.000 tot 600.000 mensen vervoerd, schatting: 5% aandeel van het totaal.

De WIC deed aan kaapvaart om andere landen, zoals Spanje en Portugal, te dwarsbomen.

Verlichters en economie

Adam Smith, vrije markt economie

Mens handelt uit eigenbelang en helpt daarmee ook samenleving als geheel 

De overheid moet zich er zo min mogelijk mee bemoeien

Gevolg:

tegen mercantilisme

Verlichters en gelijkheid

Mensen (mannen) zijn gelijk en vrij geboren/hebben natuurlijke rechten

Gevolg

Tegen standenmaatschappij

Tegen slavernij/slavenhandel (Abolitionisme)

Verspreiding

Onderwerp van de dag

Les 3 

De Verlichting

Kris Kras

Internationale handel

Leerdoelen, je kunt uitleggen:

• met voorbeelden dat het verlichte denken leidde tot nieuwe ideeën over politiek, economie, sociale verhoudingen en religie en tot optimisme
• waarom veel verlichte denkers voorstander waren van religieuze tolerantie
  
• welke nieuwe ideeën Locke, Montesquieu en Rousseau over het bestuur hadden
• hoe de ideeën van de verlichting zich verspreidden 

Huiswerk

Huiswerk Aantekening Jort Verlichting of blz. 129 t/m 132  leren

Wat weet jij nu van de verlichting? (5 mk-vragen en Verlichte denker of niet?)

Wat is de verlichting?

1. De uitvinding van de elektriciteit
2. Het toepassen van een wetenschappelijke manier van denken in de natuurwetenschappen
3. Ideeën die dankzij rationeel redeneren ontstonden en die tot doel hadden een betere samenleving te creëren
4. Een regeerwijze waarbij de vorst, de absolute macht in handen heeft, maar probeert om zonder inspraak van het volk hervormingen door te voeren

Verlicht denken werd in de samenleving toegepast op:

1. godsdienst/politiek
2. economie/ sociale verhoudingen
3. opvoeding/godsdienst
4. alle antwoorden zijn goed.

Meneer het Lam leeft in de 18e eeuw en ziet dat er dankzij de wetenschappelijke revolutie ontzettend veel nieuwe dingen worden ontdekt die de mensen kunnen helpen. Hierdoor krijgt hij een heel positief gevoel over de toekomst van hem en de aarde. Hoe noemen wij dit positieve gevoel.

1. Positivisme
2. Naïviteit
3. Rationeel optimisme
4. Verlichting

Bij welke denker past het nadenken over de rol van God in wat er op aarde gebeurt?

1. Voltaire
2. John Locke
3. Montesquieu
4. Socrates

Waarom is de Trias Politica belangrijk?

1. Voorkomt machtsmisbruik
2. Meer mensen besturen het land
3. koning wil ondersteuning
4. Wilde Montesquieu

Verlicht denker of niet?

Bekijk onderstaande zinnen en bedenk of ze wel of niet van een Verlichte denker zouden zijn. En leg uit waarom wel of niet.

'Emotie is het allerbelangrijkste in het menselijk bestaan'

'De koning zou zijn macht moeten delen met een parlement'

'Je moet wel nadenken over jouw geloof, maar de Kerk heeft altijd gelijk.'

'De adel en geestelijkheid zijn traditioneel gezien nu eenmaal het belangrijkste'

1

2

3

4

In de les:

• Vraag 4 en 6 blz. 129/131 maken
  

Leerdoelen, je kunt uitleggen:

• met voorbeelden dat het verlichte denken leidde tot nieuwe ideeën over politiek, economie, sociale verhoudingen en religie en tot optimisme
• waarom veel verlichte denkers voorstander waren van religieuze tolerantie
  
• welke nieuwe ideeën Locke, Montesquieu en Rousseau over het bestuur hadden
• hoe de ideeën van de verlichting zich verspreidden 

Onderwerp van de dag

Montesquieu, de bedenker van...