Th 4 BS 1 + 2

• Biologie
• Secondary Education

Th 4 BS 1 + 2

Ordenen

1,5 miljoen organismen beschreven

Onbekenden soorten: 10-100 miljoen?

--> goed ordeningssysteem nodig!

Ordening

Gebaseerd op moleculaire eigenschappen en uiterlijke kenmerken

• Moleculaire eigenschappen: doorslaggevend (bouw van eiwitten, membranen en het erfelijk materiaal)

Ordening

Drie domeinen: bacteriën, archaea en eukaryoten

BINAS?

Zeeslak

• neemt bladgroenkorrels van algen op
• fotosynthese
• blijven hele leven in zeeslak

Plant of dier?

Anorganische stoffen

Anorganische stoffen

Afkomstig uit levenloze natuur

Bijvoorbeeld: water, zuurstof,

koolstofdioxide, ijzer en zouten

Organische stoffen

• Bevatten altijd C (koolstof) en  H (waterstof) 
• Vaak ook O (zuurstof) atomen 
  
• Komen voor in organismen / zijn afkomstig van organismen 
• zijn meestal grote en ingewikkelde moleculen 

organisch en anorganisch

Heterotroof en autotroof 

Autotroof

Planten zijn foto-autotroof: zij maken zelf organische stoffen (autotroof) met behulp van zonlicht (foto)

Anorganisch --> organisch

Autotrofe bacterieën

Gebruiken licht of stoffen als energiebron bij assimilatie

• Foto-autotroof: licht als energiebron
• Chemo-autotroof: Stof als energiebron

 prokaryoot en eukaryoot

prokaryoot

• Organismen zonder een echte celkern in de cellen
• Altijd eencellig
• Domeinen: bacteriën en archaea

eurkaryoot

• Organismen met echte celkernen in de cellen
• Vaak meercellig maar kunnen ook eencellig zijn
• Domein: eukyaroten (rijken: schimmels, planten en dieren)

0

Organismen kun je indelen in 3 domeinen: 

• Archaea
  
• Bacteriën
  
• Eukaryoten
  

Eukaryoten kan je indelen in 4 rijken:

• Protisten
  
• Schimmels
  
• Planten
  
• Dieren
  

Organismen kun je indelen in steeds kleineren groepen

• Een domein (bv eukaryoten ) wordt ingedeeld in rijken 
• Een rijk wordt ingedeeld in stammen 
• Een stam wordt ingedeeld in klassen 
• Een klasse wordt ingedeeld in ordes
  
• Een orde wordt ingedeeld in families 
• Een familie wordt ingedeeld in geslachten 
• Een geslacht wordt ingedeeld in soorten 

Organismen kun je indelen in steeds kleineren groepen

Binaire naamgeving

Soorten krijgen een wetenschappelijke naam: de binaire naamgeving.

• Geslachtsnaam en soortaanduiding
• Geslachtsnaam is voorop, met grote letter
• Soortaanduiding is achterop, met kleine letter.

Bijvoorbeeld: Ursus arctos (bruine beer)

Binaire naamgeving

Geslachtsnaam + soortsaanduiding (+ ontdekker)

2 soorten madeliefjes:

Bellis perennis L.

Bellis azorica L.

uit hetzelfde geslacht

uit de familie van de composieten

Carolus Linnaeus

welke mezen zijn het meest aan elkaar verwant? 

Ondersoorten

Engels: subspecies

Drie namen in Latijnse naamgeving

Derde naam geeft

 een variëteit aan

Archea 

• Geen interne membranen
• Bevatten DNA en ribosomen
• Hebben 1 of meer zweepstaarten
• Lijken meer op eukaryoten dan bacteriën 
• Klein domein
• Extremofiel

Bacteriën 

• Eencellig
• Zonder interne membranen
• Even groot als archea 
• 1 circulair molecuul (zonder eiwitmoleculen)
• Plasmiden
• Deling

Bacterien: Betekenis voor de mens

• Nuttig en schadelijk
• Genetische modificatie

Virussen

• Kunnen bacterien infecteren
• Niet levend
• Geen cytoplasma of kernplasma
• Veel kleiner dan een bacterie (ongeveer 1/10)
• Kunnen zich niet zelfstandig voortplanten
• Bacteriofagen 

De hoofdindeling van alle levensvormen bestaat uit drie domeinen. Welke hoort er niet bij?

1. Bacterien
2. Archaea
3. Eukaryoten
4. Prokaryoten

Welk organisme is niet heterotroof?

1. Gras
2. Hond
3. Mens
4. Schimmel

Welk van onderstaande stoffen is organisch?

1. Glucose
2. Koolstofdioxide
3. Zuurstof
4. Stikstof

Wat is een bacterie?

1. Prokaryoot
2. Eukaryoot

Een organisme wat zelfvoedend is neemt alleen anorganische stof op uit zijn omgeving.
Zo'n organisme noemen we

1. autotroof
2. eukaryoot
3. heterotroof
4. prokaryoot

Wat is het verschil tussen een prokaryoot en een eukaryoot?
Een prokaryoot heeft

1. een celkern en celorganellen
2. geen celkern maar wel celorganellen
3. een celkern maar geen celorganellen
4. geen celkern en geen celorganellen

Welke 2 organismen zijn het meest verwant?

Welke 2 organismen zijn het meest verwant?

1. Organisme 1 and 3
2. Organisme 1 and 2
3. Organisme 2 and 5
4. Organisme 3 and 4

Welke organisme is het meest verschillend van de 

andere 4 organismen? 

Welk organisme is het meest verschillend van de andere 4?

1. Organisms 1
2. Organisms 2
3. Organisms 5
4. Organisms 4

Welke van onderstaande antwoorden hebben betrekking op
anorganische stoffen?

1. Ze bestaan alleen uit C/H/O-atomen
2. Ze komen uit de levenloze natuur
3. Het zijn relatief grote moleculen
4. CO2 is een organisch molecuul

Welke cellen hebben geen celwand?

1. Bacterien
2. Schimmels
3. Plant
4. Dier

Het leven op aarde

1. Is 4,6 miljard jaar geleden ontstaan
2. Is makkelijker geworden dankzij bacteriën
3. Is altijd afhankelijk geweest van zuurstof
4. Is mogelijk doordat er heterotrofe organismen zijn