2425 H5.4 Herhaling aarde - endogene processen

5.4 Endogene processen
1 / 24
next
Slide 1: Slide
AardrijkskundeMiddelbare schoolvmbo, mavo, havo, vwoLeerjaar 1-6

This lesson contains 24 slides, with text slides and 2 videos.

time-iconLesson duration is: 45 min

Items in this lesson

5.4 Endogene processen

Slide 1 - Slide

Slide 2 - Video

Lesdoelen
  • Hoe wordt de ouderdom van de aarde gemeten?
  • Hoe is de aardbol opgebouwd?
  • Wat is het actualiteitsbeginsel?
  • Welke bewijzen zijn er voor het bewegen van de aardplaten?
  • Waarom bewegen de platen?
  • Welke drie bewegingen maken de platen?
  • Welk verband is er tussen de bewegingen van de platen en vulkanisme, aardbevingen en gebergtevorming?
  • Welke verschijnselen hangen samen met vulkanisme?
  • Wat zijn de kenmerken van een aardbeving? 

Slide 3 - Slide

Opbouw van de aarde
Korst


Mantel

Kern

Slide 4 - Slide

Slide 5 - Slide

Alfred Wegener
  • Duitse meteoroloog 
  • Aanwijzinigen voor bewegende continenten. 
Overeenkomsten tussen fossielen
1
Sporen van ijskappen
2
gesteenten / bergen
3

Slide 6 - Slide

Alfred Wegener
  • Pangea
  • continenten waren lichter, zij drijven op iets wat 'vloeibaar' is


Zijn theorie staat bekend als:
continental drift
Niemand geloofde Wegener. Waarom niet?
Men wist niet wat de drijvende kracht achter dit verschijnsel zou kunnen zijn. Wat is nou sterk genoeg om hele continenten te laten bewegen? 

Slide 7 - Slide

Mid Oceanische rug
30 jaar na Wegener's dood           bewijs!
Diepte metingen, bergketens onderwater
Ouderdom van oceanische korst (paleomagnetisme)

Slide 8 - Slide

3 drijvende krachten achter platentektoniek?
  1. ridge-push
  2. slab-pull
  3. convectiestromen

Slide 9 - Slide

Door platentektoniek...
Bergen
Vulkanen
Aardbevingen

Slide 10 - Slide

Divergentie
  • uit elkaar
  • oceaan = mid-oceanische rug
    nieuwe korst groeit aan
    onderzeese vulkanen (effusief)
    lichte aardbevingen
  • continent = rift vallei / breukgebergte/                                        horst en slenk

Slide 11 - Slide

Convergentie
  • naar elkaar toe
  • Oceaan + continent = subductie/                                  diepzeetrog
  • Oceaan + oceaan = subductie van
    oudere oceaanische korst
  • continent + continent = berg
     

Slide 12 - Slide

Transform
  • langs elkaar heen
  • aardbevingen

Slide 13 - Slide

Schildvulkaan
Kenmerken:
- Lava zeer vloeibaar, waardoor het ver weg stroomt (mafisch, basalt)
- Effusieve uitbarsting
- Vulkaan heeft brede basis en
    flauwe hellingen
- Bij hotspots en divergerende plaatgrenzen

Slide 14 - Slide

Spleetvulkaan
Kenmerken:
- Lava zeer vloeibaar, waardoor het ver weg stroomt (mafisch, basalt)
- Effusieve uitbarsting
- Lava komt uit kilometerslange scheuren naar buiten

Slide 15 - Slide

Stratovulkaan
Kenmerken:
- Lava is taai-vloeibaar door combi basalt en graniet (felsisch, graniet)
- Taaie lava verstopt in de kraterpijp
- Explosieve uitbarstingen 
- Vulkaan is kegel met kleine doorsnede en steile wanden
- Bij subductiezones

Slide 16 - Slide

Caldeira
Kenmerken:
- Dak van magmakamer stort in door grote explosie
- Kratermeer in diepte die ontstaat

Slide 17 - Slide

Uitzondering: Hotspots
Hotspot niet aan rand van plaat (bijv. Hawaii hotspot). 
Kenmerken:
- Uit onderste deel mantel komen hete, basaltische mantelpluimen.Materiaal boven (top pluim = hotspot)
- Materiaal brandt dwars door lithosfeer heen
- Mantelpluimen liggen vast in mantel en platen bewegen over hotspots heen.

Slide 18 - Slide

Slide 19 - Slide

Aardbevingen
Spanning en wrijving tussen platen

Hypocentrum = plaats waar aardbeving ontstaat
Epicentrum = plaats van aardbeving aan aardoppervlak loodrecht boven hypocentrum

Schaal van Richter (magnitude) + schaal van Mercalli (intensiteit)



Op welke plekken komen diepe aardbevingen voor?
Bij subductie

Slide 20 - Slide

Tsunami's

Slide 21 - Slide

Slide 22 - Video

Gebergtevorming
plooiingsgebergten
breukgebergten (horsten en slenken)


Slide 23 - Slide

Lesdoelen
  • Hoe wordt de ouderdom van de aarde gemeten?
  • Hoe is de aardbol opgebouwd?
  • Wat is het actualiteitsbeginsel?
  • Welke bewijzen zijn er voor het bewegen van de aardplaten?
  • Waarom bewegen de platen?
  • Welke drie bewegingen maken de platen?
  • Welk verband is er tussen de bewegingen van de platen en vulkanisme, aardbevingen en gebergtevorming?
  • Welke verschijnselen hangen samen met vulkanisme?
  • Wat zijn de kenmerken van een aardbeving? 

Slide 24 - Slide