Systeem aarde H1 Instaptoets

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 5

Wat is het klimaat?

De gemiddelde weerstoestand over ...

1. Een lange periode
2. Een groot gebied
3. Een lange periode in een groot gebied

In de methode is antwoord C de goede.
Hier ben ik het niet mee eens :) 

Wat zijn de kenmerken van het Middellandse Zeeklimaat?

1. Het heeft een droge zomer en een natte winter
2. Het is het hele jaar vrij droog
3. Het heeft gedurende het hele jaar temperaturen van meer dan 18 graden celcius

Van binnenuit

Van binnenuit

Van binnenuit

Van buitenaf

Van buitenaf

Van binnenuit en buitenaf

Aardbevingen

Aardkorst

Platen

Aardmantel

Schuiven daar langs elkaar

Overstromingen

Botsen daar tegen elkaar

Rustig

Lava

Kraterpijp

As en stenen

Magma

Uit welke drie lagen is de aarde van binnen naar buiten opgebouwd?

1. Aardkern - aardmantel - aardkorst
2. Aardmantel - aardkern - aardkorst

Daar waar heftige aardbevingen kunnen voorkomen, komen ook altijd vulkanen voor.

1. Juist
2. Onjuist

In welke richting stroomt lucht altijd?

1. Van gebieden met hoge luchtdruk naar gebieden met lage luchtdruk
2. Van gebieden met lage luchtdruk naar gebieden met hoge luchtdruk

Wat laat W3 zien?

1. Hoe hoger de zonnestand, hoe warmer het aardoppervlak wordt
2. Hoe hoger je komt, hoe kouder het wordt.
3. De zon verwarmt het aardoppervlak bij land sneller

Wat is de oorzaak van de situatie in W3?

1. De draaiing van de aarde om haar as
2. De ligging van de bergen op aarde
3. De schuine stand van de aardas
4. De verdeling van land en zee en windrichting

1.

2.

Kraterpijp

hotspot

mantelpluim

stratovulkaan

schildvulkaan

Tropische bodems zijn zeer vruchtbaar, want er groeien ontzettend veel planten (oerwoud) op deze bodems.

Is deze stelling juist of onjuist?

1. juist
2. onjuist

Wat is een woestijn?

1. Een gebied waar het hele jaar weinig neerslag valt
2. Een gebied waar het hele jaar neerslag valt en waar het overdag altijd heel warm is

Hoe armer een land, hoe minder aandacht er wordt besteed aan duurzame methoden in de landbouw.
Hoezo?

1. Stelling I is juist Stelling II is onjuist
2. Stelling I is onjuist Stelling II is juist
3. Beide stellingen zijn juist
4. Beide stellingen zijn onjuist

1. Stelling I is juist Stelling II is onjuist
2. Stelling I is onjuist Stelling II is juist
3. Beide stellingen zijn juist
4. Beide stellingen zijn onjuist

Welke krachten kunnen verweringsmateriaal verplaatsen?

hmm....

Lesdoel(en)

• Hoe wordt de ouderdom van de aarde gemeten?
  
• Hoe is de aardbol opgebouwd?
  
• Wat is het actualiteitsbeginsel?
  
• Welke bewijzen zijn er voor het bewegen van de aardplaten?
  
• Waarom bewegen de platen?
  
• Welke drie bewegingen maken de platen?
  
• Welk verband is er tussen de bewegingen van de platen en vulkanisme, aardbevingen en gebergtevorming?
  
• Welke verschijnselen hangen samen met vulkanisme?
  
• Wat zijn de kenmerken van een aardbeving? 

Systeem aarde H1

Endogene processen

Opbouw van de aarde

Kern

mantel

korst

Alfred Wegener

• Duitse meteoroloog 
• Aanwijzinigen voor bewegende continenten. 

Overeenkomsten tussen fossielen

1

Sporen van ijskappen

2

gesteenten / bergen

3

Alfred Wegener

• Pangea
• continenten waren lichter, zij drijven op iets wat 'vloeibaar' is

zijn theorie staat bekend als:
continental drift

Niemand geloofde Wegener. Waarom niet?

Men wist niet wat de drijvende kracht achter dit verschijnsel zou kunnen zijn. Wat is nou sterk genoeg om hele continenten te laten bewegen? 

Mid Oceanische rug

30 jaar na Wegener's dood           bewijs!

Diepte metingen, bergketens onderwater

Ouderdom van oceanische korst (paleomagnetisme)

3 drijvende krachten achter platentektoniek?

1. convectiestromen
2. ridge-push
3. slab-pull

Door platentektoniek...

Bergen

Vulkanen

Aardbevingen

Divergentie

• uit elkaar
• oceaan = mid-oceanische rug
  nieuwe korst groeit aan
  onderzeese vulkanen (niet explosief)
  lichte aardbevingen
• continent = rift valley 

Convergentie

• naar elkaar toe
• Oceaan + continent = subductie
• Oceaan + oceaan = subductie van
  oudere oceaanische korst
• continent + continent = berg
   

Transform

• langs elkaar heen
•  naast horizontale verschuiving,
  ook horsten en slenken
• aardbevingen

Schildvulkaan

Kenmerken:

- Lava zeer vloeibaar, waardoor het ver weg stroomt

- Effusieve uitbarsting

- Vulkaan heeft brede basis en
    flauwe hellingen

- Bij hotspots en divergerende
    plaatgrenzen

Spleetvulkaan

Kenmerken:

- Lava zeer vloeibaar, waardoor het ver weg stroomt 

- Effusieve uitbarsting

- Lava komt uit kilometerslange scheuren naar buiten

Stratovulkaan

Kenmerken:

- Lava is taai-vloeibaar door combi basalt en graniet
- Taaie lava verstopt in de kraterpijp

- Explosieve uitbarstingen 

- Vulkaan is kegel met kleine doorsnede en steile wanden

- Bij subductiezones

Caldeira

Kenmerken:

- Dak van magmakamer stort in door grote explosie

- Kratermeer in diepte die ontstaat

Uitzondering: Hotspots

Hotspot niet aan rand van plaat (bijv. Hawaii hotspot). 

Kenmerken:

- Uit onderste deel mantel komen hete mantelpluimen basaltisch

   materiaal boven (top pluim = hotspot)

- Materiaal brandt dwars door lithosfeer heen

- Mantelpluimen liggen vast in mantel en platen bewegen over hotspots     heen

Aardbevingen

Spanning en wrijving tussen platen

Hypocentrum = plaats waar aardbeving ontstaat

Epicentrum = plaats van aardbeving aan aardoppervlak loodrecht boven hypocentrum

Schaal van Richter

Tsunami's

Gebergtevorming

plooiingsgebergten

breukgebergten (horsten en slenken)

Lesdoel(en) check

• Hoe wordt de ouderdom van de aarde gemeten?
  
• Hoe is de aardbol opgebouwd?
  
• Wat is het actualiteitsbeginsel?
  
• Welke bewijzen zijn er voor het bewegen van de aardplaten?
  
• Waarom bewegen de platen?
  
• Welke drie bewegingen maken de platen?
  
• Welk verband is er tussen de bewegingen van de platen en vulkanisme, aardbevingen en gebergtevorming?
  
• Welke verschijnselen hangen samen met vulkanisme?
  
• Wat zijn de kenmerken van een aardbeving? 

Lesdoel(en) check

• Schrijf jullie namen op het werkblad
• Beantwoord in je tweetal zo veel mogelijk van de vragen op het werkblad. 
• Gebruik hierbij je mindmap

Klaar? 
Lever het werkblad in en pak je spullen :)

Woordenboek

Alle begrippen die je moet leren van H1

Aardbeving

Actualiteitsbeginsel
Basalt

Caldeira

Convectiestroom

Convergentie

Divergentie

 Transform
diepzeetrog 

Effusieve uitbarsting

Explosieve uitbarsting

Geologische tijdschaal

Graniet

Hotspot

Lithosfeer

Mid-oceanische rug

Platentektoniek

Plooiingsgebergte

Stratovulkaan

Schildvulkaan

Schaal van richter

Subductie

Tsunami