1.3 Nationalisme

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo k, g, t, mavo
• Leerjaar 3

H1: Nederland en Indonesië

§1.3 nationalisme 

H1: Nederland en Indonesië

§1.3 nationalisme 

Mededelingen 

Klassikale uitleg 1.3 - deel C 

Toets inzien 

Kijken Histoclip

Afsluiting

Deze les 

...uitleggen waarom de ethische politiek werd ingevoerd
en wat deze inhield.

...oorzaken noemen van het ontstaan van
nationalisme in Nederlands-Indië en beschrijven
hoe Nederland daarop reageerde.

...uitleggen welke gevolgen de
Japanse bezetting had voor Indonesië

Aan het einde van de les kan je...

Voor dat de Nederlanders in Indië aankwamen, waren het onafhankelijke koninkrijkjes.

De VOC, opgericht in 1602, kreeg het handelsmonopolie in Indië. Zij bouwen daar handelsposten. + kreeg het recht om namens NL oorlog te voeren. De Genocide van Banda is de bekendste. 

1798: VOC failliet, NL'se staat neemt alles over. Indië krijgt een nieuwe naam: Nederlands Indië. Het wordt een kolonie van Nederland. Het KNIL wordt opgericht. Zij krijgt als taak om alle eilanden bij elkaar te veroveren. Nederland noemde dit overigens pacificatie. De oorzaak van deze veroveringen was het modern imperialisme. 

Er wordt een indirect bestuur geplaatst in NL-Indië. De baas is de Gouverneur-Generaal. Onder hem staan de residenten. Die sturen weer de inheemse regenten aan. Onder de regenten staan de dorpshoofden.

Herhaling 1.1

Hieronder staan vier kenmerken van de Indische eilanden vóór de kolonisatie.
Geef voor elk kenmerk aan of hij cultureel, economisch, politiek of sociaal is.

Op de Indische eilanden...

Cultureel

Economisch

Politiek

Sociaal

...werd de islam de belangrijkste godsdienst. 

...waren inwoners boer, handelaar of ambtenaar of edelman. 

...leefden de meeste mensen van de landbouw.

...hadden sultans en vorsten het voor het zeggen.

Welk recht kon de VOC gebruiken om de bevolking
op de Indische eilanden tot samenwerking te dwingen?

1. Het recht om een handelsmonopolie te beginnen
2. Het recht om een handelsroute naar Azië te vinden
3. Het recht om handelsposten te vestigen
4. Het recht om oorlogen te voeren en forten te bouwen

In Nederlands-Indië bestonden er grote sociale verschillen.

De belangrijkste groep waren de Nederlanders, daaronder stonden de Indo's. Daaronder de inheemse bevolking en onderaan de slaven. Veel racisme.

Nederland voerde het cultuurstelsel in. Nederland werd hier stinkend rijk door, de Indonesische boeren niet.

Het boek Max Havelaar bracht veel misstanden aan de kaart. Liberalen waren tegen het cultuurstelsel, aangezien het ondernemers minder vrijheid gaf.

In 1870 werd het cultuurstelsel weer afgeschaft. Er werden bedrijven door Nederlanders gesticht, waarbij de inheemse boeren werkten als loonarbeider. Dit systeem noemen we vrije arbeid. Om genoeg arbeiders te krijgen werden er contractarbeiders uit China gehaald. Nederlanders noemden ze koelies. 

Herhaling 1.2

Om welke reden waren vooral liberalen tegen het cultuurstelsel?

1. Andere politieke stromingen vonden Nederlands-Indië niet belangrijk
2. Bijna alle Nederlandse boeren waren liberaal
3. De liberalen hoopten hiermee stemmen te winnen in Indonesië
4. Het cultuurstelsel gaf ondernemers minder vrijheid

Voor welke groep gebruikten Nederlanders de term 'koelies'?

1. Contractarbeiders
2. Gevangenen
3. Indonesische ondernemers
4. Slaven

§1.3

Nationalisme

BASIS

A

De ethische politiek

Leerdoel:

Je kan uitleggen waarom de ethische politiek werd ingevoerd en wat deze inhield.

Begrippen:

nationalisme

ethische politiek

Volksraad

B

Nationalisme in Nederlands-Indië

Leerdoel:

Je kan oorzaken noemen van het ontstaan van nationalisme in Nederlands-Indië en beschrijven hoe Nederland daarop reageerde.

Begrippen:

Partai Nasional Indonesia (PNI)

C

De Japanse bezetting 

Leerdoel:

Je kan uitleggen welke gevolgen de Japanse bezetting had voor Indonesië

Begrippen:

interneren

§1.3 nationalisme 

A: de ethische politiek 

§1.3

Nationalisme

BASIS

A

De ethische politiek 

19e eeuw: nationalisme komt op. 

Zoals:

• Duitsers willen een eenheidsstaat (1871)
• België wordt onafhankelijk (1830)

Nationalisme: mensen zijn trots op hun eigen land, volk, taal en cultuur

§1.3

Nationalisme

BASIS

A

De ethische politiek 

Gedachte in NL rond 1900: we moeten iets terugdoen voor de inheemse bevolking.

Gevolg: 1901 - ethische politiek. NL moet zorgen voor ontwikkeling;

• Onderwijs
• Gezondheidszorg
• Economie
• Infrastructuur
• Politiek

§1.3

Nationalisme

BASIS

A

De ethische politiek

1918: oprichting Volksraad. Een adviesraad waarin naast Nederlanders ook inheemse mensen zaten.

• Alleen adviseren, niet beslissen
• Macht bleef bij de Nederlanders

Gevolg: teleurstelling bij inheemse bevolking

§1.3 nationalisme 

B: Nationalisme in Nederlands-Indië 

§1.3

Nationalisme

BASIS

B

Nationalisme in Nederlands-Indië

Drie oorzaken ontstaan Nationalisme in NL-Indie:

• Elk volk had recht op eigen land en bestuur, zij kunnen dat ook 
• Meer zelfvertrouwen door een ander Aziatisch land: Japan -> had een groot Europees land verslagen in oorlog.
• Rijke, inheemse jongeren die gestudeerd hadden in NL hadden kennis gemaakt met Europese waarden als vrijheid, gelijkheid en democratie.
  Waar was dat voor de inheemse mensen?

§1.3

Nationalisme

BASIS

B

Nationalisme in Nederlands-Indië

Bekende nationalist: Soekarno. 

• 1927: oprichting Partai Nasional Indonesia (PNI) (samen met Mohammed Hatta)
• Doel: onafhankelijkheid voor Indonesië, niet meer samenwerken met NL
• Reactie NL: Soekarno is gevaarlijk, wordt gevangen gezet.
• Gevolg: grotere held voor Indonesië

H1: Nederland en Indonesië

§1.3 nationalisme 

Terugblik

Klassikale uitleg 1.3

Aan de slag!

Kijken Histoclip

Afsluiting

Deze les 

§1.3 nationalisme 

C: de Japanse bezetting 

...uitleggen waarom de ethische politiek werd ingevoerd
en wat deze inhield.

...oorzaken noemen van het ontstaan van
nationalisme in Nederlands-Indië en beschrijven
hoe Nederland daarop reageerde.

...uitleggen welke gevolgen de
Japanse bezetting had voor Indonesië

Aan het einde van de les kan je...

§1.3

Nationalisme

BASIS

C

De Japanse bezetting 

1942: Japan valt NL-Indië binnen

Nederlanders en indo's moeten interneren: opsluiten in kampen om mensen buiten samenleving te plaatsen: Jappenkampen

NL'se taal verboden

NL'se plaatsnamen veranderen: Batavia wordt Jakarta

§1.3

Nationalisme

BASIS

C

De Japanse bezetting 

Japan laat Soekarno en Hatta vrij

Soekarno hoopt op een onafhankelijk Indonesië

Japanse bezetting

Soekarno werkt samen met Japan           hoop op onafhankelijkheid 

Die hoop vervalt           Japan wil niet dat Indonesië onafhankelijk werd:

• Indonesië moest zich aanpassen aan de Japanse cultuur 
  

Soekarno met Japanse en Indonesische vlaggen

Gevolgen

• Indiërs voelen zich bevrijd
• Nederlanders worden geïnterneerd
• Of tewerkgesteld, bijv. Birma-spoorlijn
• Japanisering van samenleving

§1.3

Nationalisme

BASIS

C

De Japanse bezetting 

Japanners pakken grondstoffen die ze nodig hebben voor oorlogsvoering

Miljoenen Indonesiërs moeten dwangarbeid verrichten. 

Jonge vrouwen werden in het Japanse leger ingezet als troostmeisjes.

Birma Spoorlijn

• Bekende spoorlijn door dwangarbeid tot stand gekomen,

• Schatting 80.000 tot 100.000 doden

Birma-spoorlijn

* Dodenspoorlijn

* 415 km lang

* 16 maanden

* 75 doden per dag

Aan de slag!

Memo §1.3

Klaar? Lees en maak §1.4

Vakje 1:

Gebruik bron 18.

De Stichting Indië in Nood vergelijkt Soekarno met Mussert (leider van de NSB).

--> Geef een historisch argument dat de stichting daarvoor kon gebruiken. 

Vakje 2:

Sommige mensen zeggen dat Indonesië in 1945 onafhankelijk werd, anderen zeggen dat dat pas gebeurde in 1949. Geef voor beide meningen een argument.

antwoord

Vakje 1:

Gebruik bron 18.

De Stichting Indië in Nood vergelijkt Soekarno met Mussert (leider van de NSB).

--> Geef een historisch argument dat de stichting daarvoor kon gebruiken. 

antwoord

Vakje 2:

Sommige mensen zeggen dat Indonesië in 1945 onafhankelijk werd, anderen zeggen dat dat pas gebeurde in 1949. Geef voor beide meningen een argument.

1945: De onafhankelijkheid werd door Soekarno uitgeroepen.

1949: Nederland gaf officieel toe dat Indonesië onafhankelijk was.