Sociale problematiek. Les 3: Laaggeletterdheid en klasse-ongelijkheid

• Welzijn
• MBO
• Studiejaar 2

Sociale problematiek 

Leerdoelen sociale problematiek

> Je creëert een veilig klimaat voor mantelzorgers en naastbetrokkenen

> Je kunt de kwaliteiten en ervaringsdeskundigheid van de naastbetrokkenen inschatten, beoordelen en op de juiste manier inzetten

> Je begeleidt de zorgvrager bij het uitbreiden van zijn sociale netwerk

> Je signaleert problemen tussen naastbetrokkenen en de zorgvrager en je ondersteunt in het oplossen van deze problemen

> Je kunt overbelasting van mantelzorgers en naastbetrokkenen op tijd signaleren en hierop een passende actie ondernemen

> Je kunt in het belang van de cliënten samenwerken met vrijwilligers en mantelzorgers.

> Je kunt een cliënt stimuleren en begeleiden bij het uitvoeren van de regie en sociale vaardigheden

Lesdoelen

Aan het einde van de les:

1. Kun je de term klasse ongelijkheid/sociale ongelijkheid beschrijven;

2. Kun je aangeven wat de gevolgen zijn van laaggeletterdheid;

3. Kun je uitleggen hoe bovenstaande leidt tot sociale uitsluiting. 

Sociale problematiek

Lesprogramma:

- Terugblik vorige les

- Analfabetisme/laaggeletterdheid

- Klasse ongelijkheid

- Opdracht

Terugblik Eenzaamheid

Eenzaamheid betekent dat je een hechte, emotionele band met anderen mist. Je voelt je niet verbonden met anderen of hebt minder contact met anderen dan dat je zou willen. 

Twee componenten:

1.  Emotionele eenzaamheid betekent dat iemand een hechte, intieme band mist met een of meerdere personen.

2. Sociale eenzaamheid betekent dat je minder contact hebt met anderen dan dat je zou willen. Je mist bijvoorbeeld contact met vrienden, kennissen of collega’s. In dat geval is er dus een sociale behoefte waarin niet wordt voorzien.

Terugblik Sociale uitsluiting

Vier dimensies:

1. Onvoldoende sociale participatie: cliënten nemen niet deel aan activiteiten die binnen de maatschappij mogelijk zijn. Er is een gebrek aan betekenisvolle sociale contacten.

2. Materiële deprivatie: als de cliënt zijn financiële situatie vergelijkt met de geldende maatschappelijke standaard, ervaart hij financiële tekorten. Door geldgebrek kunnen activiteiten niet worden uitgevoerd en is er geen geld voor essentiële zaken, zoals nieuwe kleding, of deelnemen aan een sport.

3. Onvoldoende toegang tot sociale grondrechten: de cliënt leeft in een onveilige en onprettige buurt waar weinig te beleven valt. Er is veel overlast. Ook is er vaak onvoldoende toegang tot zorg en instanties.

4. Onvoldoende normatieve integratie: de cliënt leeft niet de algemene waarden en normen na die in de samenleving heersen. Denk aan spijbelen (jongeren), diefstal, vernielingen, fysiek geweld.

Terugblik Gevolgen

> Fysiek

> Psychisch

> Sociaal

Signalen....en nu?

Laaggeletterdheid/analfabetisme

Opdracht 1

Maak de vragen die op het blad staan.

Laaggeletterdheid/analfabetisme

Laaggeletterdheid: wel kunnen lezen en schrijven, maar op onvoldoende niveau om te kunnen functioneren in de samenleving: functioneel analfabetisme.

Analfabetisme: het niet beheersen van de vaardigheden lezen, spellen en schrijven. 

Hoeveel mensen in Nederland zijn laaggeletterd?

Ongeveer 2,5 miljoen Nederlanders van 16 jaar en ouder zijn laaggeletterd. 

Laaggeletterden zijn drie keer zo vaak afhankelijk van een uitkering als niet-laaggeletterden. 23,8 versus 9,3%.

11% van de werklozen en 25% van langdurig werklozen is laaggeletterd.

65% van deze groep is autochtoon.

www.lezenenschrijven.nl

Signalen

Client:

- Heeft smoesjes ‘Ik heb mijn bril niet bij me’, of ‘Dat formulier vul ik thuis wel in.’

- Heeft moeite met het stellen van vragen, hij kan moeilijk aangeven wat het probleem is en vindt het lastig om prioriteiten te stellen.

- Vraagt vaak naar informatie die eerder al is gegeven.

- Bekijkt een folder of formulier niet of je ziet zijn ogen niet over de tekst bewegen wanneer hij wel de folder of het formulier bekijkt.

- Schrijft een afspraak nooit op en komt regelmatig niet opdagen of te laat op een afspraak.

Risicofactoren/oorzaken 

- Opgroeien in een taalarme omgeving

- Gebrek aan goed onderwijs

- Niet onderhouden van de vaardigheid

- Beperkte intelligentie

Opdracht 2

Analfabetisme & laaggeletterdheid. Boek: Kijk op mensen, thema 20, opdracht 5 en 6.

We bespreken de opdracht klassikaal na. 

Gevolgen

> lage opleiding

> laaggeschoold werk

> brieven van overheidsinstanties niet kunnen begrijpen

> schulden

> problemen met gezondheid

> kinderen onvoldoende kunnen helpen bij hun ontwikkeling

> beperkte toegang tot sociale voorzieningen

o Brieven van instanties niet kunnen begrijpen, daardoor niet op tijd actie ondernemen voor een uitkering, daardoor schulden.

o Bijsluiters niet kunnen lezen, daardoor problemen met gezondheid, daardoor arbeidsongeschikt.

o Lage opleiding, daardoor laaggeschoold werk, daardoor gezondheidsproblemen.

Hoe versterken gevolgen elkaar?

> Brieven van instanties niet kunnen begrijpen, daardoor niet op tijd actie ondernemen voor een uitkering, daardoor schulden.

> Bijsluiters niet kunnen lezen, daardoor problemen met gezondheid, daardoor arbeidsongeschikt.

> Lage opleiding, daardoor laaggeschoold werk, daardoor gezondheidsproblemen.

Praktische tips

> Check of je gevoel klopt:

 Stel hierbij zoveel mogelijk open vragen: Veel mensen hebben moeite met het lezen van moeilijke brieven, hoe is dat voor u?

> Pas je manier van praten aan:

Gebruik eenvoudige, alledaagse woorden die je cliënt ook gebruikt. Praat op een rustig tempo in korte zinnen en doseer de informatie die je geeft. Maak het evt. visueel.

> Maak het bespreekbaar, kijk samen naar b.v. een taalcursus. 

Sociale ongelijkheid

Sociale ongelijkheid omvat alle sociale verschillen en alle situaties waarin mensen een andere sociale positie innemen. 

Man/vrouw

Hetero/homo

Hoog/laag

etc. 

Kansen ongelijkheid

Sociaal kapitaal: mensen met een hogere positie op de maatschappelijke ladder beschikken over meer sociale connecties die voordelen op kunnen leveren. Hier kunnen hun kinderen van profiteren. Bijvoorbeeld bij het vinden van een goede stageplek of baan.

Cultureel kapitaal: mensen met een hogere positie op de maatschappelijke ladder dragen vaker culturele competenties over aan hun kinderen, die aansluiten bij het onderwijs. Zoals taalvaardigheid en gerichtheid op lezen en schrijven. Hierdoor krijgen deze kinderen meer kans een hogere opleiding te volgen. Ook de culturele smaak, omgangsvormen, gewoonten en opvattingen die deze kinderen meekrijgen sluiten beter aan bij bepaalde (hogere) beroepsgroepen.

Economisch kapitaal: mensen met een hogere positie op de maatschappelijke ladder hebben meer bezit. Dit geven ze direct door aan hun kinderen, door een erfenis of schenkingen. Financiële middelen vergroten bovendien de opleidingskansen, omdat een studie bekostigd moet worden.

Hoe kan laaggeletterdheid en kansongelijkheid leiden tot sociale uitsluiting?

Lesdoelen

Aan het einde van de les:

1. Kun je de term klasse ongelijkheid/sociale ongelijkheid beschrijven;

2. Kun je aangeven wat de gevolgen zijn van laaggeletterdheid;

3. Kun je uitleggen hoe bovenstaande leidt tot sociale uitsluiting. 

Vooruitblik

Huiswerk

-

 

Volgende week

Werkloosheid, Armoede en Schuldhulpverlening