Klas 4H - §6.4 - Esters - LHE

• Scheikunde
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

Hoofdstuk 6: Koolwaterstoffen

6.1 Alkanen en alkenen

6.2 Karakteristieke groepen

6.3 Reacties

6.4 Esters
6.5 Evenwichten

 

Toetsweek:     H5 + H6.1 + H6.2 (3-teller)    120 minuten         

6.4 Esters

Leerdoelen 6.4 Esters

• Ik kan uitleggen wat een ester is.

• Ik kan een reactievergelijking tekenen van een vorming van een ester (in structuurformules).
  
  

• Ik kan de vergelijking tekenen van de afbraak van een ester.
  
  
• Ik kan uitleggen wat wordt bedoeld met 'hydrolyse'.
  
  
• Ik kan de afbraak en vorming van oliën en vetten tekenen.

Herhaling:      naamgeving van alcoholen en zuren

Voor 6.4 is kennis over de alcoholen en zuren erg belangrijk.

Teken de structuurformules van:

1. methanol 

2. butaan-2-ol

3. propaanzuur

Geef de systematische naam van:

4.                                      5.                                 6.                                 

Wat is een ester?

Een ester is, net als een alcohol of zuur, een type koolwaterstof. Een ester heeft ook een karakteristieke groep. 

ester: een koolwaterstof waarin de groep:                       voorkomt. Een ester wordt gemaakt door een alcohol en een zuur te laten reageren. 

(ezelsbruggetje voor het onthouden: 'COCO' )

Vorming van een ester

Op het bord

Als voorbeeld: vorming van de ester van ethanol en ethaanzuur.

Vorming van een ester

Dit is een voorbeeld van een estervorming in structuurformules.

Bij deze chemische reactie splitst water af.

condensatiereactie: een type chemische reactie waarbij twee moleculen samenkoppelen, en een ander (klein) molecuul afsplitst.

bijv. estervorming

Ook de vorming van eiwitten is een condensatie.

Vorming van een ester - oefening

Opgave 1: Geef de reactievergelijking van de estervorming van methanol en propaanzuur (in structuurformules)

Opgave 2: Geef nu de reactievergelijking van de estervorming van propaan-2-ol en methaanzuur (in structuurformules)

Tijd over? Doe dan 3: Doe hetzelfde voor de ester van 1-fluorbutaan-3-ol en capronzuur (BINAS 66A)

Vorming van een ester - oefening

Afbraak van een ester

Op het bord

Als voorbeeld: afbraak van de ester van propanol en butaanzuur

Estervorming is dus een omkeerbare reactie, bij de vorming (condensatie) gebeurt het tegenovergestelde als bij de afbraak.

Afbraak van een ester

Bij deze reactie wordt de ester 'afgebroken' door het water. Het is een voorbeeld van een hydrolysereactie.

hydrolysereactie: ontledingsreactie waarbij een verbinding door middel van water wordt ontleed. 

Huiswerk (voor na de toetsweek)

Van 6.4 

47 t/m 54