1860: Max Havelaar of de koffieveilingen der Nederlandsche Handelsmaatschappij
1617: Spaanse Brabander
(ca.1568-1572): Wilhelmus
1 / 34
next
Slide 1: Slide
NederlandsMiddelbare schoolvwoLeerjaar 5
This lesson contains 34 slides, with interactive quizzes, text slides and 5 videos.
Items in this lesson
Korte herhaling literatuurgeschiedenis 5V
1860: Max Havelaar of de koffieveilingen der Nederlandsche Handelsmaatschappij
1617: Spaanse Brabander
(ca.1568-1572): Wilhelmus
Slide 1 - Slide
Noteer zoveel mogelijk begrippen die betrekking hebben tot 'Max Havelaar'
Slide 2 - Mind map
Slide 3 - Slide
maatschappelijke ontwikkelingen <-> literatuur
Permanente wederzijdse beïnvloeding
Literatuur: afspiegeling van de tijd waarin ze is ontstaan
Vaak beïnvloedt literatuur de maatschappij waarin ze is ontstaan, deze verandert daardoor (wat weer de nieuwe literatuur beïnvloedt, wat weer etc.)
Slide 4 - Slide
Herhaling Max Havelaar (1860)
Vandaag: twee filmpjes +
bespreken werk van de groepen die opdracht hebben ingeleverd; wie niet heeft ingeleverd: werkt zelfstandig hieraan in het leshuis
Volgende lessen: neem je boekjes en andere materialen voor literatuurgeschiedenis mee naar de les: jullie gaan toetsvragen voor elkaar bedenken
Slide 5 - Slide
https:
Slide 6 - Link
Slide 7 - Video
Resterende tijd van deze les:
Leerlingen die nog geen uitwerking hebben ingeleverd: werken zelfstandig in het leshuis en leveren alsnog in via Som
Overige leerlingen: bespreking maatschappijkritiek Max Havelaar a.d.h. van jullie antwoorden op de vragen
Volgende lessen: neem jullie teksten en andere materialen mee naar de les t.b.v. maken oefenvragen
Slide 8 - Slide
De Spaanse Brabander (1617)
Wat gaan we doen?
Opfrissen kennis
Vlogboek filmpje over Spaanse Brabander en filmpje over renaissancetoneel
Bedenk: stemt de maatschappijkritiek daarin overeen met wat je net hebt opgeschreven?
Bedenken, m.b.v. ingrediënten filmpjes en meegebracht materiaal, van oefentoetsvragen voor elkaar
Slide 9 - Slide
De Spaanse Brabander (1617)
G.A. Bredero
1568 - 1618
Schrijver en schilder
Lid rederijkerskamer d'Eglantier
Slide 10 - Slide
Wat is het thema van de Spaanse Brabander en welke maatschappijkritiek wordt daarin geleverd?
Slide 11 - Open question
Slide 12 - Video
Toneel
Bredero lid van rederijkerskamer d'Eglantier
Rederijkers hielden zich bezig met literatuur in wedstrijdvorm
Rederijkers bieden Bredero podium en ruimte in Nederduytse Academie
Opbrengst naar sociale instellingen
Slide 13 - Slide
Populariteit, omgeving
Spaanse Brabander erg populair - te zien aan vele herdrukken
Verspreid gedrukt in Amsterdam/Haarlem/Leiden, niet alleen op toneel, maar dus ook in boekvorm
Grote invloed op maatschappij
Slide 14 - Slide
Utile dulci
Combinatie van leering ende vermaeck
Mensen vermaken zich met het toneelstuk en leren er ook van
Bedrog: niets is wat het lijkt/al zie je de mensen, je kent ze daarom nog niet
Jerolimo doet zich netjes en rijk voor, uiteindelijk is iedereen onbetrouwbaar
Slide 15 - Slide
Historische situering
Burgers uit omgeving in toneelstuk verwerkt
Bredero heeft expres het stuk veertig jaar eerder laten afspelen, zodat zij zichzelf niet herkenden
De toeschouwers werden belachelijk gemaakt, zonder dat ze het door hadden
Slide 16 - Slide
Immigratie
Jerolimo is als Brabander een buitenlander in ogen van Amsterdammer
Er was wel een kloof, maar niet per se haat
Val van Antwerpen > trokken naar Amsterdam met hun kennis en kapitaal
Poorterschap kon worden gekocht, dan werd je echte Amsterdammer
Slide 17 - Slide
Taal en stereotypering
Bredero is taalpurist. Dichters in zestiende en zeventiende eeuw vermeden leenwoorden, zuiver Nederlands praten.
Taalpurisme populair in tijden van oorlog
Eenheid taal = eenheid onder bevolking
Jerolimo probeert rijk over te komen met Franse woorden en verwijzingen klassieke mythologie = belachelijk maken
Bredero zelf Frans geschoold, niet klassiek geschoold
Slide 18 - Slide
Taal en stereotypering
Verschil in visie op Brabanders: Jerolimo vindt zichzelf het goede voorbeeld, Amsterdammers zien dat anders
Brabanders pikken van alles/onbetrouwbaar / beter gekleed en opgevoed dan Amsterdammers
Bredero laat bepaalde mensen met zwaar dialect spreken die afkomst weergeven. Soms kunnen mensen elkaar niet verstaan.
Slide 19 - Slide
Slide 20 - Video
Wat gaan we doen? Herhaling Wilhelmus (1568-1572)
Schrijven toen en nu
Liedboeken
Het Wilhelmus: maatschappijkritiek? Bijzonderheden over de dichtvorm en de melodie? Waarom geen exact jaartal bekend? Goed idee dat we een volkslied hebben? Waarom wel/niet? Jouw mening over Wilhelmus als volkslied?
Kahoot Wilhelmus
Overkoepelende toetsvragen bedenken
Slide 21 - Slide
Schrijven toen en nu
Schrijven was een hobby/eervolle taak, leverde niet veel geld op en was dus geen vetpot
Utile dulci / leering ende vermack / levensles boeiend verpakken
Zowel in middeleeuwen als in zestiende en zeventiende eeuw
Hoe zit dit nu? Wordt dit nog gezien als eervolle taak? Hoeveel verdient een schrijver tegenwoordig?
Slide 22 - Slide
Liedboeken
populair in 16e en 17e eeuw / alle soorten en maten / alle prijscategorieën
Zingen was in
Bestaande melodieën (Wilhemus: Frans spotlied over mislukte belegering -huidige versie is wat plechtiger)
Gepubliceerd in geuzenliedboek (strijdliederen tegen de opstand)
Ook Bredero schreef er een: Groot Liedboek
Slide 23 - Slide
Slide 24 - Video
Bevat het Wilhelmus maatschappijkritiek? Zo ja, op wie of waarop?
Slide 25 - Open question
Slide 26 - Video
Welke bijzonderheden ken je over de dichtvorm en de melodie?
Slide 27 - Open question
Waarom is er geen exact jaartal voor het ontstaan bekend?
Slide 28 - Open question
Het Wilhelmus - inhoud en melodie
Rond 1570 geschreven, auteur onbekend
Aanwijzing 1568 Slag bij Heiligerlee
Propaganda Willem van Oranje als leider in de Opstand tegen koning Filips II
Beschrijving wangedrag Alva
Willem van Nassov = acrostichon
an Duitsen bloed..' : weliswaar geboren in gebied dat huidige Duitsland is. Duits = Diets = verwijzing naar Lage Landen.
Slide 29 - Slide
Het Wilhelmus - melodie
Tekst is geschreven op bestaande melodie, daardoor goed te onthouden
Liederen zonder kennis van noten = contrafacten
Slide 30 - Slide
Vind jij het een goed idee dat we een volkslied hebben? Waarom wel/niet?
Slide 31 - Open question
Wat vind jij van het Wilhelmus als ons volkslied?
Slide 32 - Open question
Wat gaan we doen? Herhaling Wilhelmus (1568-1572)
Kahoot Wilhelmus
Overkoepelende toetsvragen (niet over één specifiek boek) voor elkaar bedenken