Hoofdstuk 7 spelling

• Nederlands
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 4

Hoofdstuk 7: spelling

7.1 Introductie

Het nut en belang van juist spellen:

• Telt mee bij je eindexamen
• De juiste boodschap overbrengen
• Nodig bij je stage en latere beroep
• Weet je zelf nog andere dingen??

7.1 Introductie

Waar denk je aan bij tekstverzorging?

• Noteer zoveel mogelijk dingen voor jezelf. ( timer 1 minuut )
• Bespreek je antwoorden met een klasgenoot en vul je lijstje aan. ( timer 2 minuten )
• Samen met de docent kort nabespreken.

7.2 werkwoorden

Leerdoelen:

• Persoonsvorm juist spellen in enkelvoudige en samengestelde zinnen
• Voltooid deelwoord juist spellen
• onvoltooid deelwoord juist spellen
• infinitief juist spellen

Instapopdracht

• Maak opdracht 1 op bladzijde 117.
• Kijk opdracht 1 na.
• Hoeveel fouten had je? 
• Bekijk ook bij welke werkwoordsvormen je de meeste fouten maakte.

Werkwoordsvorm: persoonsvorm(en)

De persoonsvorm is verbonden met het onderwerp en kan in zowel de tegenwoordige tijd als de verleden tijd staan. 

Je vindt de persoonsvorm door: 

• De tijdproef uit te voeren (verander de tijd)
• De getalproef uit te voeren (verander het getal van het onderwerp) 

Het werkwoord dat je moet aanpassen om de zinnen correct te maken, is de persoonsvorm. 

Enkelvoudige zin

Een enkelvoudige zin heeft maar één pv. 

Hij moet hard leren voor de toets.

Samengestelde zin

Een samengestelde zin bestaat uit twee of meer zinnen. Iedere zin heeft zijn eigen persoonsvorm.

Ik leer de toets, want ik wil graag een goed cijfer halen.

Hij leert hard, omdat hij anders lage cijfers  haalt.

Let op: In zin twee staat de persoonsvorm achteraan, maar is geen voltooid deelwoord.

Noteer de pv('s) uit de onderstaande zin.

Zij willen niet meegaan en toch zijn ze er.

Noteer de persoonsvorm(en) van de zin: Huppelend en zingend kwam de jongen na de wedstrijd thuis.

Persoonsvorm TT

ik, .... jij

Persoonsvorm TT

ik,.... jij, gebiedende wijs

jij 

hij/zij/het

meervoud 

ik-vorm

ik-vorm + t

ik -vorm + t

'infinitief' 

fiets      word 

fietst    wordt 

fietst    wordt

fietsen  worden

-d of -dt??

Hierbij hoor je het verschil niet:

Ik brand een kaarsje.

Hij brandt een kaarsje.

Tip: Vul een werkwoord in waar je de -t wél hoort: zoals lopen en werken.

Oefenen met enkelvoudige zinnen

Welke persoonsvorm heeft de juiste spelling:
Emma (verzenden) een e-mail

1. verzend
2. verzendt
3. verzent
4. verzond

Persoonsvorm tegenwoordige tijd.
Misschien _____ (worden) ik gevraagd voor het eerste team.

Persoonsvorm tegenwoordige tijd

Zin: Hou... jij je meestal aan die regels?

1. dt
2. d
3. t

Het gebeur... regelmatig dat men fouten maakt in werkwoordspelling.

1. gebeurd
2. gebeurt
3. gebeurdt

Oefenen met samengestelde zinnen

Persoonsvorm t.t.
(Branden) jouw vinger als je hem tegen die hete plaat aan (houden)?

De docent (starten) de les en (controleren) het huiswerk.

't sexy fok s chaap

de(n) of te(n)?

Om te weten of je bij een zwak werkwoord in de verleden tijd nu de(n) of te(n) moet schrijven, gebruik je 't sexy fokschaap

1.  hele werkwoord -en  = stam : branden / surfen
2. laatste letter van de stam in 't sexy fokschaap?: brand / surf
3. nee: de(n): de(n)
4. ja: te(n): te(n)
5. ik-vorm van werkwoord + uitgang : brandde(n) / surfte(n)

de(n) of te(n)?

Pas wel op bij bijzondere werkwoorden als: verhuizen

1.  hele werkwoord -en  = stam : verhuizen
2. laatste letter van de stam in 't sexy fokschaap?: nee
3. dus de(n)
4. ik-vorm van werkwoord + uitgang : verhuiSde(n)

Sterke werkwoorden

Je schrijft wat je hoort: sloeg, riep, brak, dacht, reed 
(en je gebruikt de 'gewone' spelregels als de langermaakregel!).

Een lijst van de meest voorkomende sterke werkwoorden kun je via deze link vinden:

http://www.beterspellen.nl/website/index.php?pag=113

Sterk of zwak?

BIJTEN

1. sterk
2. zwak

kleven (vt)
Nog altijd […] de kauwgom aan mijn schoen.

Faxen (vt)
De meeste bedrijven [...] niet meer met hun klanten.

Vul de persoonsvorm verleden tijd in: Wanneer (zenden) je me het boek terug?

Vul de persoonsvorm verleden tijd in: De hond van de buren (blaffen) erg hard

Het voltooid deelwoord

Heeft een hulpwerkwoord nodig:

Ik heb………..(gemaakt)

    Ik ben………..(opgehaald)

    Ik word………..( verzorgd)

Het geeft aan dat iets afgelopen/ voltooid is.

VD sterke ww

Schrijf wat je hoort.

         Eindigt meestal op –en.

Bijv. gebeten, geschreven, gelopen, gekregen.....

VD zwakke ww

ge+stam+t óf ge+stam+d

Ezelsbruggetje: ‘t  s e x y  f o k s ch aa p

Bijv. gemaakt, geleerd

Of het VD langer maken...

Bijv. gemaakte, geleerde

Voltooid deelwoord

Let op bij de wissel z/s en v/f!

Bijv. verhuizen - verhuisd

        beroven - beroofd

Uitzonderingen

Bij ww waarmee de infinitief met ge-, be-, ont-, ver-, en her- begint, begint het VD niet met ge-.

Bijv. beantwoorden – beantwoord

        verbranden - verbrand

        herinneren - herinnerd

let op!

Soms hoor je het verschil tussen pv en vd niet, maar je schrijft ze wel anders.

Zij verandert de opstelling.

Zij is veranderd.

Vul een juist gespeld voltooid deelwoord in de zin in:
Wij hebben lekker .........(zwemmen).

Vul een juist gespeld voltooid deelwoord in de zin in:
Maria wordt door de arts .....( opereren).

Vul een juist gespeld voltooid deelwoord in de zin in:
Zij hebben vandaag 15 km ....( fietsen).

Opa is vorig jaar naar Oostenrijk...... (rijden)

Ze hebben de nieuwe omgeving....... (verkennen)

Wat is het voltooid deelwoord van "interviewen"?

1. geinterviewd
2. geïnterviewd
3. geinterviewt
4. geïnterviewt

Wat is het voltooid deelwoord van "misbruiken"?

1. misbruikt
2. gemisbruikt

Wat is het voltooid deelwoord van "verduren"?

1. geduurd
2. verduurd
3. geverduurd

Wat is het voltooid deelwoord van "uitzoeken"?

1. uitzocht
2. uitgezocht
3. geüitzocht

Tegenwoordig deelwoord

Geeft aan dat je iets doet, terwijl je ook iets anders doet.

Geeft aan hoe iets gebeurt.

Hele werkwoord + een D

Kwijlend nam ik een hap. 
Pratend met volle mond zag ik hem vies naar me kijken.

Wat is het tegenwoordig deelwoord van 'juichen'?

1. gejuicht
2. gejuichd
3. juichend
4. juichent

Wat is het TEGENWOORDIG DEELWOORD van 'huilen'?

1. gehuild
2. huilend
3. huilent
4. gehuilt

Schema werkwoordspelling  

Bladzijde 119