Het verteringsstelsel

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t, havo
• Leerjaar 4

Vandaag

Thema 4: basisstof 1 t/m 4 herhalen

Basisstof 

Basisstof 1

Enzymen = ctrl+c & ctrl+v (knippen of plakken)

Enzymen zijn gemaakt van eiwitten

Enzymen werken op specifieke stoffen & omstandigheden

Temperatuur en PH-waarde.

Conserveren:

koel bewaren, pasteuriseren (72 graden), steriliseren (130-140 graden), drogen, vacuüm verpakken

Maar ook: op zout, suiker, zuur bewaren = natuurlijk conserveren

Én: Geur, kleur, smaakstoffen = additieven.

Voedingsmiddel & voedingsstof

Voedingsmiddel: iets wat je eet. (pizza, brood, sap)

Voedingsstof: onderdeel van het voedingsmiddel.

6 groepen voedingsstoffen: 

Eiwitten, Koolhydraten, Vetten, 

Water, Mineralen, Vitaminen

Stof	Functie + -stof	Opmerkingen
Eiwiten	Bouwstof, Brandstof	Kunnen niet opgeslagen worden
Koolhydraten	Brandstof, Bouwstof , Reservestof	VB: Suikers & zetmeel uit planten.
Vetten	Brandstof, Bouwstof, Reservestof	Verzadigd (massie) Overzadigd (vloeibaar)
Water	Bouwstof	60% van de mens is water
Mineralen	Bouwstof, beschermende stof	Je lichaam is zout. Denk aan tranen.
Vitaminen	Bouwstof, beschermende stof	Vitale Mineralen. Extra belangrijke mineralen.

Wat is GEEN voedingsstof?

1. Vetten
2. Mineralen
3. Water
4. Melk

Wat is de voedingsstof?

1. Chocola
2. Koolhydraten
3. Pindakaas
4. Pasta

Wat is GEEN voedingsstof?

1. Water
2. Vetten
3. Mineralen
4. Koffie

Wat is de voedingsstof:

1. Pizza
2. Sinassappelsap
3. Water
4. Brood

Wat is een voedingsmiddel?

1. Water
2. Vetten
3. Kolhydraten
4. Lasagne

Wat is een voedingsmiddel?

1. Chocomel
2. Water
3. Vetten
4. Vitaminen

Wat is geen voedingsmiddel?

1. Koffie
2. Mineralen
3. Chocomel
4. Frikadelbroodje

Wat is een indicator?

1. Een stof die een proces sneller laat gaan
2. Een stof die een andere stof aan toont
3. Jodide
4. Een ander woord voor zuurstof

Indicator

Stof die een andere stof aantoont.

Scheikundige reactie

Joodoplossing is een indicator voor zetmeel

Wel zetmeel: jodide wordt blauwzwart

Geen zetmeel: jodide blijft geel 

Begrippen basisstof 3

Grondstofwisseling: hoeveelheid energie die je verbruikt in rust

Kilo calorie(kcal)= eenheid om energie uit te drukken

meters: afstand

celcius: temperatuur

(kilo)calorie: energie in voedsel

PERISTALTIEK

Voortduwen, kneden en mengen van de voedselbrij

In welk orgaan wordt gal gemaakt?

1. maag
2. lever
3. galblaas
4. 12-vingerige darm

In dit orgaan wordt water uit de voedselbrij gehaald.

1. 12-vingerige darm
2. dunne darm
3. dikke darm
4. endeldarm

Waar zijn de galblaas en alvleesklier op aangesloten?

1. Maag
2. 12-vingerige darm
3. dunne darm
4. dikke darm

In welk orgaan worden de voedingsstoffen opgenomen?

1. maag
2. dunne darm
3. dikke darm
4. blinde darm

Welk orgaan zie je hier?

1. dunne darm
2. dikke darm
3. blinde darm
4. endeldarm

Welk orgaan zie je hier?

1. Maag
2. Lever
3. Darm
4. Penis

Wat is de naam van dit orgaan?

1. Maag
2. Dunne darm
3. Tong
4. Alvleesklier

Waar wordt gal opgeslagen?

1. Lever
2. Alvleesklier
3. Galblaas
4. 12-vingerige darm

Waar wordt poep/ontlasting opgeslagen?

1. dikke darm
2. blinde darm
3. anus
4. endeldarm

Wat komt na de 12-vingerige darm?

1. maag
2. dunne darm
3. dikke darm
4. endeldarm

Wat helpt gal te verteren?

1. koolhydraten
2. eiwitten
3. vetten
4. mineralen

MOND

Kauwt voor oppervlakte vergroting.

Speeksel maakt er een lekkere brij van.

Speeksel enzym verteerd zetmeel voor een deel. 

De MAAG

Lengte en kringspieren kneden de voedselbrij.

Maagportier laat porties door.

Maagsap: 

Bestaat uit: water, maagzuur, enzym.

Maagzuur: dood bacteriën.

Enzym in maagsap: kan eiwitten deels verteren.

Lever:

Doet veel voor je lichaam. 

Lever maakt GAL

Gal wordt opgeslagen in de galblaas.

Gal emulgeert vetten.

Gal emulgeert vetten

De Alvleesklier

Doet ook veel voor je lichaam (bv. bij diabetes)

Maakt ook ALVLEESSAP

Alvleessap heeft enzymen voor:

Eiwitten, koolhydraten en vetten.

De dunne darm (6 meter lang)

Darmsap heeft enzymen voor:

eiwitten en koolhydraten.

In de darmen wordt alles zo klein geknipt dat het kan worden opgenomen in het bloed 

Darmplooien & Darmvlokken

Oppervlaktevergroting. Nu niet van het voedsel. Maar van het opnamen oppervlak.

Stroomt veel bloed doorheen.

Al het bloed gaat eerst via de POORTADER naar de lever ter controle

ARBEID:

Maken: thema 4 basisstof 1 t/m 5 afhebben.

VOOR MAANDAG.