H4: Nederland is een rechtsstaat. Deel 2

• Maatschappijkunde
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 4

Vandaag: 

1. Check-in: hoe zit je erbij? Welke            successen?  1 min

2. De lesdoelen van deze les 1 min

3. Klassikale instructie: H4.2: De Rechtsstaat 20  min

4. Samenwerken 20 min

5. Check-out: hoe zit je erbij?  1 min

Samenvatten: Cornell-methode

Samen-vatting: 

Cornell-methode

Leerdoel

- De 3 kenmerken van de Trias Politica benoemen en uitleggen.

- Uitleggen wat democratie, regering en parlement betekenen.

- Uitleggen waarom het belangrijk is voor een rechtsstaat dat de overheid zich ook aan de wet houdt

- Uitleggen hoe de wet van de overheid wordt beperkt

Criminaliteit

Hoofdstuk 4

Nederland is een rechtsstaat

Samen lezen: 4.2 blz. 40/41

Nederland is een Rechtsstaat

Een land waar de rechten en plichten van burgers en de overheid zijn vastgelegd in de wet.

Rechten: Alles wat je mag doen of hebben (bijvoorbeeld vrijheid van meningsuiting).

Plichten: Alle dingen die je moet doen. (bijvoorbeeld leerplicht)

Grondwet/Grondrechten

Staan belangrijkste rechten/plichten van burgers en overheid in

• Vrijheid van meningsuiting / persvrijheid
• Vrijheid van godsdienst
• Vrijheid van betoging (demonstreren)
• Vrijheid van vereniging
• Vrijheid van privacy
• Artikel 1: Recht op gelijke behandeling

Herhaling begrippen

Rechtsstaat

Een land waar de rechten en plichten van burgers en van de overheid in de wet zijn vastgelegd.

Rechtshandhaving

Het oppakken van criminelen (door OM en politie)

Rechtsbescherming

De overheid moet de rechten van burgers beschermen.

Rechtszekerheid

Elke burger weet wat hem te wachten staat als hij een delict pleegt.

Rechtsgelijkheid

Elke burger wordt gelijk behandeld of gestraft als een andere burger.

Wat is geen kenmerk van een rechtsstaat?

1. Alle rechten en plicht van de burgers zijn vastgelegd.
2. Alle wetten staan in de grondwet.
3. De regering mag een uitzondering maken uit de grondwet.
4. Trias Politica.

Rechtsbescherming of rechtshandhaving?
De politie mag je niet zomaar oppakken

1. rechtsbescherming
2. rechtshandhaving

Je krijgt een boete voor fietsen met je telefoon in de hand

1. Rechtsbescherming
2. Grondrechten
3. Rechtshandhaving

De politie controleert of iedereen zich aan de 1,5 meter richtlijn houdt.
Dit heeft te maken met

1. rechtsbescherming
2. rechtshandhaving

Dat je weet wat je te wachten staat als je een delict pleegt noem je

1. rechtszekerheid
2. rechtsgelijkheid
3. rechtshandhaving

Dat je weet dat je buurman ook 99,- euro boete krijgt als hij zich niet aan de 1,5 meter afspraak houdt heeft te maken met

1. rechtszekerheid
2. rechtsgelijkheid
3. rechtshandhaving

Trias Politica

"Scheiding der drie machten":

1. Wetgevende macht
2. Uitvoerende macht
3. Rechterlijke macht

Niemand kan een rechter dwingen een verdachte schuldig te verklaren.
Hij is onafhankelijk en onpartijdig.

De regering (ministers + koning) en het gekozen parlement (eerste en tweede kamer).

ministers, OM, burgemeesters,

De wetgevende macht

De wetgevende macht stelt de wetten vast waaraan de burgers en de overheid zich moeten houden. De regering (ministers) en het parlement (Eerste en Tweede Kamer) hebben de wetgevende macht.

Op lokaal niveau heeft de gemeenteraad de wetgevende macht.

De uitvoerende macht

De uitvoerende macht zorgt ervoor dat wetten worden uitgevoerd en nageleefd. De ministers zijn hiervoor verantwoordelijk. Het Openbaar Ministerie en de politie werken samen met de minister van Veiligheid en Justitie om strafbare feiten op te sporen en te vervolgen.

vervolgen

een verdachte voor de rechter brengen.

De rechterlijke macht

De rechterlijke macht beoordeelt of wetten goed worden nageleefd en doet uitspraak in conflicten. Deze macht is in handen van onafhankelijke en onpartijdige rechters. Hierdoor kunnen burgers vertrouwen op een eerlijk rechtsproces. 

Ze hoeven zich niet te verantwoorden aan ministers of andere politici.

De begrippen: 

1. Democratie 
2. Dictatuur
3. Trias Politica: Wetgevende/Uitvoerende/Rechterlijke macht
4. Regering
5. Gekozen Parlement
6. Gemeenteraad
7. Ministers
8. Onpartijdigheid

- Ik weet hoe de macht van de overheid wordt beperkt en kan dit uitleggen. 

Heb je ze allemaal genoteerd? 

Samenwerken

WAT:

Lees: H4.2 nog eens door. 

Maken: Vragen 4.2 blz. 41. en 16, 17 en 18

Thuis: Vragen af! 

Hoe:

Alleen of in je groepje

Tijd: 30 min 

Klaar: Verder met begrippen en samenvatting (heb je alles af?? Dan nakijken! )

stoplicht op rood dan ben je stil

stoplicht op oranje: zachtjes overleggen

stoplicht op groen stil werken 

4.3 Knelpunten in onze  rechtsstaat

Leerdoelen

Aan het eind van deze les kun je:

- Het dilemma van de rechtsstaat uitleggen.

- Uitleggen wat klassenjustitie is.

- Vijf oorzaken noemen voor klassenjustitie.

- Uitleggen hoe grondrechten soms botsen

Het dilemma

Rechtsbescherming en rechtshandhaving kunnen met elkaar botsen. Als de politie bijvoorbeeld op zoek is naar een verdachte, mag de naam en foto van de verdachte dan verspreid worden in de media? 

De vraag is dan: wat is belangrijker? Rechtsbescherming of rechtshandhaving? Dit noemen we het dilemma van de rechtsstaat.

Ongelijke behandeling - rechtsongelijkheid

Klassenjustitie: mensen uit hogere klassen worden bevoorrecht boven mensen uit lagere klassen. Klassenjustitie vindt plaats bij opsporing, vervolging en berechting.

Oorzaken van klassenjustitie

- Door verschillen in inkomen, opleiding, scholing en cultuur hebben niet alle verdachte gelijke mogelijkheden om hun belangen te verdedigen.

- Politie, officieren van justitie en rechters verwachten dat crimineel gedrag voorkomt bij mensen uit bepaalde milieus of bepaalde etnische groepen. (vooroordelen!)

- Er is een grote pakkans voor mensen uit lagere milieus.

- Allochtone criminele jongeren worden zwaarder gestraft voor hetzelfde delict dan autochtone criminele jongeren.

- Allochtonen hebben te maken met discriminatie bij het opsporen van criminaliteit.

Botsende grondrechten

Vrijheid van meningsuiting <--> Artikel 1 (verbod op discriminatie)

Welke recht is dan belangrijker?

Aan de slag!

Maak vraag 20 en de examenopgaven op blz. 50 en 51

Wat is klassenjustitie?

1. Mensen uit hogere klassen worden bevooroordeeld
2. Mensen uit lagere klassen worden bevooroordeeld
3. Jongeren worden benadeeld ten opzichte van ouderen

Allochtonen worden veel vaker onterecht staande gehouden door de politie. Er is sprake van:

1. Klassenjustitie
2. rechtsgelijkheid
3. rechtszekerheid