Arbeid en productie

• Economie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

Arbeid en Productie

Arbeid en productie worden ingedeeld in vier productiesectoren

Primaire sector

Landbouw, visserij, winning van delfstoffen

Secundaire sector
Industrie, bouw, ambachten (zoals bakkers)

Tertaire sector

Commerciële dienstverlening (winkels, banken, transportbedrijven, etc)

Quartaire sector

Niet-commerciële dienstverlening (gezondheidszorg, onderwijs, overheidsdiensten, etc)

Alles wat je nodig hebt om te produceren, 

kun je indelen in vier productiefactoren.

• KANO: kapitaal - arbeid - natuur - ondernemerschap

Je hebt bij het maken van een product 

• Variabele kosten, veranderen als je meer of minder gaat produceren, zoals de kosten van grondstoffen. 
• Vaste kosten, zoals de huur van je gebouw, veranderen niet meteen als je meer of minder gaat produceren.

Kostprijs per product: alle kosten die je hebt voor het maken van één product. 

Hoe belangrijk een producent is, kun je zien aan het *marktaandeel* (%producent t.o.v. totale omzet) .
Wie heeft het grootste marktaandeel op de (abstracte) smartphonemarkt?

1. Sony
2. Huawei
3. Samsung
4. Apple

Marktvormen

Homogeen goed: merk maakt niet uit, bijv suiker

Heterogeen goed: merkt maakt verschil, bijv Coca Cola of Pepsi

• Monopolie: 1 aanbieder
• Volkomen concurrentie: veel aanbieders, veel vragers
• Monopolistische concurrentie: veel aanbieders, product heterogeen-cola
• Oligopolie: kleine groep aanbieders, heterogeen goed -smartphones

Kartel =  prijsafspraken = verboden

Arbeidsproductiviteit

Hoeveel 1 persoon kan maken per dag/week/maand.

Verhogen door: technologische ontwikkelingen, arbeidsverdeling, scholing, prestatiebeloning.

Evenwichtsprijs

De prijs waarbij 

vraag (van klanten) 

en 

aanbod (van producenten) 

aan elkaar gelijk zijn.

Transparante markt: je kunt goed vergelijken.

MVO: maatschappelijk verantwoord ondernemen 

Steeds meer bedrijven houden bij hun productie zo veel mogelijk rekening met de gevolgen voor mens en milieu.

Afschrijving: een machine wordt jaarlijks minder waard.

verkoopprijs = inkoopprijs + brutowinstmarge

consumentenprijs = prijs incl btw = verkoopprijs + 21%btw

Arbeid en productie worden ingedeeld in vier productiesectoren

Primaire sector

Secundaire sector

Tertaire sector

Quartaire sector

Landbouw, visserij

winkels, banken

Onderwijs, zorg, politie

Industrie, bouw

De fietswinkel had in 2020 een omzet van €1.200.000.
De inkoopwaarde was €500.000,-.
De bedrijfskosten waren €200.000,-. Hij liet een nieuwe website bouwen voor €10.000. Wat was het nettoresultaat?

Als je productie factoren levert kun je daarvoor beloond worden.

Sleep de juiste productiefactor en beloning naar het plaatje .

graanverbouw                ondernemer                 werknemers                   banken

Arbeid 

Kapitaal 

Ondernemerschap

Natuur

Rente

Pacht

Winst

Salaris

Als je zelfstandig ondernemer bent, moet je een ondernemingsvorm kiezen.

• Eenmanszaak = er is één eigenaar die zelf de leiding heeft. De eigenaar kan wel personeel in dienst hebben.
  
• Vof (vennootschap onder firma) = er zijn twee of meer eigenaren (vennoten of firmanten) die samen de leiding hebben.
  
• Bv (= besloten vennootschap) = privégeld eigenaren en geld van de onderneming strikt  gescheiden , bekende aandeelhouders.
• Nv (= naamloze vennootschap) = privégeld eigenaren en geld van de onderneming strikt gescheiden, aandelen verhandeld op de beurs
• Stichting = streeft goed doel na, maakt geen winst.

Arbeid en productie worden ingedeeld in vier productiesectoren

Primaire sector

Landbouw, visserij, winning van delfstoffen

Secundaire sector
Industrie, bouw, ambachten (zoals bakkers)

Tertaire sector

Commerciële dienstverlening (winkels, banken, transportbedrijven, etc)

Quartaire sector

Niet-commerciële dienstverlening (gezondheidszorg, onderwijs, overheidsdiensten, etc)

Flexibele baan = je hoeft alleen te werken als 

je nodig bent op werk

• Krappe arbeidsmarkt = vraag naar personeel groter dan het aanbod -> lonen stijgen
• Ruime arbeidsmarkt = voldoende personeel -> hogere werkloosheid
• verborgen werkgelegenheid = er is werk te doen, maar dat gebeurt door vrijwilligers (fietscoach = bijstand, koffie rondbrengen in verzorgingstehuis)

Welk begrip wordt hier bedoeld:
"alle arbeidsplaatsen bij bedrijven en de overheid"

1. werkgelegenheid
2. werkloosheid
3. arbeidsmarkt
4. beroepsbevolking

Bereken de omzet
op de bloemenmarkt.

Welke wet zorgt voor veilige werkplekken?

1. Arbeidstijdenwet
2. Algemene wet gelijke behandeling
3. Arbowet
4. Werknemers- verzekering

omzet = afzet x verkoopprijs

omzet    

inkoopwaarde  -

brutowinst    

bedrijfskosten  -

nettoresultaat

Nettoresultaat: wat je uiteindelijk overhoudt (nettowinst) of tekort komt (nettoverlies)

Besttablet.nl koopt tablets in voor €176 per stuk.
Bij de verkoop wordt gerekend met een brutowinstmarge van 42%. De btw bedraagt 21%. Bereken de consumentenprijs van een tablet.

Apple had in 2020 een marktaandeel van 23% op de smartphonemarkt. In totaal werden er 391 miljoen smartphones verkocht. Hoeveel verkocht Apple er?

Structurele werkloosheid

Conjucturele werkloosheid

Frictiewerkloosheid

Seizoenswerkloosheid

Regionale werkloosheid

Soorten weerkloosheid

Werkloosheid is in Groningen hoger dan in de randstad

Het gaat slecht met de economie en je hebt tijdelijk geen werk

Je bent kort werkloos voordat je na je opleiding een goede baan vindt

Je werkt bij de receptie op een camping in Zuid-Frankrijk 

Werkloosheid door blijvende veranderingen, bijv machines ipv mensen of verhuizing fabriek naar lagelonenlanden

Alles wat je nodig hebt om te produceren, 

kun je indelen in vier productiefactoren.

• KANO: kapitaal - arbeid - natuur - ondernemerschap

Je hebt bij het maken van een product 

• Variabele kosten, veranderen als je meer of minder gaat produceren, zoals de kosten van grondstoffen. 
• Vaste kosten, zoals de huur van je gebouw, veranderen niet meteen als je meer of minder gaat produceren.

Kostprijs per product: alle kosten die je hebt voor het maken van één product. 

Als je productie factoren levert kun je daarvoor beloond worden.

Sleep de juiste productiefactor en beloning naar het plaatje .

landeigenaar                ondernemer                 werknemers                   banken

Arbeid 

Kapitaal 

Ondernemerschap

Natuur

Rente

Pacht

Winst

Salaris

MVO: maatschappelijk verantwoord ondernemen 

Steeds meer bedrijven houden bij hun productie zo veel mogelijk rekening met de gevolgen voor mens en milieu.

Afschrijving: een machine wordt jaarlijks minder waard.

verkoopprijs = inkoopprijs + brutowinstmarge

consumentenprijs = prijs incl btw = verkoopprijs + 21%btw

Besttablet.nl koopt tablets in voor €176 per stuk.
Bij de verkoop wordt gerekend met een brutowinstmarge van 42%. De btw bedraagt 21%. Bereken de consumentenprijs van een tablet.

Arbeidsproductiviteit

Hoeveel 1 persoon kan maken per dag/week/maand.

Verhogen door: technologische ontwikkelingen, arbeidsverdeling, scholing, prestatiebeloning.

Hoe belangrijk een producent is, kun je zien aan het *marktaandeel* (%producent t.o.v. totale omzet) .
Wie heeft het grootste marktaandeel op de (abstracte) smartphonemarkt?

1. Sony
2. Huawei
3. Samsung
4. Apple

Apple had in 2020 een marktaandeel van 23% op de smartphonemarkt. In totaal werden er 391 miljoen smartphones verkocht. Hoeveel verkocht Apple er?

omzet = afzet x verkoopprijs

omzet    

inkoopwaarde  -

brutowinst    

bedrijfskosten  -

nettoresultaat

Nettoresultaat: wat je uiteindelijk overhoudt (nettowinst) of tekort komt (nettoverlies)

De fietswinkel had in 2020 een omzet van €1.200.000.
De inkoopwaarde was €500.000,-.
De bedrijfskosten waren €200.000,-. Hij liet een nieuwe website bouwen voor €10.000. Wat was het nettoresultaat?

Evenwichtsprijs

De prijs waarbij 

vraag (van klanten) 

en 

aanbod (van producenten) 

aan elkaar gelijk zijn.

Transparante markt: je kunt goed vergelijken.

Bereken de omzet
op de bloemenmarkt.

Marktvormen

Homogeen goed: merk maakt niet uit, bijv suiker

Heterogeen goed: merkt maakt verschil, bijv Coca Cola of Pepsi

• Monopolie: 1 aanbieder
• Volkomen concurrentie: veel aanbieders, veel vragers
• Monopolistische concurrentie: veel aanbieders, product heterogeen-cola
• Oligopolie: kleine groep aanbieders, heterogeen goed -smartphones

Kartel =  prijsafspraken = verboden

Als je zelfstandig ondernemer bent, moet je een ondernemingsvorm kiezen.

• Eenmanszaak = er is één eigenaar die zelf de leiding heeft. De eigenaar kan wel personeel in dienst hebben.
  
• Vof (vennootschap onder firma) = er zijn twee of meer eigenaren (vennoten of firmanten) die samen de leiding hebben.
  
• Bv (= besloten vennootschap) = privégeld eigenaren en geld van de onderneming strikt  gescheiden , bekende aandeelhouders.
• Nv (= naamloze vennootschap) = privégeld eigenaren en geld van de onderneming strikt gescheiden, aandelen verhandeld op de beurs
• Stichting = streeft goed doel na, maakt geen winst.

Welke wet zorgt voor veilige werkplekken?

1. Arbeidstijdenwet
2. Algemene wet gelijke behandeling
3. Arbowet
4. Werknemers- verzekering

Arbeid en productie worden ingedeeld in vier productiesectoren

Primaire sector

Secundaire sector

Tertaire sector

Quartaire sector

Landbouw, visserij

winkels, banken

Onderwijs, zorg, politie

Industrie, bouw

Welk begrip wordt hier bedoeld:
"alle arbeidsplaatsen bij bedrijven en de overheid"

1. werkgelegenheid
2. werkloosheid
3. arbeidsmarkt
4. beroepsbevolking

Flexibele baan = je hoeft alleen te werken als 

je nodig bent op werk

• Krappe arbeidsmarkt = vraag naar personeel groter dan het aanbod -> lonen stijgen
• Ruime arbeidsmarkt = voldoende personeel -> hogere werkloosheid
• verborgen werkgelegenheid = er is werk te doen, maar dat gebeurt door vrijwilligers (fietscoach = bijstand, koffie rondbrengen in verzorgingstehuis)

Structurele werkloosheid

Conjucturele werkloosheid

Frictiewerkloosheid

Seizoenswerkloosheid

Regionale werkloosheid

Soorten weerkloosheid

Werkloosheid is in Groningen hoger dan in de randstad

Het gaat slecht met de economie en je hebt tijdelijk geen werk

Je bent kort werkloos voordat je na je opleiding een goede baan vindt

Je werkt bij de receptie op een camping in Zuid-Frankrijk 

Werkloosheid door blijvende veranderingen, bijv machines ipv mensen of verhuizing fabriek naar lagelonenlanden