Middeleeuwen

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

Middeleeuwen

Par. 1. Leven op het platteland. 

De vroege middeleeuwen zijn van ...

1. 500 tot 1500 n.Chr.
2. 500 tot 1000 n.Chr.
3. 1000 tot 1500 n.Chr.
4. 500 v.Chr. tot 500 n. Chr

Tijdlijn

De oudheid

De vroege middeleeuwen 

Prehistorie 

De late middeleeuwen 

Rome

Rome

Rome

Middeleeuwen

Middeleeuwen 

Middeleeuwen

Middeleeuwen

Middeleeuwen

Wat hoort bij de agrarisch-stedelijke samenleving van de Romeinen  en wat hoort bij de agrarische samenleving van de vroege middeleeuwen?

Argrarisch-stedelijke samenleving

Agrarische samenleving

Bijna iedereen werkt als boer.

Imperium Romanum

Hofstelsel

Stadstaat

Zelfvoorzienend

Klassieke Oudheid

Leerdoel uit het boek 

Je kunt beschrijven hoe de economie in de vroege middeleeuwen in West-Europa veranderde en die veranderingen verklaren.

lees de tekst: Een agrarische economie.
Maak daarna vraag A en B
A: Leg uit hoe de economie in de vroege middeleeuwen in
West-Europa veranderde.
B Geef een verklaring / uitleg voor deze verandering.

Rond 500 was er een belangrijke verandering. welke was dat?

1. Deze was godsdienstig
2. Deze was economisch
3. Deze was sociaal
4. Zowel a, b en c zijn goed

Leerdoel uit het boek.

Je kunt beschrijven hoe een middeleeuws domein eruitzag.

De boeren woonden/werkten op een domein, wat is een domein

1. Gebied van een edelman of klooster
2. Stuk grond van de leenheer
3. Hun eigen grondgebied waar ze dingen op verbouwden
4. Stuk grond van de gemeente

Lees de tekst in je boek: Het domein.
1. In welk gebouw woont de domeinheer? Leg dit goed uit.
2. Waarom zochten boeren bescherming bij de domeinheer?
3. Geef met twee beeldelementen aan hoe deze mensen zich
beschermden tegen vijanden.

Horigen

Vrije boeren

Arme boeren

Rijke boeren

Eigen land

Geen vrijheid

Land van de domeinheer

Herendiensten

Meevechten met de domeinheer

Waar woonde de domeinheer?

1. Vroonland
2. Hoeveland
3. 'woeste gronden'
4. Kan bij A, B of C.

Leerdoel uit het boek

Je kunt uitleggen hoe het hofstelsel werkte en welke plaats horigen in dat stelsel hadden.

Hofstelsel

Domeinheer

Lees de tekst Horigheid
1. Wat is het verschil tussen horige en vrije boeren?
2. Wat is pacht?
3. Wat zijn herendiensten?
4. Wat is het hofstelsel?

1. Welk woord uit de tekst horigheid
past er goed bij deze bron?

1. Wie zijn de horige op deze beeldbron?
2. Wat zijn de herendiensten die op deze beeldbron
gedaan worden?
3. Welk begrip past er goed bij deze bron?

Bekijk de beeldbron goed.
Wat is de relatie tussen de ridder in het midden en de persoon
die rechts op de beeldbron staat.?
Geef zo antwoord. De relatie tussen de ridder en de
persoon rechts is......................................

Middeleeuwen

Par. 2. Keizers, koningen en heren. 

Wie was Clovis?

1. Een romeins keizer.
2. Een Frankische koning.
3. Een barbaar.
4. Een belangrijke paus.

Op deze afbeelding zien we Clovis die gedoopt wordt.
1. Welk ander symbool van het christendom zie je op deze bron?
2. Waarom werd Clovis ook al weer christelijk? Welk voordeel
had hij hierbij?
Lees hiervoor de tekst Nieuwe heerser in Europa in Memo.

Samenwerking 

koning en paus

1) Frankische koningen bekeren zich tot het christendom ( Clovis in 496 ).  

Het verbond tussen koning en de kerk was  voor beide partijen voordelig: 

• Frankische koning kan gebruik maken van  goede organisatie katholieke kerk. 
• Kerk krijgt militaire bescherming van Frankische machthebbers.
• Frankische volk moet christelijk worden dus het aantal christenen groeit.  

Clovis

https://nl.wikipedia.org/wiki/Clovis_I

https://isgeschiedenis.nl/nieuws/geschiedenis-van-de-merovingen

De doop van Clovis

http://geschiedenisonline.weebly.com/het-doopsel-van-clovis.html

https://historiek.net/koning-clovis-koning-franken/69866/

Na de val van he Romeinse Rijk is Clovis de eerste sterke barbaar die een groot rijk in Noord-Europa in handen weet e krijgen. In 496 laat hij zich dopen en bekeert zich zo tot het christendom. Hoewel hij het geloof ongetwijfeld zeer serieus neemt, is dit niet de belangrijkste reden waarom Clovis zich bekeert. Hij wil vooral eensgezindheid binnen de grenzen van zijn rijk .

Clovis bekeerde zich niet alleen uit religieuze overwegingen. Voor de Frankische machthebbers was samenwerking met de kerk gunstig, omdat zij bij het bestuur gebruik konden maken van ervaren bestuurders als bisschoppen. Bovendien konden ze via de paus aanspraak maken op de zegen van God. 

Omgekeerd was ook voor de kerk samenwerking met de Franken gunstig, want de Frankische machthebbers gaven militaire bescherming aan de kerk in haar eigen gebied Italië. 

Karel de Grote was de baas en de leenheer over een heel groot gebied. Te veel voor hem alleen.
Hoe loste Karel de Grote dit op?

Gebruik de vier zinnen

Welke zinnen over het Frankische rijk van Karel de Grote zijn juist?

Sleep de zinnen naar het juiste vak, juist of onjuist.

Juist

Onjuist

A. Door veroveringen werd Karel de Grote koning van een groot rijk.

B. Het Frankische rijk was begonnen in Duitsland.

C. Karel de Grote bestuurde zijn rijk met behulp van het leenstelsel.

D. Toen Karel keizer werd, behoorde heel Europa tot zijn rijk.

Wie is wie?

Hieronder staat een tekst over Herbert, Graaf Ulbrecht en Karel de Grote. Wie is wie in de tekst?

	is de leenman van Karel de Grote
	is de leenheer van graaf Ulbrecht
	is de leenheer van Karel de Grote
	is de leenman van Herbert

Herbert is een horige. Hij woont en werkt op het land van graaf Ulbrecht. Graaf Ulbrecht bestuurt een deel van het rijk van Karel de Grote.

Karel de Grote

Graaf Ulbrecht

Herbert

niemand

niemand

.

Koppel de oorzaken (boven) aan de juiste gevolgen (onder)

Karel de Grote begint een oorlog tegen de Saksen. 

De monniken zorgen dat iedereen christen wordt. 

Het rijk van Karel de Grote is nog groter geworden.

Karel de Grote helpt de monniken. 

De Saksen plunderen het rijk van de Franken. 

De Saksen geven zich over en worden christen

Ridders

Karel de Grote

Edelmannen

Boeren

Karel de Grote

1. Leenheer
2. Leenman
3. Achterleenman
4. Horige

Na de dood van Karel de Grote...

1. gaat zijn rijk naar de oudste zoon
2. wordt het rijk verdeeld tussen de 3 zonen
3. Gaat het rijk naar de middelste zoon, want de oudste is dood
4. Gaat het rijk naar een nonkel van Karel

De koning was in het leenstelsel de ...

1. Leenheer
2. Leenman
3. Achterleenman
4. vazal

Hoe werkte het leenstelsel? (blz. 24)
Hoe werkte het hofstelsel (blz. 19)

Leenstelsel

Hofstelsel

Horigen

Domein

Economie

Politiek 

Leenheer

Trouw / macht

zelfvoorzienend

de leenheer

het leenstelsel

de achterleenman

de leenman

Wat was het leenstelsel?

1. Een stelsel waarbij een leenheer land uitleende aan horigen
2. Een stelsel waarbij de koning zijn land onder de geestelijkheid verdeelde
3. Een stelsel waarbij een leenman zijn land aan een leenheer uitleende
4. Een stelsel waarbij een koning zijn land uitleende aan zijn ridders

Het leenstelsel werd ingevoerd, omdat..

1. De adel grond kocht
2. Karel dat handiger leek voor de boeren
3. Karel kon het rijk niet meer alleen besturen
4. Karel grond verkocht voor geld

Wat is een nadeel van het leenstelsel?

1. Het geleende land werd door de leenman als eigendom gezien
2. De koning had te weinig land om uit te lenen
3. Er waren te weinig leenmannen
4. Na Karel de grote verdween het leenstelsel

Middeleeuwen

Par. 3. Verspreiding van het christendom.

Heidenen zijn...

1. Mensen die in God geloven
2. Mensen die Jezus volgde
3. Mensen die geloven in natuurgoden
4. tegenstanders van de moslims

Missionarissen zijn...

1. Geestelijken die de paus helpen
2. Geestelijken die mensen bekeren tot het Christendom
3. Geestelijken die de Bijbel overschrijven voor de Paus
4. Hulpjes van de paus

Wat is een standensamenleving?

1. Een samenleving vol gelijkheid
2. Een samenleving die verdeeld was in drie standen
3. Een samenleving die draaide om het geloof
4. Een samenleving die was verdeeld in twee standen

Standensamenleving 

Geestelijkheid

Adel

Boeren en burgers

horigen

monnik

hertog

Leerdoelen par. 3 

Verspreiding van het christendom.

1. Je kunt uitleggen hoe het christendom zich in de vroege middeleeuwen in West-Europa verspreidde.

2. Je kunt uitleggen dat het christendom voor mensen in de middeleeuwen erg belangrijk was.

3. Je kunt uitleggen wat een stand is en de drie standen in de middeleeuwse samenleving noemen.

Leg leerdoel 1 uit in je eigen woorden 

en gebruik hierbij het boek.

Leg leerdoel 2 uit in je eigen woorden 

en gebruik hierbij het boek.

Leg leerdoel 3 uit in je eigen woorden 

en gebruik hierbij het boek.

Beschrijf welke standen je ziet op deze bron.

Middeleeuwen

Par. 4. De islam.

De islam is ontstaan in de

1. 5e eeuw
2. 6e eeuw
3. 7e eeuw
4. 8e eeuw

Zet de woorden op de juiste plek. Hoort het wel of niet bij de islam?

hoort niet bij de islam

hoort wel bij de islam

Ramadan

Rome

Medina

Suikerfeest

Zeus

Nonnen

Allah

Bisschop

islam

Allah

profeet

Koran

moslim

godsdienst van moslims

arabisch voor God

boodschapper van God

aanhanger van islam

heilige boek van islam

Wat hoort niet bij de 5 zuilen?

1. Geloven dat Allah de enige God is
2. Vijf keer per dag bidden
3. Suikerfeest vieren
4. Iets aan bedelaars geven

Mohammed is de belangrijkste profeet van de islam, wat is een profeet?

1. Arabisch voor god
2. Boodschapper
3. Missionaris
4. Monnik