les 10. Herhalen 5.3 en 5.4

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

Vandaag

5 min - herhalen

20 min - nieuwe informatie 5.4 

25 min - aan het werk

5 min - aansluiting  

Feitje van de dag

Waarom is de stamboom van de Spaanse Habsburgers uitgestorven?

(Foto:  portret van Karel II, ca. 1700)

Leervragen

1. Wat waren de economische, politieke en religieuze oorzaken van de Nederlandse Opstand?

2. Hoe ontstond uit de Opstand de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden?

3. Wat waren de gevolgen van de Opstand voor de bestuurlijke en religieuze verhoudingen in de Republiek?

Kenmerkende Aspecten

21. De protestantse reformatie die splitsing van de christelijke Kerk in West-Europa tot gevolg had.

 

22. Het conflict in de Nederlanden dat resulteerde in de stichting van een Nederlandse staat.

Herhaling

1. Wat waren de kritiekpunten van Luther op de kerk?

2. Wat waren de gevolgen van de kritiek van Luther?

Contra-reformatie

- Katholieke kerk gaat priesters beter opleiden. En bisdommen werden verkleind

- Maar: Vulgaat/aflaten/relieken etc. bleven.

- En: inquisitie 

Karel V

1. Wat werd er besloten in de godsdienstvrede van Augsburg?

2. Noem een politieke én religieus argument voor het gevoel van falen dat Karel V had.

5.4 De Opstand 

Situatie in de Nederlanden

- Karel V wordt koning/keizer/landheer van een groot rijk.

- alle Nederlandse steden/edelen hadden privileges. Karel V ging centraliseren. 

Uniformering/centralisatie

1. De Geheime Raad bestond uit juristen, die nieuwe wetten en regels opstelden.

 

2. In de Raad van Financiën bereidden edelen en juristen belastingmaatregelen voor. De edelen probeerden daarbij hun privileges te beschermen, terwijl de juristen probeerden belastingregels zó te formuleren, dat ze voor iedereen golden.

3. In de Raad van State zaten edelen en juristen die politieke adviezen gaven.

Nederlandse adel verliest macht en privileges. 

1555

Protestanten worden vervolgd. (Bloedplakkaat van 1550)

Filips II volgt Karel V op. 

Margeretha van Parma wordt landvoogdes. 

Elk gewest had een stadhouder. (Willem van Oranje)

1566 Het smeekschrift

Aantal protestante edelen bieden smeekschrift aan aan Margaretha. 

'Wil je ons please niet meer in de fik steken? Thank you!' 

Hagenpreken

1566: De Beeldenstorm

Alva komt naar de Nederlanden 

- Tiende penning (belasting)

- Raad van Beroerten (Bloedraad)

1568

- Willem valt vanuit Duitsland de Nederlanden binnen. Begin Opstand! 

- Alva reageert met geweld (Naarden in as) 

Maak nu

Maak opdracht 1 en 2 (pagina 99).

Schrijf je antwoord uit. 

OPDRACHT 1

a Op de kaart is te zien dat Karel V eerst nog niet alle gewesten bezat en er eerst een aantal onder controle moest krijgen. Die gewesten verschilden in taal, gebruiken, privileges en wetten. Daardoor was het van belang vanuit één punt te gaan regeren (centralisatie) en voor alle gewesten dezelfde wetten (uniformering) in te voeren. Zo zouden de gewesten meer een eenheid gaan vormen en samen een sterker bestuur krijgen (staatsvorming).

b Voor de edelen, steden en gewesten ging centralisatie en uniformering in tegen de oude rechten die zij volgens de privileges hadden. Die wilden zij niet opgeven. Particularisme is het streven naar behoud van de privileges.

OPDRACHT 2

a Het religieuze probleem was de groeiende aanhang voor de denkbeelden van Luther en Calvijn en de bestrijding daarvan door Karel V en Filips II.

b Het Bloedplakkaat eiste vervolging van protestanten (religieus probleem). Die wet gold in alle gewesten en was dus een voorbeeld van centraal opgelegde uniformering (bestuurlijk probleem).

c In het Smeekschrift verzochten de edelen om opschorting van de vervolgingen (religieus) en om het bijeenroepen van de Staten-Generaal, zodat gezamenlijk vergaderd (politiek) kon worden over maatregelen om de spanningen weg te nemen.

d De landvoogdes was bang voor een opstand van de edelen die met enkele honderden naar Brussel waren gekomen.

Keuzewerktijd

1. Vragen maken over 5.4 (3, 4, 5)

3. Vragen stellen aan de middentafel (huiswerk nakijken)