4H Gedragsonderzoek

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Gedrag onderzoeken

Gedragsonderzoek is belangrijk

• Dierenwelzijn bepalen (dierentuinen, dierenartsen)
• Gedragsproblemen identificeren en behandelen (trainers)
• Factoren die het gedrag van een dier beïnvloeden 

Gedrag

Gedrag kun je verdelen in kleine stukjes --> handelingen

Als je gaat observeren, beschrijf je alle handelingen in een ethogram.

Ethogram

Een ethogram is een lijst met objectieve beschrijvingen van handelingen (gedragselementen). 

--> Je vermeld dus alleen feiten, geen mening.

Het ethogram heb je nodig om een protocol te kunnen maken.

Protocol

Een protocol is een lijst met waargenomen handelingen gedurende een bepaalde tijd. 

Hoe vaak komt een handeling voor?

Ethogram

Protocol

Even oefenen

Een ethogram maken

Protocol maken

Gedragsonderzoek

Stap 1: je onderzoekt 1 dier 

Stap 2: zoek informatie op over het dier

Stap 3: bedenk een onderzoeksvraag

Stap 4: bedenk een hypothese

Stap 5: je onderzoekt het gedrag: ethogram en protocol

Stap 6: maak een verslag

Het verslag

• Voorblad met naam, klas, datum en titel van het onderzoek
  
• Inhoudsopgave en paginanummering
  
• Onderzoeksvraag
  
• Hypothese
  
• Werkwijze
• Resultaten
  
• Conclusie
• Discussie

Criteria onderzoeksvraag 

• Duidelijk, specifiek en niet dubbelzinnig. Je weet precies wat je gaat onderzoeken.
• Open vraag (geen ja/nee-vraag)
• Het is geen mening of filosofische vraag.
• De vraag is te beantwoorden met een observatie.
• De vraag is haalbaar binnen de beschikbare tijd en middelen.
• De vraag begint meestal met “Wat”, “Hoe” of “In hoeverre”.

Voorbeelden van goede onderzoeksvragen 

Hoe beïnvloedt de aanwezigheid van voedsel de activiteit van mieren in een doolhof?

Waarom goed?

• Gericht op observeerbaar gedrag
• De vraag is specifiek: het vergelijkt gedrag mét en zonder een duidelijke prikkel (voedsel)

Nadeel?

Voorbeelden van goede onderzoeksvragen 

Hoe verandert het gedrag van een kat wanneer er muziek wordt afgespeeld

Waarom goed?

• De vraag is specifiek: het vergelijkt gedrag mét en zonder een duidelijke prikkel (muziek).
• Het is meetbaar: je kunt gedragingen tellen (zoals liggen, wassen, alert zijn).
• Het is uitvoerbaar thuis, zonder extra materialen.

Voorbeelden van goede onderzoeksvragen 

Welke invloed heeft de aanwezigheid van een vreemd persoon op het rustgedrag van een hond?"

Waarom goed?

• Je onderzoekt een concrete invloed (aanwezigheid van een mens) op een specifiek gedrag (rusten).
• De vraag is relevant, want huisdieren reageren vaak anders als iemand in de buurt is.

Voorbeelden van minder goede onderzoeksvragen 

• Waarom gedragen katten zich soms vreemd?
• Hebben honden emoties zoals mensen?
• Wat is het liefste dier in de dierentuin?

Waarom niet goed?

• Filosofisch / psychologisch van aard
• Moeilijk observeerbaar en meetbaar gedrag
• Geen duidelijke onderzoekbare gedragingen
• Subjectief (wat is 'lief', wat is 'vreemd'?)
• Geen biologisch relevante of meetbare gedragsterm

Hypothese

Een antwoord op de onderzoeksvraag voordat het onderzoek is uitgevoerd. Wat verwacht je dat er uit het onderzoek komt?

Onderzoeksvraag: "Wat doet een hond als hij alleen in de tuin is?"

Hypothese: "Als een hond alleen is in de tuin, dan zal hij vooral snuffelen, omdat hij dan zijn omgeving wil verkennen."

Een hypothese is dus een stelling die je kunt testen met een onderzoek.

De resultaten verwerken

• De resultaten zijn de gegevens uit je onderzoek.
  
• Geef de resultaten weer in een staafdiagram met een legenda.
  
• Bij dit diagram staat een korte toelichting. Dus je legt uit wat we zien in het diagram.
  
• Alleen de resultaten worden hier weergegeven, je trekt hier nog geen conclusie!

Voorbeeld van een staafdiagram

De resultaten van het protocol geef je weer in een diagram

Zijn er vragen?

Zijn er vragen?