9.4 Bloed- en orgaandonatie

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t, mavo
• Leerjaar 4

9.4 Bloed- en orgaandonatie

Leerdoelen 9.4

-Je kunt uitleggen welke bestanddelen van bloed bij een bloedtransfusie gebruikt worden.

-Je kunt de bloedgroepen benoemen en van iedere bloedgroep de kenmerken beschrijven.

-Je kunt de juiste bloeddonor aan een bloedontvanger koppelen.

-Je kunt uitleggen waarom je rekening moet houden met de resusfactor van bloed bij transfusies.

-Je kunt beschrijven wat er gebeurt bij een orgaantransplantatie.

Je kunt uitleggen welke bestanddelen van bloed bij een bloedtransfusie gebruikt worden.

Bloedtransfusie: iemand krijgt bloed van een ander persoon. (bloeddonor)

Vaak slechts één onderdeel van het bloed nodig.

Wat wordt gebruikt van donorbloed?

• Rode bloedcellen 
  Krijg je na ongeluk of ernstige bloedarmoede (hemoglobinegehalte te laag)
• Bloedplasma
  Krijg je bij brandwonden, ernstige infecties, hemofilie (bloedstollingsziekte)
  
• Bloedplaatjes
  Krijg je bij leukemie (bloedkanker), te weinig bloedplaatjes, kans op bloedingen
  

Overzicht van de bloedgroepen?

Bloedgroep	antigenen	antistoffen
A	A	anti-B
B	B	anti-A
AB	AB	-
O	-	anti-A en anti-B

bloedgroep A

Bloedgroep B

Bloedgroep AB

Bloedgroep O

Geen antigeen 

Antigeen A

Antigeen AB

Antigeen B

bloedgroep A

Bloedgroep B

Bloedgroep AB

Bloedgroep O

Maakt antistof A en B 

Maakt antistof B

Maakt geen antistof

Maakt antistof A

Dus wat zegt jouw bloedgroep?

Leerdoel: Je kunt de juiste bloeddonor aan een bloedontvanger koppelen.

AB= Universele ontvanger

O= Universele donor

Bloedtransfusie

Bloedgroepen

Van wie kan je bloed krijgen

bloedgroep A

Bloedgroep B

Bloedgroep AB

Bloedgroep O

Van A 

Van B

Van O

Van  AB

Van A 

Van B

Van O

Van O

Van O

Hoe bepaal je je bloedgroep?

klontering na toevoegen antistof A , dan is er een antigen A aanwezig, dus bloedgroep A (of AB)

klontering na toevoegen antistof B , dan is er een antigen B aanwezig, dus bloedgroep B (of AB)

Bloedgroep 0 = universele donor

Bloedgroep AB = universele ontvanger

Bloedgroep O is een universele donor, die kan aan iedereen gegeven worden.

Bloedgroep AB is universeel ontvanger en kan dus van  iedereen bloed ontvangen

Zelf oefenen

In de volgende dia staat een link naar een website om te oefenen.

Probeer er achter te komen welke patiënt welke bloedgroep heeft.

www.bioplek.org

Andere bloedgroepen

Wat zegt de + of - ?

Naast de ABO bloedgroepen, is er ook een Resusfactor.

Onze bloedcellen kunnen ook het Resusantigeen hebben. Je bent dan Rh+.

Wanneer je geen resusantigenen hebt ben je Rh-, dan maak je de antistof: antiresus.

9.4

Maken opdrachten t/m 13

2 t/m 5: korte kennisvragen

6 t/m 13: belangrijke stof! Kijk goed hoeveel vragen je nodig hebt om het te snappen!

In ieder geval: 6,7 9, 12!!

bloed	antigeen	antistof
Rh+	resus	-
Rh-	-	anti-resus

De resusfactor:

De antistoffen tegen de resusfactor gaan we pas aanmaken na een eerste besmetting!

Ontvanger : Resus-

Donor : Resus+

Ontvanger : Resus+

Donor : Resus-

Ontvanger : Resus+

Donor : Resus+

Ontvanger : Resus-

Donor : Resus-

Ontvanger bloedgroep: A-

Donor bloedgroep: 0+

Ontvanger bloedgroep: AB+

Donor bloedgroep: B-

Ontvanger bloedgroep: A+

Donor bloedgroep: AB-

Overzicht bloedgroepen en donatie

groen is goed                             rood is klontering

Resusfactor bij zwangerschap

resuskindje!

resusfactor kan gevaarlijk zijn tijdens zwangerschappen

dit kan voorkomen worden door de moeder kunstmatig passief te vaccineren met resus-antistoffen

(dan maakt de moeder zelf geen geheugencellen aan)

Andere orgaandonaties

De  antigenen van de donor op een donororgaan worden door de afweercellen van de ontvanger herkend als lichaamsvreemd.

-->

Afweerreactie en daardoor orgaanafstoting

Orgaanafstoting

Orgaanafstoting wordt veroorzaakt door antigenen van de donor.

De ontvanger van het orgaan, herkent de antigenen als lichaamsvreemd. Daarna begint de afstotingsreactie (antistoffen maken).

Medicijnen, afstotingsremmers,  kunnen de afstotingsreactie tegengaan, waardoor het donororgaan blijft leven. 

9.4

Maken opdr 9 t/m 17