Module 2 schuifvragen

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 5,6

Module schuifvragen

        Leerdoelen

Je weet wat de geologische tijdschaal is.

Je kunt de geologische geschiedenis van de aarde in grote lijnen beschrijven.

Je kunt uitleggen wat het actualiteitsprincipe is.

geologische tijdschaal

paleogeografie

geomorfologie

actualiteitsprincipe

Indeling van de 4,6 miljard jaar durende geschiedenis van de aarde in vier grote tijdperken en meerdere perioden.

Onderzoek naar de bewegingen van de aardplaten en het ontstaan van gebergten en oceanen in het verre verleden.

Onderzoek naar alle processen en verschijnselen die de verschillende landschappen op aarde vormgeven, zoals bewegende aardplaten, vulkanisme, de afzetting van gesteenten en erosie.

Het uitgangspunt dat natuurkundige processen die nu plaatsvinden in het verleden op dezelfde manier plaatsvonden.

Je kent de lagen waaruit de aarde is opgebouwd.

Je kunt uitleggen wat convectiestromen zijn.

Je kent drie soorten plaatgrenzen en kunt uitleggen hoe deze ontstaan.

Leerdoelen

Exogene

Endogene

In dit hoofdstuk staan de endogene krachten centraal. Om ze goed te begrijpen, moet je weten hoe de aarde is opgebouwd (paragraaf 1.1) en welke typen gesteenten daarbij van belang zijn (paragraaf 1.2). Daarna leer je in paragraaf 1.3 en 1.4 hoe de platen bewegen en welke processen en landschapselementen daarbij ontstaan. In paragraaf 1.5 komen de vulkanen aan bod. 

Om platentektoniek uit te kunnen leggen moet je eerst iets weten over de opbouw van de aarde. Sleep de juiste namen naar de juiste cijfers. 

Aardmantel

Aardkorst

Aardkern

Convectiestromen

Vulkaan

platen bewegen tegen elkaar

platen bewegen onder elkaar

platen bewegen uit elkaar

Diepzeetrog

Wat is de motor voor de platentektoniek?

1. Convectiestromen
2. Veranderingen in het magnetisch veld
3. De mantel
4. Lava

Trekkracht die ontstaat bij de subductie van oceanische platen, doordat de zwaartekracht ze naar beneden trekt.

Kracht die op divergerende oceanische platen wordt uitgeoefend, doordat ze van midoceanische ruggen afglijden.

De lithosfeer is

1. een plastisch deel van de aardmantel
2. een plastisch deel van de aardkorst
3. het buitenste harde deel van aardkorst
4. het buitenste harde deel van de aardmantel

De asthenosfeer is

1. een plastische laag onder de lithosfeer
2. een harde laag bij de aardkern
3. een zachte laag diep in de aardmantel
4. een hardere laag aan de bovenkant van de mantel

Sleep de bewegingen naar de plaatjes

Convergente platen

Convergente platen

Divergente platen

Tranforme bewegingen

Divergente platen

Leerdoelen 2.3 

Je weet het verschil tussen explosief en effusief vulkanisme.

Je kent vier vulkaanvormen en kunt uitleggen hoe ze ontstaan.

Je begrijpt de relatie tussen het soort vulkanisme en de ligging ten opzichte van plaatgrenzen.

vulkanisme

effusieve erupties

explosieve erupties

Een verzamelnaam voor alle verschijnselen (gas, stoom, lava) die te maken hebben met de nabijheid van magma aan het aardoppervlak.

Relatief rustige uitbarsting die veroorzaakt wordt door relatief vloeibaar magma en weinig gasdruk, ontstaat bij een divergerende plaatgrens of een hotspot.

Heftige uitbarsting die veroorzaakt wordt door taai, stroperig magma en een hoge gasdruk, ontstaat vaak bij een convergerende plaatgrens.

 Kilauea op Hawaii

Mount St. Helens (VS)

Spleetvulkaan

Calderavulkaan

Stratovulkaan

Schildvulkaan

Gebruik de atlas. De Fuji is onderdeel van een keten vulkanen in Japan.

Welk type vulkaan is de Fuji?

Je weet het verschil tussen explosief en effusief vulkanisme.

Je kent vier vulkaanvormen en kunt uitleggen hoe ze ontstaan.

Je begrijpt de relatie tussen het soort vulkanisme en de ligging ten opzichte van plaatgrenzen.

Waar vinden de zwaarste aardbevingen plaats?

1. Bij IJsland (divergentie)
2. In Zuid Amerika, het Andes gebergte (subductie)
3. Bij San Fransisco (San Andreas breuk). Transforme breuk
4. Bij de Mount Everest (convergente breuk)

Lezen paragraaf 2.5

Je begrijpt hoe aardbevingen ontstaan.

Je weet welke factoren de zwaarte van een aardbeving bepalen.

Je weet wat de momentmagnitudeschaal is.

Je begrijpt hoe een tsunami ontstaat.

schaal van Richter

magnitude

epicentrum

hypocentrum

Een indeling die met een cijfer de kracht van een aardbeving aangeeft.

De kracht van een schok van een aardbeving, gemeten met een seismograaf.

De plaats aan het aardoppervlak die recht boven de plaats van de aardbeving in de aardkorst ligt

 De plaats van de aardbeving in de aardkorst

Welke kracht had de aardbeving in Japan op de schaal van Richter?

1. 5.5
2. 6.5
3. 7.5
4. 8.5

Gebruik de bron en eventueel de Bosatlas, kaart platentektoniek en aardbevingen. Welke plaatbeweging veroorzaakt de zwaarste aardbevingen?

1. Divergentie
2. Convergentie
3. Convergentie - subductie
4. Transforme

Wat is een tsunami?

1. Een vloedgolf veroorzaakt door krachtige spanningen boven de zee
2. Een vloedgolf veroorzaakt door krachtige spanningen aan de kust
3. Een vloedgolf veroorzaakt door spanningen in een stad
4. Een vloedgolf veroorzaakt door krachtige spanningen onder de zee

Je weet het verschil tussen mechanische en chemische verwering.

Je kent de klimatologische omstandigheden waaronder de soorten verwering en erosie vooral voorkomen.

Je kent de soorten massabewegingen en hun ontstaan.

Leerdoelen 2.7

Vorstverwering (mechanisch/fysisch)

Chemische verwering (zure) regen

Verwering door planten (mechanisch/fysisch)

Mechanische/fysische verwering door warm en koud (woestijn)

Mechanische of chemische verwering?

1. Mechanische/fysische verwering
2. Chemische verwering

Mechanische of chemische verwering?

1. Mechanische/fysische verwering
2. Chemische verwering

Erosie door ijs

Erosie door wind

Erosie door water

Water

Wind

Ijs

Koppel het juiste erosiemedium aan hoe
goed dat het erosiemateriaal wordt gesorteerd en sedimenteert in het landschap.

Goed gesorteerd

Redelijk gesorteerd

Slecht gesorteerd

De meander

Erosie

Erosie

Erosie

Sedimentatie

Sedimentatie

Sedimentatie

Puinhelling

Modderstroom

Aardverschuiving

Vallen

Vloeien

Glijden

2.8

Je weet hoe een rivierstelsel is opgebouwd.

Je kunt uitleggen welke rol de hydrologische kringloop speelt bij verwering, erosie en sedimentatie.

Je kunt verval en verhang uitrekenen

Je kunt uitleggen hoe een delta ontstaat.

Gebied dat zijn water afvoert via één hoofdrivier met zijn zijrivieren.

Het neerleggen van materiaal door water, wind of ijs.

Sediment, neergelegd door een gletsjer.

Kegelvormige puinhelling die ontstaat op een plotselinge overgang in reliëf.

Vaak driehoekige sedimentatie aan de monding van een rivier, doordat de rivier meer sediment aanvoert dan dat er door de golfwerking van de zee wordt afgebroken.

delta

puinwaaier

morene

sedimentatie

stroomgebied

Waterscheiding

Stroomstelsel

Delta

Wat is de goede volgorde van sedimentatie?

1. Rots - grind - klei - zand
2. Rots - grind - zand - klei
3. Grind - rots - zand - klei
4. Rots - zand - grind - klei

Lezen paragraaf 2.10

Je weet hoe de drie hoofdgroepen gesteenten ontstaan.

Je weet hoe de gesteentekringloop werkt.

Je weet hoe graniet, basalt, zandsteen, kalksteen, leisteen en marmer ontstaan.

Je weet welke gesteenten fossielen kunnen bevatten..

Gesteente dat ontstaat door het afkoelen en stollen van vloeibaar gesteente.

Gesteente dat ontstaat door het afkoelen en stollen van vloeibaar gesteente diep in de aardkorst (magma).

Stollingsgesteente dat door verwering en erosie wordt afgebroken, verplaatst en ergens neergelegd door water, wind of ijs.

Sedimentgesteente en stollingsgesteente dat onder invloed van hitte en/of druk van vorm veranderd en gerekristalliseerd is.

Proces waarbij stollingsgesteente, sedimentgesteente en metamorf gesteente onder invloed van geologische processen (hitte, druk, verwering, erosie, sedimentatie en stolling) in elkaar overgaat.

stollingsgesteente

dieptegesteente

sediment(gesteente)

gesteentekringloop

metamorf gesteente

Zandsteen

Graniet

Marmer

Sedimentgesteente

Metamorf gesteente

Stollingsgesteente

EINDE