4.3 Bronnen: problemen met fossiel

Welkom

Opgeladen laptop op je tafel

Telefoon in de tas

Tas op het rek en Jas in je kluis/ aan de kapstok

Wat gaan we vandaag leren?

Een voordeel van fossiele brandstoffen is dat ze per m3 veel energie opleveren. Maar welke nadelen zitten er aan het winnen en verbranden van steenkool, aardolie en aardgas?

Leerdoel: Wat zijn de nadelen van fossiele brandstoffen?

Fossiele brandstoffen waarvan we nog niet weten of ze winbaar zijn noem je?

1. Bewezen voorraad
2. Onzekere voorraad
3. Zekere voorraad
4. Onbewezen voorraad

Welk continent heeft de grootste bewezen voorraad fossiele brandstoffen?

1. Noord-Amerika
2. Azië
3. Europa
4. Afrika

Klimaatverandering

Oorzaken klimaatverandering

Natuurlijk broeikaseffect

Versterkt broeikaseffect

Teveel 

CO2

gemiddeld2 graden warmer

Klimaatverandering

Zonder dit is het -18 graden op aarde

Zeespiegelstijging

Natuurlijke verwarming

De zon als motor

De mens als motor

Wat is geen gevolg van de klimaatverandering?

1. Droogte
2. Natte seizoenen
3. Ijskappen smelten
4. Fossiele brandstoffen raken op

Klimaatverandering is een gevolg van het gebruik van fossiele brandstoffen

1. Juist
2. Onjuist

Welke twee zorgden voor de grootste klimaatverandering in het verleden?

1. Reusachtige meteorietinslag en het opensplijten van de aarde
2. Het grote aantal dinosaurussen en de opkomst van de zoogdieren
3. De grote ontbossing en de uitstoot van CO2 door fabrieken
4. De vulkaanuitbarstingen en aardbevingen

Wat is geen gevolg van klimaatverandering?

1. Grotere en meer overstromingen
2. Het kappen van het regenwoud
3. Toename van het aantal bosbranden
4. Het smelten van het ijs op de Noord- en Zuidpool

Het verbruik van fossiele brandstoffen en klimaatverandering hangen met elkaar samen. Lees de volgende zinnen. Sleep de zinnen in de juiste volgorde van oorzaak (1) en gevolgen (2, 3, 4).

1

2

3

4

De gemiddelde temperatuur op aarde stijgt.

Steenkool wordt gewonnen, getransporteerd en verbruikt.

Gletsjerijs smelt.

Het CO2-gehalte in de atmosfeer stijgt.

Wat is een voorbeeld van "schoon fossiel"?

1. carbon capture & storage (CCS)
2. aardwarmte
3. aardolie
4. aardgas

Van welk proces om klimaatverandering te voorkomen, is de zwarte pijl de eerste stap?

1. CCS (carbon capture & storage)
2. Energietransitie
3. Gebruik van hernieuwbare energiebronnen
4. Groen maken van grijze energie

Succescriteria I

Wat moet je kennen en kunnen?

• Je kunt beschrijven wat de bewezen voorraad van fossiele brandstoffen is.
  
• Je kunt het verband uitleggen tussen de hoogte van de prijs van fossiele brandstoffen en de winbaarheid van voorraden op lastige plekken in de ondergrond.
  
• Je kunt het verband uitleggen tussen technische ontwikkeling en de winbaarheid van voorraden fossiele brandstoffen op lastige plekken in de ondergrond.
  
• Je kunt beschrijven wat de onzekere voorraad van fossiele brandstoffen is. Hierbij ga je in op de hoogte van de prijs van fossiele brandstoffen en de technische ontwikkeling.
  
• Je kunt uitleggen waarom het moeilijk te voorspellen is wanneer de voorraden fossiele brandstoffen op zijn. Hierbij gebruik je de begrippen bewezen voorraad en onzekere voorraad en de vraag naar fossiele brandstoffen.

Succescriteria II

Wat moet je kennen en kunnen?

• Je kunt het verband uitleggen tussen de winning, het transport en het verbruik van fossiele brandstoffen en vervuiling, en van deze vervuiling twee voorbeelden geven.
  
• Je kunt het verband uitleggen tussen de winning, het transport en het verbruik van fossiele brandstoffen en de stijging van de gemiddelde temperatuur op aarde. Hierbij ga je in op de rol van koolstofdioxide.
  
• Je kunt uitleggen hoe deze gemiddelde stijging van de temperatuur leidt tot klimaatverandering, het smelten van gletsjer- en landijs en de zeespiegelstijging.
  
• Je kunt uitleggen hoe de gaswinning in Nederland leidt tot aardbevingen in het winningsgebied.
  
• Je kunt uitleggen hoe CCS ingezet wordt om de uitstoot van koolstofdioxide kleiner te maken.
  
• Je kunt het verband uitleggen tussen het opraken van fossiele brandstoffen en het ontstaan van conflicten tussen landen en regio’s.
  
• Je kunt ten minste vijf nadelen geven van het winnen en het gebruiken van fossiele brandstoffen.

Aan de slag

Je mag aan de slag met de opdrachten van §1.3 in Learnbeat