1.5 Europa en de wereld

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

Varen voorbij de horizon

1.5 Europa en de wereld

Kenmerkende aspecten

Met andere woorden: Wat is/hoort typisch bij dit tijdvak?

1. Het begin van Europese expansie.

2. Het veranderende mens- en wereldbeeld in de Renaissance.

Welke woorden hierboven ken je niet?

Welk woord snap je niet?

hoofdvraag: Hoe veranderden de ontdekking van Amerika en de vestiging van een handelsrijk in Azië de samenlevingen in Europa?

deelvragen:

1. Waarom zochten Europeanen nieuwe handelsroutes overzee?

2. Hoe stichtten de Portugezen een winstgevend handelsrijk?

3. Hoe nam Spanje Amerika in bezit?

4. Hoe veranderde Spanje de Amerikaanse samenleving?

5. Welke gevolgen hadden de ontdekking van Amerika en de handelscontacten in Azië voor Europa en het wereldbeeld van de Europeanen?

Leerdoel

Aan het eind van deze les kun jij uitleggen  welke gevolgen de ontdekking van Amerika en de handelscontacten in Azië voor Europa en het wereldbeeld van de Europeanen hadden.

Het wereldrijk van Karel V

1500-1558

• Karel van Habsburg erft het bestuur over de Nederlandse gewesten (1506), Spanje (1516) en het Rooms-Duitse Rijk (1519)
• Door huwelijken, veroveringen en erfenissen is zijn rijk enorm groot geworden
• Hoewel hij koning van Spanje en Keizer van het Rooms-Duitse Rijk is, wordt hij geen koning, maar 'Heer van de Nederlanden'

De aanspreektitel van Karel?

Karel, bij de gratie Gods, Heilig Rooms keizer, Semper Augustus, Koning van Duitsland, Koning van Italië, Koning van heel Spanje, Castilië, Aragón, León, Navarra, Granada, Toledo, Valencia, Galicië, Mallorca, Secillia, Córdoba, Murcia, Jaén, Algarve, Algeciras, Gibraltar, de Canarische eilanden, Koning van de Beide Siciliën, Sardinië, Corsica, Koning van Jerusalem, Koning van de Westelijke en Oostelijke Indiën, Heer van de Eilanden en de Grote Oceaan, Aartshertog van Oostenrijk, Hertog van Bourgondië, Brabant, Lotharingen, Stiermarken, Karinthië, Krain, Limburg, Luxemburg, Gelderland, Neopatrië, Württemberg, Landgraaf van de Elzas, Prins van Zwaben, Graaf van Vlaanderen, Habsburg, Tirol, Gorizia, Barcelona, Artesië, Franche Comté, Henegouwen, Holland, Zeeland, Ferrette, Kyburg, Namen, Roussillon, Cerdagne, Drenthe, Zutphen, Markgraaf van het Heilig Roomse Rijk, Burgau, Oristano en Gociano, Heer van Friesland, het Wendland, Pordenone, Biskaye, Molin, Salins, Tripoli en Mechelen.

• Het hebben van een groot wereldrijk zorgt voor veel problemen
• Vaak oorlog en veel geld nodig
• Elk jaar een zilvervloot (vanaf 1526) vanuit Amerika naar Spanje met tonnen goud en zilver >>> Spanje het machtigste rijk ter wereld.
• Toch was het niet genoeg om alles te kunnen betalen

Oorlogen in Europa

• Grootste tegenspeler voor Karel V was Frans I (Frankrijk).
• Grote oorlogen tussen beide landen.
• 1525 Slag bij Pavia.
  
  
• Ook veel oorlogen met het Osmaanse Rijk. 1529 Wenen, 1535 Tunis.
  
• Karel weet het Spaanse Rijk verder uit te breiden.

Economische gevolgen

• Door de toevoer van Amerikaans zilver en goud naar Spanje grote veranderingen in de Europese economie.
• Begin van Geldontwaarding > Spaans geld werd minder waard doordat er steeds meer van kwam > prijsstijgingen.
• Deze prijsstijgingen kwamen ook doordat de Europese bevolking groeide maar er niet genoeg te eten was.
• Ook mensen die veel geld verdiende in deze tijd dankzij Handelskapitalisme

Een veranderd wereldbeeld

• Europa profiteerde enorm van het verkennen en exploiteren van de nieuwe gebieden.
• Naast producten ook veel nieuwe kennis en informatie over de wereld.
  
  
• Uitvinding van de drukpers maakte dat alle kennis sneller verspreid kon worden >>> mensen in Europa worden langzaam maar zeker steeds slimmer.

Huiswerk

1.5: 2, 3, 4, 5, 7, 9, 10, 11

Huiswerk

1.5: 2, 3, 4, 5, 7, 9, 10, 11

Wie verbood in 1543 de indianenslavernij in Amerika?

1. Bartolomé de las Casas
2. De onderkoning
3. Karel de Grote
4. Karel V

Waarom moet iedereen in het rijk van Karel V katholiek zijn?

1. Karel V was zelf streng katholiek
2. Karel V vond protestanten als Luther en Calvijn leugenaars
3. Karel V wilde graag de Paus steunen
4. Een geloof in het rijk zorgde voor eenheid

Welke zin in NIET juist?

1. Karel V wilde alleen de katholieke godsdienst in zijn Rijk
2. Karel V wilde alleen de protestantse godsdienst in zijn Rijk
3. Karel V wilde niet centraliseren
4. Karel V liet ketters vervolgen

Karel V regeerde over:
(Wat is niet juist?)

1. Spanje
2. Het Duitse Rijk
3. Het Franse Rijk
4. De Nederlanden

Afronden

Nabespreken opdrachten 4 en 7

Leerdoel

Aan het eind van deze les kun jij uitleggen  welke gevolgen de ontdekking van Amerika en de handelscontacten in Azië voor Europa en het wereldbeeld van de Europeanen hadden.