Hoorcollege HOF-MOD-MAS 5h

• Kunst
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Hoe werd muziek doorgegeven in de middeleeuwen en hoe veranderde dit in de renaissance?

stem 1

stem 2

stem 3

stem 4

SOPRAAN

ALT

TENOR

BAS

Wat betekent a capella?

1. alleen instrumenten
2. alleen zangstemmen
3. zang en instrumenten
4. alleen fluitmuziek

Wat hoort NIET bij polyfone muziek

1. meerdere stemmen
2. elke stem heeft een eigen ritme
3. alle stemmen zijn gelijkwaardig
4. alle stemmen hebben dezelfde melodie

muziek renaissance 

Meerdere stemmen klinken tegelijk

Elke stem heeft een eigen melodie en ritme

Geschreven voor a-capella uitvoeringen

muziek renaissance 

Vlaamse polyfonisten

Meerstemmig

Alle stemmen zijn gelijkwaardig

Vaak 1 muzikaal thema dat steeds wordt herhaald in verschillende variaties (=door-imiteren)

Gebruik van bestaande melodieën

wat voor muziek is dit?

1. homofoon
2. polyfoon

KERK

HET HOF

Mis

Madrigaal

Motet

Monodie

Missen, motetten, madrigalen

motet

Het renaissancemotet is een polyfone muziekcompositie over een Latijnse tekst, die doorgaans een religieuze inhoud heeft. De tekst is vaak een psalm of andere Bijbeltekst.

In motetten uit de vroege renaissance werden soms nog Gregoriaanse gezangen verwerkt als cantus firmus. 

Barok: Johann Sebastian Bach

Mis

Iedere mis verloopt volgens een vaste structuur van teksten, gezangen en rituelen. De teksten zijn veelal in het Nederlands, maar Latijn is ook mogelijk. Een mis kent grofweg twee onderdelen de 'liturgie van het woord', en de 'liturgie aan tafel' (het altaar).

Madrigaal

Een madrigaal is een seculiere overwegend vocale muziekvorm, in de 14e eeuw ontstaan in Noord-Italië. De term madrigaal komt waarschijnlijk van het Latijnse matricale (moedertaal), toen dus Italiaans in plaats van Latijn. 

Monodie

Deze term komt oorspronkelijk uit de volksmuziek, en uit de muziek van de troubadours en trouvères, afkomstige schrijfwijze vond een enorme opgang in het begin van de barok. De begeleiding werd doorgaans genoteerd in het systeem van de basso continuo: een baslijn met cijfers die de akkoorden en hun liggingen zodanig aanduidden, dat deze improviserenderwijs konden worden uitgevoerd.

Balletkomedie- Molière en Lully – Le Bourgeouis Gentilhomme (1670)

https://www.youtube.com/watch?v=YV-YEJCWpr4 

Translating Moliere into English: https://www.youtube.com/watch?v=92BQ0mqkzBo

Le Bourgeious Gentilhomme:  ‘Nieuw geld’- Jourdain heeft het geld, maar mist de etiquette en beschaving.

Het stuk reflecteert ook op de spanningen over de macht van het Ottomaanse rijk die in

Frankrijk gevoeld werden.

- Dans, toneel en muziek wisselen elkaar af.

- Geen beroep op mythologie of op tragedies

- Meer klassiek blijspel

- Pantomime elementen

- Bevat Toneelscènes zonder muziek

 Verschil met Balletopera: weinig gebruik van décor en theatrale effecten.

Balletopera- Lully- Atys (1676)

https://www.youtube.com/watch?v=kpfsl0s5WUg 

- Klassieke tragedie-elementen, gebaseerd op verhaal van Ovidius Fasti

- Proloog en 5 akten

- Bevat geen Toneelscènes zonder muziek

- Opent me instrumentale ouverture: opera herkenbaar. Drie delen met verschillend tempo: langzaam-snel-langzaam. Het tempo is vergelijkbaar met danssuites die populair zijn aan het hof

- Ballet belangrijke plaats

- Gezongen delen

- Massascènes voor koor en ballet en divertissement: een muzikaal moment met dans waarmee het verhaal onderbroken wordt.

Venetiaanse opera- Monteverdi – L’orfeo (1607)

- https://www.youtube.com/watch?v=jUep3sqe35o&t=2333s 

Nederlands Reisopera: https://www.youtube.com/watch?v=Uk0Wnhf_b44

Installatie ‘Ego’ - Lonneke Gordijn (Studio DRIFT)

Niet-kerkelijke opdrachtgevers

- Recitatieven (seconda pratica, muziek met scherpe dissonanten, ongewone melodische wendingen, ritmische contrasten

- Afwisseling met koorzang en aria’s.

- Basso continuo

- Volledig gezongen verhaal:

- Prima pratica (oude stijl van muziek maken renaissance, strenge wetten, polyfoon, tekst ondergeschikt)

- seconda pratica, expressie van tekst leidend

Kenmerken Barok beeldend

- Emotie / drama

- Compositie: diagonaal,
beweeglijk

- clair obscur

- trompe l'oeuil -->

(= gezichtsbedrog)

Kenmerk van barok is...

1. drama
2. sereniteit
3. idealisering
4. harmonie

Dit werk
hoort bij de

1. Oudheid
2. Middeleeuwen
3. Renaissance
4. Barok

Dit werk
hoort bij de

1. Oudheid
2. Middeleeuwen
3. Renaissance
4. Barok

BAROK

ALGEMENE KENMERKEN

• Klassieke vormgeving op vrijere manier toegepast 
• Overdadig, uitbundige versiering 
• Imponeren, vertoon van rijkdom
  
• Samensmelting van architectuur, schilder- en beeldhouwkunst: totaalkunst.
• Verschil in Noord- en Zuid-Europa door protestantisme / katholicisme.
• Kunst in de kerk is 'bijbel voor ongeletterden' 

barok: barocco: portugees voor onregelmatig gevormde parel

Welke stroming hoort  waarbij?

intuitief /verstand op nul /gevoel uitdrukken

analyse / zoeken naar essentie

Bauhaus

De Stijl

Expressionisme

Futurisme

Kubisme

Constructivisme

surrealisme

gevolgen ontstaan
fotografie voor kunst

gevolg(en) ontstaan psychologie voor de kunst

Postmodernisme, massacultuur en multidisciplinaire kunst

Modernisme 

In de architectuur: 

Less is more, 

Form follows function 

Geen decoraties

Functionaliteit voorop (geen decoraties) 

In de  kunsten algemeen: 

Allesomvattende ideologie 

 Eén visie op de geschiedenis en de kunstgeschiedenis

Postmodernisme

In de architectuur:

Volop decoratie 

Less is a bore 

Stijlcitaten

Anything goes (volledige vrijheid!) 

In de kunsten algemeen: 

Geen allesomvattende ideologie

Fragmentarische visie op geschiedenis 

Pluralisme / cultuurrelativisme

Postmodernisme

- Grensoverschrijding tussen kunstdisciplines 

- Massamedia 

- De grens tussen hoge en lage kunst vervaagt

- Het is niet meer belangrijk om origineel te zijn, stijlcitaten mogen!

- Geen vaststaande esthetische normen

- Rol van techniek is belangrijk : reproduceerbaarheid  (bijv. door film/fotografie en computer/internet) 

- richt zich op het heden. Waar vermaakt worden, hedonisme, consumentisme belangrijk zijn.