§2.4 Delfstoffen in Europa

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

§2.4 Delfstoffen in Europa + 2.5 Delfstoffen in Nederland

Vandaag

- Actualiteit (toetsstof)

- Uitleg 2.4

- Uitleg 2.5 (eventueel deel 2 woensdag)

Actualiteit

Kennen voor de toets:

- Grondstoffendeal Oekraïne

- Grondstoffen in de Democratische Republiek Congo. Waarom niet altijd een zegen?

nos.nl

Leerdoelen

1. Je weet welke delfstoffen Europa heeft.

2. Je begrijpt waarom de Europese 'lijst met kritieke grondstoffen' niet hetzelfde als een lijst met wereldwijde schaarse delfstoffen.

3. Je kunt met kaarten over delfstoffen de afhankelijkheid van Europa duidelijk maken.

Grondstoffen & mobieltjes

Wat zat er ook alweer in die mobieltjes?

Wat is de invloed van import/export op de productie van deze producten?

Delfstoffen in Europa

> In Europa veel Delfstoffen, zoals steenkool en ijzererts

> In verleden gezorgd voor economische voorspoed

> Steenkool niet goed voor het milieu

Genoeg?

> Zijn er genoeg grondstoffen om alles te maken wat we nodig hebben?

> EU maakt lijst waarvan er 'onvoldoende' grondstoffen zijn

> Kritieke grondstoffen: 

- gebruikt in industrie

- gebruikt in moderne technologie

- nodig voor energiezuinige technieken

Welke grondstoffen zijn 'kritiek'

Waarom kritiek?

> Niet omdat de grondstoffen schaars zijn, maar:

- Landen niet betrouwbaar

- Landen bepalen prijs en of ze exporteren

Oplossen afhankelijkheid

> Recycling

> Hergebruik

> Substitutie

> Verbeteren productontwerp

2.5 Delfstoffen in Nederland
 

Steenkool

-Bijna overal in de ondergrond van NL steenkool: uit het Carboon

-Vroeger steenkool winning in Zuid-Limburg maar dit werd te duur en de steenkool was vervuilend. Bovendien was er aardgas in het noorden.

Delfstoffen in de diepte*    

• Nederland is rijk aan delfstoffen.
• Reservoirgesteente is het poreuze gesteente waarin een delfstof is opgeslagen.
• Moedergesteente is het gesteente waarin gas is ontstaan.

* steenkool (Carboon), zout (Perm), aard- olie/gas (Jura).

Delfstoffen in Nederland

Aardgas is ontstaan tijdens het inkolingsproces van steenkool. Het werd uit het gesteente geperst en kwam terecht in de poriën van zandsteen uit het Perm.

Zout is ontstaan in het Perm toen Nederland een onderdeel was van een ondiepe zee. Het zout bleef toen over.

Zout in Nederland

In het Perm lag NL ter hoogte van huidige Sahara.

Einde van het Perm overstroomde dit gebied > binnenzee verdampte > zout bleef achter 

Zout

-Houdt het aardgas tegen in de grond

-Uit de grond gehaald voor de productie van chloor voor het maken van industriële producten als PVC, textiel en zeep

-Ook gebruikt als keukenzout

Delfstoffen aan de oppervlakte*    

• Wanneer delfstoffen relatief dicht aan het oppervlakte liggen, worden ze door dagbouw gewonnen.

* kalksteen, klei, zand en grind

Delfstoffen in Nederland

Delfstoffen aan het oppervlakte

Kalksteen (uit het Krijt)

Nederland was een sub-tropische zee. Grote hoeveelheden schelpen en skeletjes hoopten zich op de bodem op

Wordt gebruikt voor bouwstenen, cementproductie en meststoffen

Delfstoffen aan het oppervlakte

Zand en grind (Pleistoceen)

Stromende rivieren, landijs en de wind namen het mee naar Nederland. Waaide na de ijstijd vanaf de droge Noordzeebodem naar Nederland.

Wordt gebruikt als ophoog- en bouwmateriaal

Geertjesgolf

Delfstoffen aan de oppervlakte

Op welke plaatsen wordt klei gewonnen als grondstof?

• langs de grote rivieren
  

Hoe is het klei langs rivieren afgezet?

• door sedimentatie na overstromingen

Waar gebruikt men klei voor?

• productie van bakstenen

Delfstoffen

In de diepte: aardolie/aardgas/steenkool/

zout

Aan de oppervlakte: 

zand en grind/klei/kalksteen

Afhankelijkheid van het buitenland

• Nederland importeert delfstoffen die wij niet zelf kunnen delven (ijzererts, mangaan en kobalt).

Aan de slag

Maak van paragraaf 2.4 + 2.5 de verkorte leerroute

Klaar? leren voor de proefwerkweek