1.2 De atmosfeer: luchtdruk en wind

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

1.2 De atmosfeer: luchtdruk en wind

Leerdoel van H1.2

1. Hoe werkt de mondiale luchtcirculatie?

2. Welk type neerslag valt er vooral in Nederland?

1. Hoe werkt de mondiale luchtcirculatie?

Maken tekenopdracht.

Welke uitspraken zijn juist:
1: Warme lucht zet uit en stijgt op.
2: Koude lucht krimpt en daalt.

1. 1= juist 2= onjuist
2. 1= onjuist 2= juist
3. Beide onjuist
4. Beide juist

Welke uitspraken zijn juist:
1: Bij stijgende lucht ontstaat er weinig neerslag.
2: Bij dalende lucht ontstaat er weinig neerslag.

1. 1= juist 2= onjuist
2. 1= onjuist 2= juist
3. Beide onjuist
4. Beide juist

Als warme lucht bij het aardoppervlak stijgt, ontstaat er bij het aardoppervlak een .....

1. tekort aan lucht
2. Overschot aan lucht
3. hogedrukgebied
4. lagedrukgebied

Wat is een ander woord voor lagedrukgebied?

1. lucht tekort
2. lucht overschot
3. minimum
4. maximum

Wat is een ander woord voor hogedrukgebied?

1. lucht tekort
2. lucht overschot
3. minimum
4. maximum

Bij de evenaar vinden we vaak een ...1... en bij de noord/zuidpool vinden we vaak een ...2...

1. 1= hogedrukgebied 2= lagedrukgebied
2. 1= lagedrukgebied 2= hogedrukgebied

Wind ontstaat als lucht van een ...1... naar een ...2... beweegt.

1. 1= maximum 2= minimum
2. 1= minimum 2= maximum
3. 1= hogedrukgebied 2= lagedrukgebied
4. 1= lagedrukgebied 2= hogedrukgebied

''Wind ontstaat als lucht van een hogedrukgebied naar een lagedrukgebied beweegt.'' is onderdeel van de Wet van ....?...

Verder staat in de Wet van Buys Ballot dat ''de wind op het noordelijk halfrond een afwijking naar ...1... heeft en op het zuidelijk halfrond een afwijking naar ...2... heeft.

1. 1= links 2= rechts
2. 1= rechts 2= links
3. 1= links 2= links
4. De wind heeft geen afwijking

Koude lucht: krimpt, dichtheid is hoger.

Warme lucht: zet uit, dichtheid is kleiner.

Overal op aarde waar de atmosfeer opwarmt of afkoelt ten opzichte van de omgeving, kunnen dit soort luchtcirculaties (oftewel wind) ontstaan.

1. Hoe werkt de mondiale luchtcirculatie?

• Hogedrukgebied:
  - teveel aan lucht(deeltjes)
  - lucht stroomt weg (aan aardoppervlak)
  - aanvulling door dalende lucht
  - helder weer
  
  
• Lagedrukgebied:
  - tekort aan lucht(deeltjes)
  - lucht stroomt ernaar toe
  - lucht stijgt op
  - bewolkt, regenachtig weer
  

Door verschillen in luchtdruk wordt lucht verplaatst. De verplaatsing van lucht noemen we de wind (dus hoe groter de verschillen, hoe harder de wind waait).

Beschrijving:

Hogedrukgebieden gaan gepaard met dalende luchtbewegingen, terwijl bij lagedrukgebieden de lucht stijgt. Hierdoor ontstaat er respectievelijk een overschot en tekort aan lucht. Bij lagedrukgebieden is sprake van stijgende lucht en daarmee vorming van wolken, buien en regengebieden. Onbestendig weer dus. Bij hogedrukgebieden is sprake van dalende luchtbeweging, uitdroging van lucht en vaak weinig wolken.

1. Hoe werkt de mondiale luchtcirculatie?

Buys Ballot (1817 - 1890)

• Nederlandse meteoroloog en oprichter van het KNMI

• Wereldberoemd doordat hij het verband tussen wind en luchtdruk aantoonde.

1. Hoe werkt de mondiale luchtcirculatie?

Wet van Buys Ballot:

''Sta je met je rug in de windop het Noordelijk Halfrond dan heb je het lagedrukgebied links en het hogedrukgebied rechts.''

Wet van Buys Ballot bestaat uit 2 delen:

1: Wind ontstaat door verschillen in luchtdruk. 

-> Lucht waait altijd van een hogedrukgebied naar een lagedrukgebied.

2: Door de draaiing van de aarde krijgt de wind krijgt een afwijking (corioliseffect) naar: 

- rechts op het noordelijk halfrond

- links op het zuidelijk halfrond

Wet van Buys Ballot bestaat uit 2 delen:

1: Wind ontstaat door verschillen in luchtdruk:

Lucht waait altijd van een hogedrukgebied naar een lagedrukgebied.

Wet van Buys Ballot bestaat uit 2 delen:

1: Wind ontstaat door verschillen in luchtdruk. 

-> Lucht waait altijd van een hogedrukgebied naar een lagedrukgebied.

2: Door de draaiing van de aarde krijgt de wind krijgt een afwijking (corioliseffect) naar: 

- rechts op het noordelijk halfrond

- links op het zuidelijk halfrond

Wet van Buys Ballot bestaat uit 2 delen:

1: Wind ontstaat door verschillen in luchtdruk.

-> Lucht waait altijd van een hogedrukgebied naar een lagedrukgebied.

2: Door de draaiing van de aarde krijgt de wind een afwijking (corioliseffect) naar:

- rechts op het noordelijk halfrond

- links op het zuidelijk halfrond

1. Hoe werkt de mondiale luchtcirculatie?

Nakijken tekenopdracht.

Zie volgende slide.

interactiveexplainers.com

interactiveexplainers.com

2. Welk type neerslag valt er vooral in Nederland?

Vuistregel voor het ontstaan van neerslag -> stijgende lucht zorgt voor neerslag (andersom dus: dalende lucht zorgt voor droogte)

Neerslag kan op drie verschillende manieren ontstaan:

2. Welk type neerslag valt er vooral in Nederland?

Vuistregel voor het ontstaan van neerslag -> stijgende lucht zorgt voor neerslag en dalende lucht voor droogte.

Neerslag kan op drie verschillende manieren ontstaan:

• Stijgingsneerslag:

Hier stijgt lucht omdat het continu wordt 

opgewarmd door grotere instraling zon bij evenaar

(warme lucht stijgt op en neerslag ontstaat) 

Komt stijgingsneerslag voor in Nederland?

Nee, dit komt voor rond de evenaar. In Nederland is de lucht te koud..

2. Welk type neerslag valt er vooral in Nederland?

Vuistregel voor het ontstaan van neerslag -> stijgende lucht zorgt voor neerslag en dalende lucht voor droogte.

Neerslag kan op drie verschillende manieren ontstaan:

• Stuwingsneerslag:

Hier stijgt lucht op doordat die tegen een gebergte botst en omhoog gestuwd wordt.

Komt stuwingsneerslag voor in Nederland?

Nee, dit komt bijna niet voor in Nederland. Nederland is over het algemeen te vlak voor stuwingsneerslag.

2. Welk type neerslag valt er vooral in Nederland?

Vuistregel voor het ontstaan van neerslag -> stijgende lucht zorgt voor neerslag en dalende lucht voor droogte.

Neerslag kan op drie verschillende manieren ontstaan:

• Frontale neerslag:

Hier stijgt lucht op door het botsen van koude en warme luchtstromen 

Frontale neerslag ontstaat zowel bij een koufront als bij een warmtefront

Komt frontale neerslag voor in Nederland?

Jazeker. 

2. Welk type neerslag valt er vooral in Nederland?

2. Welk type neerslag valt er vooral in Nederland?

Ontstaan frontale neerslag in Nederland:

1. Koude lucht van de noordpool botst rond 60⁰ N.B. op warmere lucht die vanaf 30⁰ N.B. waait.

2. De warme, lichtere lucht beweegt omhoog (koude lucht is zwaarder), daar ontstaat een front met frontale neerslag.

6. Wat is de invloed van de vijf temperatuurfactoren op de gemiddelde temperatuur en neerslag in een gebied?

Neerslag kan op drie verschillende manieren ontstaan:

• Stijgingsneerslag:

Hier stijgt lucht door op omdat het opgewarmd (warme lucht stijgt op/koude daalt) 

• Stuwingsneerslag:

Hier stijgt lucht op doordat die tegen een gebergte botst en omhoog gestuwd wordt.

• Frontale neerslag:

Hier stijgt lucht op door het botsen van koude en warme luchtstromen.

6. Wat is de invloed van de vijf temperatuurfactoren op de gemiddelde temperatuur en neerslag in een gebied?

Oefenen met het ontstaan van neerslag? 

Opdracht neerslag:

- Bekijk de kaart en de site van de volgende slides. 

 Beschrijf de neerslagverschillen tussen Astoria en Yakima.

- Verklaar de neerslagverschillen tussen Astoria en Yakima. (benoem hierbij welke type neerslag het meest bepalend is).

www.interactiveexplainers.com

6. Wat is de invloed van de vijf temperatuurfactoren op de gemiddelde temperatuur en neerslag in een gebied?

Oefenen met het ontstaan van neerslag? 

Opdracht neerslag:

- Bekijk de kaart en de site van de volgende slides. 

- Beschrijf de neerslagverschillen tussen Astoria en Yakima.

- Verklaar de neerslagverschillen tussen Astoria en Yakima. (benoem hierbij welke type neerslag het meest bepalend is).

Antwoorden

Beschrijving: Bij Astoria valt er jaarlijks meer neerslag dan in Yakima.

Verklaring: Dit komt door het ontstaan van stuwingsneerslag bij Astoria.

Astoria ligt dus aan de loefzijde van het gebergte en Yakima aan de lijzijde / regenschaduw van het gebergte.

Aan de slag!

Maak opdracht 5 in het boek! 

5b mag je overslaan als je 5c kan maken zonder 5b.

Klaar? Maak 2 en 3 (online) 

Huiswerk voor volgende les!

interactiveexplainers.com