Les 2: Vochtbalans, diëten, bloedsuikerspiegel

• Verzorging
• MBO
• Studiejaar 1,2

Les 2: Vochtbalans, diëten, bloedsuikerspiegel

Het spijsverteringsstelsel 

'Het opnemen, fijnmaken, vervoeren, afbreken en verteren van voedsel, zodat voedingsstoffen via het bloed kunnen worden afgegeven aan lichaamscellen' 

04-02 les 1	stofwisseling voedingsstoffen / vitaminen & mineralen	2.1 t/m 2.13 4, 5, 8, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 18, 19, 20, 21, 22, 26, 29
11-02 les 2	hitteprotocol, vochtbalans, eetstoornissen, geloof, diëten koolhydraten BLDS	2.14 t/m 2.28 31, 32, 33, 36, 37, 39, 40, 41, 44, 47, 48, 49, 50, 52, 53, 55, 58, 60, 61, 63
18-02 les 3	voedingswaarden bewaren	2.29 t/m 2.36 65, 67, 69, 77, 78, 79, 81, 84
04-03 les 4	bacteriën, schimmels tafelmanieren kruisbemetting	2.37 t/m 2.48 86, 87, 90, 91, 93, 95, 97, 99, 102, 105, 109
11-03 les 5	draaglast/draagkracht betrekken bij bereiding veilige keuken	2.49 t/m 2.54 112, 113, 116, 117, 118, 121, 123

Planning lessen

opdr: een vochtbalans

kijk naar de vochtbalans van Mw. Jansen

1. Wat vindt je van haar vocht- en voedingsinname?

2. Wat zou je willen veranderen? of juist niet, waarom niet?

Vochtbalans

Normaal gesproken zijn in het menselijk lichaam de opname en uitscheiding van water in balans (= vochtbalans).

Bij sommige zorgvragers is het nodig deze balans bij te houden en te controleren. Bij een vochtbalans vergelijk je het vocht dat wordt opgenomen met het vocht dat wordt uitgescheiden.

Bij welke zorgvrager moet je een vochtbalans bijhouden?

Kort even opfrissen wordt ook behandeld bij verpleegkunde.
Bij dit vak richten op de verpleegkundige zorg

Voor aanvang van je dienst moeten alle medewerkers weten dat je bij zv vochtbalans moet bijhouden!

Vochtbalans bij:

• mensen die uitgedroogd zijn 
• mensen die hierop een verhoogd risico lopen, zoals oudere zorgvragers, pasgeborenen en zorgvragers die geopereerd zijn.
• zorgvragers die oedeem hebben
• ondervoeding

Uitscheiding vocht door:
ademhaling, urine, zweten (ook al zie je het niet), ontlasting, braken

Vochtbalans

24 uur (meestal start en sluit de nachtdienst vochtbalans). Meerdere dagen.

Negatief: vochtopname is minder dan het vochtverlies (dehydratie, verminderde huidturgor)
Positief:  de vochtopname is meer dan het vochtverlies (oedeemvorming).

Verpleegkundige zorg:
ook wegen van zorgvrager bij negatieve / positieve vochtbalans!

dehydratie = uitdroging

huidturgor = elasticiteit van de huid
retentie = vocht vasthouden

Verschijnselen van vochtretentie kunnen zijn:
opgeblazen gevoel

dikke voeten en vingers

opgezette oogleden

's nachts vaak plassen (omdat zv ligt kan het vocht gemakkelijker terugstromen)
kortademig

Oorzaak: nieren, levert of hart werken minder goed of bij gebruik bepaalde medicaties

Check huidturgor: 
Om de elasticiteit van de huid te controleren trek je eraan met je duim en wijsvinger. Als zv goed gehydrateerd bent springt je huid meteen terug als je het loslaat. Als het een halve seconde of langer duurt voordat je huid weer in zijn normale vorm terugtrekt kan zv uitgedroogd zijn. 

Vochtbalans

Positieve vochtbalans = meer vocht in dan uit -> gevolg?

Negatieve vochtbalans = meer vocht uit dan in -> gevolg?

Formule

Vochtbalans = hoeveelheid in - hoeveelheid uit

Negatief of positief?

Kijk nog eens naar de vochtbalans bij Mw. Jansen

1. Heeft Mw. Jansen een negatieve of een positieve vochtbalans

2. Waarom, wat is je berekening? 

Negatief op positief?

Reken uit:

kopje = 125 ml 

beker/glas = 150 ml 

schaaltje = 200 ml 

soepkom = 250 ml

Casus GGZ

Cliënt: Mw. Ahmed, 45 jaar, schizofrenie.

Situatie: Mw. Ahmed heeft de neiging om maaltijden over te slaan en geeft aan geen honger te hebben. Ze rookt veel en drinkt alleen frisdrank.

Rapportage:

"Mevrouw heeft vandaag alleen frisdrank gedronken. Ze zegt dat ze geen honger heeft. Ze lijkt vaak maaltijden over te slaan." 

Casus 3:

-Wordt er voldoende inzicht gegeven in de invloed van Mw. Ahmed's gedrag (frisdrank, roken) op haar gezondheid?

-Hoe zou je gerichter kunnen rapporteren over haar eet- en drinkgedrag? 

Diëten

Een dieet is een aanpassing in het voedingspatroon uit gezondheidsoverwegingen; bij allergieën en ziekten

Welke diëten ken je, waar heb je wel eens mee te maken gehad op je werk? 

maak de opdracht verdiep je in diëten in de zorg

Bloedsuiker spiegel

te laag: de brandstof (suikers en koolhydraten) is op --> er wordt te weinig glucose aangemaakt

symptomen: 

zweten, slap en trillen. 

Bloedsuikerspiegel

wat is diabetes

Zelfzorgtekorten m.b.t. opname voeding en vocht

Wanneer iemand zijn zorg niet meer zelf kan of wilt uitvoeren spreken we van een zelfzorgtekort.

Welke acties kun je ondernemen bij zorgvrager:

• met een vaardigheidstekort ?
  
• met een motivatietekort ?
  
• met kennistekort ?
  

Vaardigheidstekort: 

volledige overname: bijv. de zv eten/drinken geven
gedeeltelijke overname: bijv. door het eten te snijden, gebruik van hulpmiddelen aanleren
Motivatietekort: bijv. door zv te stimuleren/motiveren door o.a. naar zijn wensen en gewoonten te luisteren van voor zijn ziekzijn, samen koken/eten
Kennistekort: voorlichting geven, diëtist inschakelen

Aandachtspunten bij hulp bij de voeding

- Ga op ooghoogte zitten (nooit staan!!) 

- Bescherm de kleding

- Zorg voor een prikkelarme omgeving

- Zorg voor een goede houding

- Heb aandacht voor de zorgvrager

- Pas de snelheid aan op de zorgvrager 

- Vraag naar de wensen van de zorgvrager

- Ga niet gelijk alles mengen

Ga zo maar door.... Als je zelf eet doe je heel veel automatisch zoals jij het fijn vind. Eten zou een prettige bezigheid moeten zijn, probeer het dat ook te maken voor je zorgvrager.

04-02 les 1	stofwisseling voedingsstoffen / vitaminen & mineralen	2.1 t/m 2.13 4, 5, 8, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 18, 19, 20, 21, 22, 26, 29
11-02 les 2	hitteprotocol, vochtbalans, eetstoornissen, geloof, diëten koolhydraten BLDS	2.14 t/m 2.28 31, 32, 33, 36, 37, 39, 40, 41, 44, 47, 48, 49, 50, 52, 53, 55, 58, 60, 61, 63
18-02 les 3	voedingswaarden bewaren	2.29 t/m 2.36 65, 67, 69, 77, 78, 79, 81, 84
04-03 les 4	bacteriën, schimmels tafelmanieren kruisbemetting	2.37 t/m 2.48 86, 87, 90, 91, 93, 95, 97, 99, 102, 105, 109
11-03 les 5	draaglast/draagkracht betrekken bij bereiding veilige keuken	2.49 t/m 2.54 112, 113, 116, 117, 118, 121, 123

Planning lessen

Extra info

Hypoglykemie

• Een te lage bloedsuiker
• Onder de 4 mmol/l

• Behandeling:

- iets zoet eten of drinken

- druivensuiker

Hyperglykemie

• Een te hoge bloedsuiker
• Boven de 10 mmol/l

• Behandeling:

- veel drinken --> niet zoet

- veel plassen

- bewegen --> de spieren verbranden bloedsuiker

- insuline (bij)spuiten