De Verlichting en Aapenland 28-10-24 vwo 5

De Verlichting


1 / 34
next
Slide 1: Slide
NederlandsMiddelbare schoolvwoLeerjaar 5

This lesson contains 34 slides, with interactive quizzes, text slides and 3 videos.

time-iconLesson duration is: 80 min

Items in this lesson

De Verlichting


Slide 1 - Slide

Lesdoelen

  • Kenmerken van de verlichting kennen;
  • Je weet waar de literatuur uit de verlichting vaak over gaat;
  • Plaatsen van Reize door het Aapenland - J.A. Schasz

Slide 2 - Slide

Tijdlijn
middeleeuwen (500-1500)
renaissance (1500-1700)
verlichting (1700-1800)
romantiek en realisme (1800-1900)
moderne tijd (1900-1945)

Slide 3 - Slide

DE VERLICHTING
  • geeft de literatuur weer een nieuwe impuls
  • ook wel rationalisme genoemd
  • vrijheid, gelijkheid en broederschap
  • iedereen gelukkig (maakbaarheid)
  • ratio brengt verlichting in de duisternis van 
     maatschappelijke wantoestanden

Slide 4 - Slide

DE VERLICHTING


De rationalisten willen de maatschappij veranderen

en dus invloed uitoefenen op de openbare mening

daarom schrijven zij vooral voor de burgerij die zij

tot een democratischer levenshouding willen inspireren

door middel van hun tijdschriften.

Slide 5 - Slide

literaire uitingen in de 18e eeuw
  • zedenblijspel
  • essay of betoog
  • spectatoriaal geschrift
  • kindergedicht
  • briefwisselingsroman
  • imaginair reisverhaal

Slide 6 - Slide

DE VERLICHTING
  • de opvoeding van het kind is belangrijk
  • geen onderdanigheid maar vrijheid
  • in navolging van Jean-Jacques Rousseau -
  • Betje Wolff en Aagje Deken pleitbezorgers
  • en zeker Hiëronymus van Alphen 

Slide 7 - Slide

Hiëronymus van Alphen

"Proeve van kleine gedigten voor kinderen"

moderne opvoeding

het kind moet zelf inzien wat het doen en laten kan

geen dwang

vrijere opvattingen over de opvoeding in brede kring

Het bekendste versje is "De Pruimenboom".



Slide 8 - Slide

literaire uitingen in de 18e eeuw


Het zedenblijspel is een toneelstuk
waarin de opvattingen en gewoontes
van een bepaalde tijd op de hak
worden genomen.

Slide 9 - Slide

literaire uitingen in de 18e eeuw



Het spectatoriaal tijdschrift behandelt allerlei vraagstukken op het gebied van godsdienst, politiek, literatuur etc.

Het is bedoeld voor een breed publiek.

Slide 10 - Slide

    Imaginair reisverhaal

Slide 11 - Slide

0

Slide 12 - Video

0

Slide 13 - Video

Hét Nederlandse voorbeeld
'Reize door het Aapenland' van J.A. Schatz (Gerrit Paape)

In Aapenland willen twee groepen apen mens worden.
Groep 1 -> door ander gedrag te leren
Groep 2 -> door de staart af te hakken
Groep 2 weet het volk op te jutten en krijgt zijn zin...

Slide 14 - Slide

Slide 15 - Video

Reize door het Aapenland
Boek gelezen!

Slide 16 - Slide

Aan de slag....
Je hebt in deze presentatie uitleg gekregen over de verlichting. Beantwoord nu de afsluitende vragen om te zien of de lesdoelen beheerst:
  • Je kent de kenmerken van de verlichting.
  • Je weet wat voor soort inhoud literatuur uit de verlichting vaak heeft.
  • Je weet welke nieuwe genres er toen bijkwam of populair werd.

Slide 17 - Slide

Reize door het Aapenland
Wat vind je van

- het verhaal
- de taal

Slide 18 - Slide

Reize door het Aapenland
 politieke strijd tussen 
de patriotten 
Oranjegezinden 

Paape was eerst een ??

Slide 19 - Slide

Reize door het Aapenland
 politieke strijd tussen 
de patriotten – die streden voor verandering van het politieke bestel en voor meer zeggenschap – 
oranjegezinde aanhangers van de stadhouder. 

Paape: patriotistische activist. (maar...)


Slide 20 - Slide

Reize door het Aapenland
Het is duidelijk dat het hier gaat om de strijd tussen de revolutionairen, die een wezenlijke verandering willen, en de aanhangers van de stadhouder, die met hun uiterlijk vertoon de wereld kapot maken. 

https://www.literatuurgeschiedenis.org/teksten/reize-door-het-aapenland 

Slide 21 - Slide

Wie denkt de hoofdpersoon te zien of te horen in de aap die hij het eerst ontmoet?
A
de dienstmeid
B
de hond
C
zijn paard
D
zijn vrouw

Slide 22 - Quiz

Waarom promoveert de hoofdpersoon snel in rang bij aankomst in het Aapenland?

Slide 23 - Open question

Waarom promoveert de hoofdpersoon snel in rang in het Aapenland?
A
Hij stelt slimme dingen voor.
B
Hij is een mens (en misschien een aap geweest?)
C
Hij heeft twee staarten, een voor en een achter.
D
Hij leidt de apenvergaderingen.

Slide 24 - Quiz

Hoe worden de aanhangers van Nummer Vijf genoemd?
A
Nummer vijfianen
B
Nummervijfianen
C
Nommervijfianen
D
Nommer Vijfianen

Slide 25 - Quiz

Hoe worden de aanhangers van aap Nummer Vijf genoemd?

Slide 26 - Open question

Wat stelt aap Nommer Een voor om te doen alvorens alle apen hun staart moeten afhakken?
A
eerst alle apen kaal te laten scheren
B
eerst alle vrouwtjesapen hun staarten te laten afhakken
C
eerst een aantal apen als proef hun staart te laten afhakken
D
Hij stelt voor dat aap Nommer Vijf voorgaat in het afhakken.

Slide 27 - Quiz

Hoe zorgen de apen ervoor dat ze allemaal tegelijk hun staart afhakken?

Slide 28 - Open question

Waaraan merk je dat we hier met een werk uit de verlichting te maken hebben?

Slide 29 - Open question

Wat is een satire? Welke kenmerken zie je hierin terug?

Slide 30 - Open question

Wat zou in middeleeuwen of renaissance anders geweest zijn?

Slide 31 - Open question

Waaraan zie je dat Nederland ten tijde van dit boek al protestants is?

Slide 32 - Open question

Reize door het Aapenland
Waar is dit een persiflage op? Zie ik in het hedendaagse Nederland of de wereld vergelijkbare situaties? 


Slide 33 - Slide

Waar is dit een persiflage op? Zie ik in het hedendaagse Nederland of de wereld vergelijkbare situaties?

Slide 34 - Open question