Thema 5 basisstof 4, 5 & 6

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Biologie

Mevr. Zwijns ([e-mail])

WELKOM!

Biologen houden zich bezig met de levende natuur.

Een levend wezen noem je een organisme

"Niet zwemmen na het eten"

Autonome zenuwstelsel

Parasympatisch:

Orthosympatisch: 

Wat gaan we deze les doen?

• herhaling
• Basisstof 4: Reflexen en het autonome zenuwstelsel
  
• Basisstof 5: impulsgeleiding
• Basisstof 6: spieren

Komt binnen bij een zintuigcel

Elektrische signaaltje via een zenuw

Reactie

Respons

Prikkel

Impuls

Wat voor soort zenuwcel is nr. 2?

1. Bewegingszenuwcel
2. Gevoelszenuwcel
3. Schakelcel

Dendriet

Cellichaam

Kern

Axon

Myelineschede

Synaps

Ruggenmerg

Hersenstam

Hersenen

Grote hersenen

Kleine hersenen

perifere zenuwstelsel

hersenschors

hersenstam

kleine hersenen

Het verwijden/vernauwen van je bloedvaten wordt aangestuurd door het

1. Animale zenuwstelsel
2. Autonome zenuwstelsel
3. Beide

Het strekken van je been wordt aangestuurd door het

1. Animale zenuwstelsel
2. Autonome zenuwstelsel
3. Beide

Indeling op functie

Zenuwstelsel

Animaal

Autonoom (vegetatief)

Staat niet onder invloed van wil

Orthosympatisch

energie

Parasympatisch

rust & herstel

Zenuwstelsel: Indeling op functie

BINAS 88B

Welk type zenuwcel heeft korte dendrieten en een lang axon?

1. Schakelcel
2. Gevoelszenuwcel
3. Bewegingszenuwcel

Bouw zenuwcel

In de basis is elke zenuwcel gelijk

• Bij de dendrieten komt een impuls binnen (naar celkern toe)
• Via een axon wordt een impuls verstuurd (van celkern af).

Bewegings-

zenuwcel

Schakelcel

Gevoels-

zenuwcel

Route van impulsen door zenuwen:

Dendriet

Axon

gevoelszenuw

bewegingszenuw

schakelcellen

Parasympatisch

Orthoympatisch

Bevordert de assimilatie

Stimuleert de nierwerking

Verhoogt de hartslagfrequentie

Bevordert de dissimilatie

Verlaagt de ademfrequentie

Stimuleert het gladde spierweefsel in de darmen

Remt speekselklieren

Huiswerk bespreken

Basisstof 5: Impulsgeleiding

het autonome zenuwstelsel

Thema 5: Regeling

Leerdoelen

• 5.5.1 Je kunt beschrijven hoe impulsgeleiding plaatsvindt.
  
• 5.5.2 Je kunt beschrijven hoe impulsoverdracht plaatsvindt.

Aan de slag!

Wat:	Thema 5, basisstof 5: impulsgeleiding Lezen
Hulp nodig:	kom naar mijn bureau
Klaar?	begin aan de vragen

Aan de slag!

Impulsgeleiding in een zenuwcel

Impulsgeleiding uitbeelden

Impulsgeleiding (zonder myelineschede)

Impulssterkte en -frequentie

Impulssterkte: de grootte van de verandering in elektrische 

lading van het celmembraan 

Is voor alle zenuwcellen gelijk. 

Impulsfrequentie: aantal impulsen per tijdseenheid

Variëert afhankelijk van de sterkte van de prikkel. 

sterke prikkel --> meer impulsen

Impulssterkte en frequentie

Alles of niets principe

• zwakke prikkel onder de drempelwaarde  ==>  NIETS
• sterke prikkel ==> drempelwaarde bereikt ==> IMPULS

• nog sterkere prikkel ==> meer imulsen

Actiepotentiaal

• Een actiepotentiaal ontstaat óf wel, óf niet, er is geen tussenweg. 
• Als deze ontstaat, gaat de lading altijd van - 70 mV naar +30 mV en weer via iets lager dan -70mV naar - 70 mV. 

BINAS 

??

Impulsgeleiding (zonder myelineschede)

Sprongsgewijze impulsgeleiding (met myelineschede)

Hersenen

grijze stof

• in de hersenschors
• cellichamen van de schakelneuronen

witte stof 

• in het merg
• axonen van schakelneuronen
• kleur door de myelineschede om de axonen

Neurotransmitters en impulsoverdracht

1. Blaasjes met neurotransmitters (signaalstof) versmelt met celmbraan als er een impuls aankomt
2. Neurotransmitter komt vrij in synaptische spleet
3. Neurotransmitter bindt aan receptor van doelwitcel en geeft de 'boodschap' door

Basisstof 6: Spieren

Thema 5: Regeling

Leerdoelen

• 5.6.1 Je kunt de bouw en functie van glad spierweefsel en dwarsgestreept spierweefsel beschrijven.
• 5.6.2 Je kunt de bouw en werking van spieren beschrijven.
  
• 5.6.3 Je kunt de effecten van training, revalidatie en dopinggebruik uitleggen.

3 type spierweefsels

Skeletspieren

- dwarsgestreept spierweefsel 

- bestaat uit spiervezels (versmelting spiercellen)

- aan botten vast

- aangestuurd door animale zenuwstelsel

Hartspieren

- dwarsgestreept spierweefsel 

- in hart

Glad spierweefsel

- glad spierweefsel 

- bestaat uit losse spiercellen

- in huid en wand van holle organen

- aangestuurd door autonome zenuwstelsel

BINAS 90C

Aan de slag!

Wat:	Thema 5, basisstof 6: spieren Lezen + vragen maken
Hulp nodig:	kom naar mijn bureau
Klaar?	kom een verdiepende opdracht halen

Aan de slag!

Opbouw skeletspieren

• Spierbundel met daaromheen spierschede
• Spierbundels opgebouwd uit spiervezels
• Spiervezels opgebouwd uit spierfibrillen
• Spierfibrillen opgebouwd uit filamenten (myosine & actine)
• Tussen spierfibrillen mitochondriën en glycogeen

BINAS 90C

Samentrekken van spieren

• impulsen komen aan in motorisch eindplaatje
• actine en myosine eenheden schuiven in elkaar
• energie wordt verkregen door verbranding glucose

Extra uitleg

de slides hierna geven extra uitleg

Leerdoelen

• Je kunt de functie van reflexen en een reflexboog beschrijven.
  
• Je kunt de werking van het autonome (vegetatieve) zenuwstelsel beschrijven.

Huiswerk donderdag 28/03

Thema 5 BS4

alle opdrachten!

EXTRA UITLEG

de slides hieronder kun je gebruiken voor extra uitleg