H3 Hoofdstuk 5 Grammatica Woordsoorten

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Grammatica - woordsoorten

-Lesopening / Lesdoel

-Terugblik

-Instructie

-Samen oefenen

-Zelfstandig werken

-Evaluatie

Lesdoelen:

Aan het einde van de les:

- kan je de woordsoorten vaststellen van woorden die tot meerdere woordsoorten kunnen behoren.

Vorige keer hebben we het gehad over

Bedrijvende vorm: actieve zin

Lijdende vorm: passieve zin. Heeft altijd een vorm van 'worden' of 'zijn' bij zich. Heeft vaak  een bepaling met 'door'. 

De buren belden de politie toen er werd ingebroken.

De politie werd gebeld door de buren toen er werd ingebroken.

We hebben het vorige keer gehad over bedrijvende en lijdende zinnen.

Kijk naar onderstaande zinnen:

1) Peter pakt een boterham uit de kast.

2)De auto werd door de buurman gewassen.

Welke zin is bedrijvend en welke is lijdend? Leg uit.

Vandaag gaan we kijken naar woorden die tot verschillende woordsoorten kunnen horen.

Die:

-kan aanwijzend voornaamwoord zijn

-kan betrekkelijk voornaamwoord zijn

Dat:

-kan aanwijzend voornaamwoord zijn

-kan betrekkelijk voornaamwoord zijn

-kan onderschikkend voegwoord zijn

Die is aanwijzend vnw als:

-je het kan vervangen door het woord: deze

-het naar iets of iemand wijst

Voorbeeld:

Ze heeft die broek gekocht. 

Die wijst naar broek en je kan het vervangen door deze

Die is betrekkelijk vnw als:

-het verwijst naar een antecedent (=ander deel v/d zin)

-je het niet kan vervangen door het woord: deze

Voorbeeld: 

-De jongen die daar loopt

Die verwijst naar het antecedent de jongen en je kan het niet vervangen door het woord deze

Dat is aanwijzend vnw als:

-je het kan vervangen door het woord: dit

-het naar iets of iemand wijst

Voorbeeld:

Hij heeft dat huis gekocht.

Je kan het vervangen door het woord dit en het wijst naar huis

Dat is betrekkelijk vnw als:

-het verwijst naar een antecedent (=ander deel v/d zin)

-je het niet kan vervangen door het woord: dit

Voorbeeld:

Hij heeft het huis dat daar staat gekocht.

Dat kan je niet vervangen door dit en het verwijst naar het antecedent het huis.

Dat is onderschikkend vw als:

-het aan het begin van een bijzin staat, en

-je het niet kan vervangen door het woord: dit

-je niet naar een antecedent wijst

Voorbeeld:

Ik zag dat de trein vertraging had.

Je kan dat niet vervangen door dit en het staat aan het begin van een bijzin.

Wie = vragend vnw als:

het niet terugverwijst naar een antecedent

Voorbeeld: de juf weet al lang wie dat gedaan heeft.

Wat = betrekkelijk voornaamwoord als:

het terugverwijst naar een antecedent

Voorbeeld: je hoeft niet alles te doen wat hij zegt.

Wat = telwoord als:

het de betekenis heeft van: een beetje

Voorbeeld: Ik heb nog wat snoep voor je.

Wat = onbepaald vnw als:

het de betekenis heeft van: iets

Voorbeeld: ik heb wat meegebracht voor jou.

Aan de slag..

-We maken klassikaal opdracht 1 blz 165

-Huiswerk: opdracht 2 t/m 5