4.2 Europa wordt christelijk

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 1

De Middeleeuwen

4.2 Europa wordt christelijk

Lesprogramma

1. Terugblik Karel de Grote (Iedereen)
2. Uitleg voor de basis. Verdieping zelfstandig opdracht 1 tot en met 12 maken
3. Uitleg verdieping. Basis gaat aan de slag.

Leerdoelen

Aan het eind van deze les...

• ken je de begrippen de begrippen geestelijken, missionarissen, bekeerd, pastoors, preken, heiligen, klooster, monnik en abt.

• kun je uitleggen en herkennen hoe het christendom in Europa verspreid werd.

• kun je op afbeeldingen kenmerken van het kloosterleven benoemen en uitleggen.

• kun je verklaren waarom de geestelijken zo belangrijk waren in de samenleving.

In het noorden van wat nu Nederland is woonden de Friezen, een volk dat net als de Grieken en Romeinen in veel goden geloofden.

In Europa woonde een groot en sterk volk, de Franken, zij waren christelijk en wilden ook dat andere volken christelijk zouden worden.

In Engeland was bijna iedereen christelijk. Er waren twee monniken die vanuit Engeland naar niet-christelijke volken (zoals de Friezen) gingen om hun te bekeren tot het christendom. De bekendste zijn Willibrord en zijn opvolger Bonifatius.

Willibrord was een Engelse monnik die probeerden de Friezen tot het Christendom te bekeren. De Friezen (heidenen) zaten daar niet op te wachten.

Bonifatius was ook een Engelse monnik die probeerde de Friezen te bekeren. Dit lukte niet: in 754 werd hij door Friezen in Dokkum vermoord.

Video

Canonclips: Willibrord

Germanen en christendom

• De missionarissen brachten het christelijke geloof naar de Germanen.

• De Germanen bekeerden zich, maar culturen raakten vermengd.
  1. Christelijke feesten op Germaanse feestdagen.
  2. Dagen zijn genoemd naar Germaanse Goden
  3. Mensen bleven geloven in kabouters en feeën. 

De Germanen geloofden (net als de Grieken en de Romeinen) in meerdere goden. Hier zie je Wodan, Donar en Freya. Naar hen zijn de dagen woensdag, donderdag en vrijdag genoemd. 

01:22

Wat kwam Willibrord in Friesland doen?

02:07

Welke twee legendes zijn er over Bonifatius?

1. Hij hakte de heilige eik van de Friezen om en doopte bijna koning Radbout
2. Hij deed het beter dan Willibrord in Friesland en doopte bijna koning Radbout
3. Hij hakte de heilige eik van de Friezen om en werd aartsbisschop van Utrecht.
4. Hij hakte de heilige eik van de Friezen om en hij vermoorde iedereen die geen christen wilde worden.

De hulp van God

• Het leven van de mensen in de vroege Middeleeuwen was zwaar. Veel van de dingen om hen heen begrepen ze niet.
  

• Bij ziektes, natuurrampen of hongersnoden vroegen ze God om hulp. De mensen van de kerk, de geestelijken, hielpen hen hierbij.

• Elk dorp had een eigen pastoor.

De mensen gaven in de vroege middeleeuwen veel geld aan de kerk, dat was belangrijk omdat ze daarmee god dienden. Met de geld maakten de kerken prachtige dingen, zoals glasinlood ramen

Kloosters

• Geestelijken, zoals priesters, monniken en nonnen, woonden en leefden vaak in een klooster. 

• In het klooster was de abt de baas.

• Monniken en nonnen waren zelf niet rijk, de kloosters soms wél: zij hadden veel grond en kregen belastinggeld (als gift aan de kerk).
  

De kloosters en kerken waren in de vroege middeleeuwen de enige gebouwen die altijd van steen werden gemaakt. Het geloof was heel belangrijk en de gebouwen voor god moesten natuurlijk wel stevig zijn!

Leven in een klooster

Monniken en nonnen woonden in het klooster, ze hadden best veel te doen:

• Bidden
• Zieken verzorgen
  
• Boeken schrijven
• Werken op het land
  
• Onderzoek doen en lesgeven
• Mensen helpen bij hun geloof in God
  
  
  Een klooster was dus een kerk, ziekenhuis, school en labaratorium en boerderij in één.
  

Zou jij kunnen leven in een klooster?

2.30: opstaan

2.30 - 3.00: studie en meditatie

3.00 - 5.00: kerkdienst /bidden

5:00 - 6:00: studie en meditatie

6:00 - 7:30: kerkdienst /bidden

7:30 - 8:00: werken

8:00 - 9:30: kerkdienst /bidden

9.30 - 12.00: werken

12.00 - 13.30: kerkdienst /bidden

13.30 - 14.00: avondeten

14:00 - 16:15: werken

16:15 - 17:30: kerkdienst /bidden

17:30 - 18:00: studie en meditatie

18:00 - 18:30: kerkdienst /bidden

19:00: slapen

Zou jij kunnen leven in een klooster?
Waarom wel/niet?

In de kloosters zag je veel kunst, monikken maakten dat zelf. Deze kunst moest ervoor zorgen dat iedereen zag hoe groot en goed God was. Hier zie je een gouden kruis en links staat een prachtig beeld.

Naast kunt deden de monikken en nonnen ook aan wetenschap. Zij onderzochten de wereld en het klooster was voor kinderen de enige plek waar zij les konden krijgen, een soort school dus.

In de middeleeuwen konden maar weinig mensen lezen en schrijven. Gelukkig konden de monikken en nonnen dat wel! In de kantlijn maakten zij vaak mooi en grappige tekeningen over het dagelijksleven. 

• In de kloosters werden soms ook oude boeken overgeschreven. 
• Dit duurde heel lang: het was dus echt 'monnikenwerk'.

Video

Echt monnikenwerk!

02:47

Wat is de beste omschrijving van het begrip ‘geestelijken’?
Kies het juiste antwoord.

1. mensen die in God geloven
2. mensen die iedere week naar de kerk gaan
3. mensen die in dienst zijn van de kerk
4. mensen die voor andere mensen bidden

Een vrouwelijke monnik wordt een non genoemd.

1. Waar
2. Niet waar

Het verzorgen en genezen van zieken was één van de taken van monniken.

1. Waar
2. Niet waar

Monniken zijn geen geestelijken.

1. Waar
2. Niet waar

Door het harde leven gingen veel mensen het christendom extra belangrijk vinden. Waarom was dat zo?

1. De mensen hoopten dat God hen zou beschermen tegen honger, ziekte en dood.
2. In de Bijbel staat hoe je betere medicijnen kunt maken en hoe je grotere oogsten kunt krijgen.
3. Als je christen was, mocht je in een klooster wonen. Daar was wel genoeg voedsel.
4. Als je arm, maar goed geleefd had, werd je na je dood erg rijk in de hemel.

Welk kenmerk van het kloosterleven herken je op de afbeelding?

Willibrord en Bonifatius waren...

1. Monniken die in Engeland het christendom verspreidden.
2. Monniken die de Franken bekeerden tot het christendom.
3. De belangrijkste goden van de Friezen.
4. Het volk van de Friezen wilden bekeren tot het christendom.

Leerdoelen

Aan het eind van deze les...

• ken je de begrippen de begrippen geestelijken, missionarissen, bekeerd, pastoors, preken, heiligen, klooster, monnik en abt.

• kun je uitleggen en herkennen hoe het christendom in Europa verspreid werd.

• kun je op afbeeldingen kenmerken van het kloosterleven benoemen en uitleggen.

• kun je verklaren waarom de geestelijken zo belangrijk waren in de samenleving.

Begrippen uit deze les

• geestelijken
• missionarissen
• bekeerd
• pastoors
• preken
• heiligen
• klooster
• monnik
• abt
• heidenen

Personen uit deze les

• Willibrord
• Bonifatius

Schrijf 3 dingen op die je deze les hebt geleerd.

Stel 1 vraag over iets dat je deze les nog niet zo goed hebt begrepen