3.5 Een rijk, twee keizers

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

Leerdoel: Ik kan uitleggen hoe het Romeinse rijk veranderde en er een einde kwam aan het West-Romeinse Rijk.

Geen kleine groepjes, maar een echte invasie.

• In de 1e en 2e eeuw na Chr. kwamen een paar Germaanse stammen in kleine groepjes regelmatig plunderen in het Romeinse Rijk.
  
• In de 4e eeuw was er geen sterk Romeins bestuur meer en was het oude verdedigingssysteem verzwakt. De Germanen trokken nu als een invasie het Romeinse Rijk binnen en stichtten daar eigen koninkrijken zoals de Alemannen, Franken, Bourgondiërs, Saksen, Vandalen.

De crisis van de 3e eeuw na Chr. met als gevolg: chaos in economie, bestuur en leger.

• Er kwam een pokkenepidemie, met veel doden=> minder mensen= minder belastingen, oorlogen leverden minder op=> door groei rijk meer soldaten nodig en dus meer salaris kosten.
• 235-284 na Chr. meer dan 50 keizers=> soldatenkeizers, vochten om de macht.
• Hoe kwamen deze keizers aan de macht:

1. Soldaten kregen meer geld voor steun. 
2. Germanen kregen geld om niet aan te vallen, om tegen elkaar  te vechten. 

Een nieuwe koers door keizers Diocletianus en Constantijn.

1. Voor meer inkomsten meer belastingen:
   

• Boeren blijven voortaan bij de grond=> doen het werk, betalen belasting.
• Iedereen in de stad moest hetzelfde beroep hebben als zijn vader, belasting betalen.
• Heel Italië moest belasting gaan betalen.
• Ambtenaren controleren alles.

2. Bestuur, verdediging: Om het Rijk beter te besturen, te verdedigen werd het Romeinse Rijk in 2 stukken gedeeld (West-Romeinse en Oost-Romeinse Rijk), met elk een keizer, onderkeizer en 4 hoofdsteden.

• Gevolg: Er kon door deze verdeling sneller door het leger ingegrepen worden als er een inval kwam vanuit het noorden. De verdediging van de grenzen werd ook aangepast. 
  

3. Nieuw verdedigingssysteem i.p.v. de limes met castra en castella=> Bij rivierovergangen en belangrijke wegen kwamen grote forten zoals in Maastricht. In het binnenland kwamen snelle ruitereenheden die bij problemen snel aan konden vallen in Germaanse gebieden.

• Rond 400 na Chr. moesten Romeinen grens opgeven en namen de Franken het over.

Het verschil tussen de Germaanse invasies in het Romeinse Rijk van de 1e,2e eeuw na chr. en de 4e eeuw na chr. is?

1. In de 1e en 2e eeuw na chr. waren het net zoals in de 4e eeuw grote groepen plunderaars.
2. In de 4e eeuw waren het kleine groepjes die kwamen plunderen, in de 1e,2e eeuw grote groepen.
3. 4e eeuw: grote groepen die binnen trokken, bleven. Geen kleine groepjes die even plunderen.
4. Er waren geen verschillen.

De crisis tijdens de 3e eeuw na Chr. in de economie, leger en bestuur werd werd veroorzaakt door een pokkenepidemie door weer zorgde voor minder mensen, belastingopbrengsten en oorlogen leverden minder, maar door groei rijk meer soldaten nodig en dus meer salaris kosten.

1. waar
2. niet waar

Diocletianus zorgde voor meer belastinginkomsten door: Boeren blijven voortaan bij de grond en iedereen in de stad moest hetzelfde beroep hebben als zijn vader, heel Italië moest belasting betalen

1. waar
2. niet waar

Om het Rijk beter te besturen, te verdedigen werd het Romeinse Rijk in 4 stukken gedeeld (West-Romeinse en Oost-Romeinse Rijk), met elk een keizer, onderkeizer en 4 hoofdsteden.

1. waar
2. niet waar

Er kwam een nieuw verdedigingssysteem i.p.v. de limes met castra en castella=> Bij rivierovergangen en belangrijke wegen kwamen grote forten zoals in Maastricht. In het binnenland kwamen snelle ruitereenheden die bij problemen snel aan konden vallen in Germaanse gebieden.

1. waar
2. niet waar

 Het einde van de Limes= grens van het Romeinse Rijk in Noord-west Europa

• Limes aangelegd om het noord grens van het Romeinse Rijk tegen de Germanen te beschermen. 
• Op de grens lag een heel systeem van forten= Castella, kleine wachttorens en legioenskampen=Castra. 
• De grens was open voor handelaren om hun producten te verkopen, ook voor Germanen. Hierdoor was de limes niet bestand tegen een grote invasie.

Het einde van het West-Romeinse Rijk.

• Franken deden alleen aan landbouw, steden verdwenen uit Nederland.
  
• 476 na Chr. val (einde) van het West-Romeinse Rijk. Een Germaanse koning zette de laatste Romeinse keizer af in Rome. 
• Het Oost-Romeinse Rijk bleef bestaan=> was altijd al rijker dan het westen en konden invallen afkopen.
• 6e eeuw na Chr. keizer Justianus heroverde groot deel West- Romeinse Rijk.

• Justinianus liet wetboeken opstellen die de basis zijn voor onze rechtspraak.
  
• Constantinopel werd de belangrijkste stad in het Romeinse Rijk. 
• Het Oost-Romeinse Rijk wordt meestal ook het Byzantijnse Rijk genoemd. Hier bleef de Grieks-Romeinse cultuur bestaan.
• Het Byzantijnse/Oost-Romeinse Rijk viel in 1453 met de inname van Constantinopel door de Arabieren.

A: Leg uit waarom er in de 4e eeuw na Chr. veel meer Germanen het Romeinse Rijk binnen trokken dan in de 1e en 2e eeuw na Chr..
B: Noem een verbetering van keizer Diocletianus