Doordenken : hfdst 3 Over goed en kwaad

• Filosofie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Over goed en kwaad

Les 1  Goed en Kwaad.

Lesdoelen:

• Je hebt kennis gemaakt met het moreel goed en kwaad.
• Je begrijpt dat er dilemma's zijn op dit gebied
• Je begrijpt dat iedereen een persoonlijke mening heeft over goed en kwaad. 
• Je kent de rol van intuïtie/ geweten in morele kwesties.
• Je weet dat dit ontwikkeld wordt vanaf de jeugd. 

Wat gaan we doen?

-brainstorm: Wat maakt de mens goed

- situaties Poll: goed of kwaad?

- The Trolley Dilemma + Poll

- vervolg op Trolley Dilemma+ Poll

- kort filmpje

- theorie: intuïtie of geweten

extra: Filmpje: Marshmellow test.

Ethiek

Eén tak van de filosofie noemen we ethiek. Bij ethiek denken mensen na over wat goed en kwaad is. 

Met andere woorden: 

Is het juist ( rechtvaardig) of onjuist ( onrechtvaardig)?

Wat maakt een mens
Goed?

Ben jij een goed mens? Handel jij juist? Leg uit.

Lezen& opdrachten

Lees de inleiding van hoofdstuk 3, blz 40 en 41 en 42( tot het kopje ethiek)

vraag 1: Welke regels ( thuis, school of samenleving) zijn volgens jou zinloos en zouden afgeschaft moeten worden. Omschrijf wat er verandert na het afschaffen.

vraag 2: Bedenk een regel ( thuis, school of samenleving) die wél zinvol zijn en wat het effect van die regel zou zijn. 

vraag 3: Welke waarde vind jij belangrijk in je leven en welke regel hanteer jij om die waarde te beschermen?

antwoord op vraag 1, 2 en 3

Naar school fietsen

1. goed
2. kwaad
3. neutraal

Een gevonden identiteitskaart naar het gemeentehuis brengen

1. goed
2. kwaad
3. neutraal

Een gevonden identiteitskaart op straat laten liggen

1. goed
2. kwaad
3. neutraal

Een zwerver geld geven

1. goed
2. kwaad
3. neutraal

Een zwerver groeten en geen geld geven

1. goed
2. kwaad
3. neutraal

The Trolley Dilemma

Stel je voor. Je loopt toevallig langs een treinspoor en hoort plots het geluid van een snel naderende trein. Tot je grote schrik, zie je dat op datzelfde spoor vijf spoorwerkers die aan de slag zijn met oorbeschermers op tegen het lawaai. Hoe hard je ook schreeuwt en hoe heftig je ook gebaart, de spoorwerkers hebben niets door. De trein kan niet op tijd remmen. Je staat bijna machteloos… Bíjna, want binnen handbereik is een wissel die je handmatig kunt omzetten. De trein zal dan op een zijspoor gezet worden dat later weer op het oorspronkelijke spoor uitkomt. Op dit zijspoor zie je een dikke man liggen die slaapt en de trein zou stoppen in het geval van een botsing. Je moet kiezen: niks doen, vijf mensen om laten komen en de dikke man ongedeerd laten, óf de wissel omzetten en vijf mensen redden ten koste van de dikke man. Wat zou jij doen?

Wat is beter?

1. Geen keuze maken: de 5 mensen sterven
2. de wissel omzetten en de dikke man laten sterven

Maar nu passen we het scenario iets aan.

 Je ziet weer de trein aankomen, en weer staan er vijf spoormensen op ramkoers. Dit keer is er geen wissel, maar sta je op een brug. Voor je staat weer een dikke man, en je weet dat je de spoorwerkers alleen kan redden als je de dikke man van de brug afgooit op het spoor, zodat die de trein zal stoppen voor de trein op de werkers botst (de man is echt heel dik). Wat doe je nu? Gooi je de man op het spoor?

Wat is beter?

1. Geen keuze maken: de 5 mensen sterven
2. De man van de brug af gooien en de trein laten stoppen

intuïtie of geweten

Meestal voelen mensen met hun intuïtie of geweten wat het onderscheid is tussen goed en kwaad. 

De ene mens heeft een sterker ontwikkeld geweten dan de ander. Het heeft te maken met : opvoeding , geloof en cultuur.

Een jong kind heeft nog niet echt een ontwikkeld geweten. 

De opvoeding en de mensen in zijn leven geven 'zijn geweten een stem'. 

Ben jij een goed mens? Handel jij juist? Leg uit.

Einde van de les.

Je hebt kennis gemaakt met het moreel goed en kwaad.

Je begrijpt dat er dilemma's zijn op dit gebied

Je begrijpt dat iedereen een persoonlijke mening heeft over goed en kwaad. 

Je kent de rol van intuïtie/ geweten in morele kwesties.

Je weet dat dit ontwikkeld wordt vanaf de jeugd. 

Wat betekent:
goed voor jezelf zorgen?

Wat bedoelen
ze met de laatste
zin van de film?

Noem gewoontes die jij
hebt die éigenlijk..
niet goed zijn op
lange termijn.

Welke bewuste keuzes maak jij
voor jouw gezondheid en toekomst?

Paragraaf 3: De gouden regel ( blz 43/44)

Schrijf in je schrift:

Morele vragen: Hoe ga je op een juiste manier met elkaar om?

3 stappen voor de gouden regel: 

1. Wat vind ik zelf fijn?

2. leef je in in de ander.

3. Handel: Kies voor het 'juiste'. 

De gouden regel komt in alle religies terug: het is een algemeen menselijk beginsel 

opdracht

Ga samen in gesprek over de volgende vraag:

Als je niet weet hoe je jezelf goed moet behandelen, 

kun je een ander ook niet goed behandelen

Stelling:
als je jezelf niet goed behandelt, kun je een ander ook niet goed behandelen.

Wat is een deugd?

Lezen blz 47 en 52

Aantekeningen

Iemand die een positieve eigenschap 'eigen 'heeft gemaakt , bezit een deugd.

Bijvoorbeeld : iemand die altijd eerlijk spreekt en handelt ís eerlijk. Zij bezit de deugd eerlijkheid.

Deze mensen zijn betrouwbaar , rechtvaardig en wijs. 

Deugden kun je oefenen. Je kunt je positieve eigenschappen aanleren.

Schrijf

per deugd

op 

welke 

eigenschappen jij hebt.

welke deugd bezit jij al
( een beetje)?

Je mag kiezen: Welke deugd zou je willen bezitten?

Moedigheid

matigheid

rechtvaardigheid

wijsheid

mensenlijkheid

spiritualiteit

het juiste midden

Kies in de volgende afbeelding de deugd die jij al ( een beetje) bezit en schrijf daarbij wat er gebeurt als je het te weinig hebt en wat als je het teveel hebt.

Herken je dit bij jezelf en anderen?

paragraaf 5 : Dapperheid

lesdoelen:

Je weet wat de kenmerken zijn van dapperheid en je weet wat de oud-Griekse filosoof Aristoteles hierover zegt.

Wat is dapperheid voor jou?
Denk aan kleine daden

paragraaf 5 : Dapperheid

We lezen samen blz 48 , 49 en ( een klein deel van 50)

Wat is de deugd van matigheid?

Wat is de deugd van
matigheid?
Geef een voorbeeld
( niet die uit het boek)

Schrijf in je schrift

Dapperheid kenmerkt zich door:

- Het dient een goed doel ( bijv. reddingsactie)

- praktisch inzicht in risico's

- overwinnen van je angst.

Aristoteles ( 384-322 VChr) zegt dat de deugd in het midden ligt: lafheid en overmoed zijn de uitersten van dapperheid en niet goed. 

opdracht

Denk aan de video waarin de jongen een speech geeft nadat hij heeft leren fietsen. Denk aan iets dappers dat jij hebt gedaan ( door een angst te overwinnen) en schrijf een korte motiverende speech voor iedereen die dat ook moet gaan doen. 

Hoe motiveer jij anderen om door te zetten en dapper te zijn?

paragraaf 5 : Dapperheid

Weet je de lesdoelen nog?

Je weet wat de kenmerken zijn van dapperheid en je weet wat de oud-Griekse filosoof Aristoteles hierover zegt.

paragraaf 6: Eerlijkheid

Waarover heb jij
wel eens gelogen?

Schrijf over in je schrift:

Mensen kiezen somsvoor oneerlijkheid om de volgende drie redenen:

1. Gebrek aan dapperheid: je bent bang voor de gevolgen

2. eigenbelang: Je haalt winst uit liegen

3. Een andere waarde krijgt voorrang

Liegen kan een gewoonte worden, daardoor worden mensen onbetrouwbaar

Wat zou Aristoteles zeggen? Wat zijn de uitersten van eerlijkheid als deugd?

kijkvraag:

Wat betekent eerlijkheid in deze video?

Wat is eerlijkheid in dit verhaal?

Eerlijkheid wordt ook wel eens gezien als rechtvaardheid: als eerlijk behandelen. Wat betekent rechtvaardigheid voor jou? Noem een voorbeeld.

PO filovlog