1. China en het modern imperialisme

3.1 China en het modern imperialisme

Waardoor verloor China zijn positie als regionale grootmacht (1842-1911)?

les 1

Wat weet je al over de geschiedenis van China?

De Qing-dynastie

Bij deze haarstijl werden de voorkant en de zijkanten van het hoofd geschoren, het overige haar werd samengevat en in een lange vlecht gevlochten die langs de rug viel. Ook Chinese mannen overzee waren gedwongen deze door het Qing-bestuur voorgeschreven haarstijl te volgen.

Voorgeschreven haardracht tijdens de Qing dynastie

- Vanaf de 17e eeuw werd  China geregeerd door keizers van Qing-dynastie

- Kwamen oorspronkelijk uit Mantsjoerije (Mantsjoes)

- Keizerlijk gezag gebaseerd op confucianisme

- Keizer door de Hemel aangewezen

Confucianisme

- Confucius (555–479 v.Chr.)

- Filosofische stroming

- Maatschappij ontaard omdat mensen niet langer de li  respecteerde: traditionele rituelen die zorgden voor rust, evenwicht en harmonie in ieders leven

- Om orde en regelmaat in de maatschappij te herstellen, moest iedereen zijn innerlijk verbeteren (oproep tot morele herbewapening)

- Iedereen heeft zijn plek in de maatschappij en respecteert deze positie. Sterk hiërarchisch ingedeeld.

Confucius = "Meester Kong" 

551 v Chr - 479 v. Chr

Hiërarchie

Harmonie

Respect voor positie in maatschappij.

"He who learns but does not think is lost! He who thinks but does not learn is in great danger."

Confucius

De Keizers

- Zoon des Hemels regeerde over het land

- Hulp van Mandarijnen (ambtenaren)

- Kostbaar en ingewikkeld examen 

- Vanwege dit examenstelsel vormden mandarijnen een bevoorrechte klasse met veel aanzien

- Ondanks gedragsleer Confucius verzwakte in 19e eeuw machtspositie Qing-dynastie

- Keizers kregen te maken met economische en politieke problemen

- Door bevolkingsgroei hongersnoden

- Aan het hof corruptie (vriendjespolitiek)

- Sommige zagen in deze problemen een teken dat de Qing-dynastie haar Hemels Mandaat dreigde te verliezen

- Naast interne onrust een externe dreiging voor keizerlijke macht: modern imperialisme

Wat is modern imperialisme?

Modern Imperialisme

= Het streven van westerse landen in de negentiende eeuw om hun macht in Azië en Afrika uit te breiden, door koloniën te veroveren, te besturen en te exploiteren.

Modern imperialisme ontstaat als gevolg van opkomende industrialisatie en nationalisme in West-Europa. Doel: grondstoffen en afzetgebied.

Sinocentrisme

= een sterk Chinees superioriteitsgevoel

Westerse mogendheden kregen moeilijk voet aan de grond in China. Alleen via de havenstad Kanton was handel mogelijk, maar Chinezen hadden weinig tot geen interesse in de handel met Europa.

Chinezen zagen de westerlingen als barbaren. Niet voor niets noemden zij hun land het Rijk van het Midden.

Benoem de nationaliteiten van de vijf personen die in bron 6 rondom de taart zitten.

Franse spotprent uit 1898. Het onderschrift bij deze afbeelding luidt: ‘China. De taart van koningen… en keizers.’

Geef aan wat de boodschap van de tekenaar was en leg uit, met een verwijzing naar bron 7, of die boodschap historisch juist is.

Franse spotprent uit 1898. Het onderschrift bij deze afbeelding luidt: ‘China. De taart van koningen… en keizers.’

China en het modern imperialisme

- Economisch doel modern imperialisme: afzetgebied en grondstof

- Politiek doel: hoe meer land hoe meer macht

- Ook in China westerse mogendheden

- China beperkte mogelijkheden voor westerlingen om handel te drijven in China (Kanton)

- China toonde weinig interesse in westers handelswaar 

- Sinocentrisme: Rijk van het Midden (China als centrum van de wereld)

Maar dan toch een opening op de markt...

- Britten uiteindelijk toch een product op de markt: opium

- VeleChinezen raken hieraan verslaafd. 

- Verbod op opium door Chinese regering

- Weinig effect --> via Kanton veel illegale opiumhandel

- Handel voor Britten zeer lucratief

- Door massale verslaving raakte Chinese samenleving totaal ontwricht, weg harmonie

- 1839 greep keizer in: 20.000 kisten met opium werden verbrand

- Reactie Britten: oorlogsschepen naar China 

- Eerste Opiumoorlog was een feit

- Chinezen geen schijn van kans tegen moderne Britse vloot

Ongelijke verdragen

- Eerste Opiumoorlog eindigde in 1842 met nederlaag voor China

- Vernietigend verdrag: Chinezen flinke schadevergoeding, 5 havens volledig opengesteld voor handel, Hong Kong Britse kolonie

- Verdrag van Nankin kan worden beschouwd als de eerste van de Ongelijke Verdragen

les 2

- Na GB probeerde ook FA, de VS en RU invloed in China te vergroten

- Rusland zag Mantsjoerije als onderdeel van hun invloedsfeer 

- In veel steden (Shanghai) nam westerse invloed toe 

- Chinese regering verloor steeds meer zeggenschap

- In de verdragen werd voor buitenlanders extraterritorialiteit opgenomen

Wat is extraterritorialiteit?

- Buitenlanders vielen niet langer onder Chinese wetgeving en wetspraak, maar konden door eigen rechtbanken op Chinees grondgebied worden berecht. 

Hierdoor brokkelt de Chinese zeggenschap op eigen bodem nog meer af.

Tweede Opiumoorlog 1856

- Tweede Opiumoorlog doordat China zich ging verzetten tegen nieuwe Britse economische eisen (weer nederlaag voor China en wederom vernederend verdrag = toelaten zendelingen en missionarissen)

Opstanden

- Door ongelijke verdragen hadden buitenlandse mogendheden hun positie in China verstevigd

- Macht van de keizer ernstig ondermijnd 

- Tussen 1851 en 1868 twee grote volksopstanden tegen Chinese overheid

- Taipingopstand (olv Hong) tegen de keizer

- Tegelijkertijd overstroomde de Gele rivier (grote problemen)

- Overheid deed niks --> bevolking kwam in opstand (Nianopstand)

- Gewapende acties tegen grootgrondbezitters

- Opstanden met grote moeite neergeslagen

- 1861: zelfversterkingsbeweging: militaire en technische modernisering

Bokseropstand

- Er kwamen een aantal hervormingen --> tegenstanders hiervan

- Cixi (Spreek uit: Tzuci, keizerin-weduwe) steunde tegenstanders

- Nam macht over en draaide veel hervormingen terug

- Geheimzinnige rebellen beweging: Genootschap der Vuisten van de Gerechtvaardigde Eensgezindheid (Boksers)

- Gewelddadige acties tegen westerse imperialisten

Revolutie

- Macht van de Qing verder verzwakt door steun Cixi aan rebellen

- Leger werd gemoderniseerd, examenstelsel afgeschaft, meer mogelijkheden tot inspraak bestuur (hervormingen om Qing te redden)

- Cixi overleed, Puyi op de troon (3 jaar oud)

- Revolutionaire ideeen verspreidden zich snel 

- Nieuwe nationalistische beweging olv Sun Yatsen

- Qing-dynastie kwam ten val 

(1644-1912)

- Shikai president Republiek China 

0

Aan de slag met:

Maak opdr 6 t/m 8, 10 en 11 op blz 309-310

les 3

De Taiping- en Nianopstand, de Zelfversterkingsbeweging en de Bokseropstand passen bij de onvrede die op dat moment in de Chinese samenleving heerste.

Leg dat van elk van de vier verschijnselen afzonderlijk uit.

Taipingopstand: de deelnemers (veelal boeren) kwamen in verzet tegen de keizer. Hun ontevredenheid werd veroorzaakt door armoede en werd aangewakkerd door Hong, de leider van de opstand. Men had ook kritiek op de keizer, met name omdat de Mantsjoes werden gezien als vreemdelingen.

Nianopstand: de deelnemers waren ontevreden vanwege het feit dat de overheid weinig maatregelen nam tegen de gevolgen van grote overstromingen, maar wel hoge belastingen bleef heffen.

Zelfversterkingsbeweging: de aanhangers waren ontevreden over de achterstand die China had op wetenschappelijk, politiek, technologisch, economisch en militair gebied ten opzichte van het Westen.

Bokseropstand: de deelnemers waren ontevreden over de toenemende westerse invloed in China.