1. China en het modern imperialisme

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5,6

3.1 China en het modern imperialisme

Waardoor verloor China zijn positie als regionale grootmacht (1842-1911)?

les 1

Bokseropstand

Peking 

1899-1901

De Bokseropstand is een gevolg van het westers imperialistische invloeden in China.

Welke motieven voor imperialisme zijn er?

politiek / economisch / cultureel / sociaal

Kaatje Dierckx = Vlaamse non in China. Onthoofd tijdens de bokseropstand.

Welke KA's passen hierbij? Waarom?

https://nl.wikipedia.org/wiki/Marie_Adolphine

Bokseropstand

Peking 

1899-1901

Kaatje Dierckx = Vlaamse non in China.

De Bokseropstand (de ‘Vuisten van de Gerechtvaardigde Eensgezindheid’). De leden van deze sekte werden Boksers genoemd, vanwege hun taoïstische scherm- en verdedigingskunst. Boksers vochten niet alleen met lansen en messen, maar ook met hun blote vuisten. Ze droegen doorgaans een rode doek om hun hoofd en rode banden om de polsen en enkels. Bijzonder is ook dat leden van de sekten meenden na bijzondere ceremoniën immuun te zijn voor kogels. De opstandelingen, die gesteund werden door keizerin-weduwe Cixi (1835-1908), keerden zich tegen buitenlanders en vooral zendelingen. Die zouden de oude Chinese waarden ondermijnen en vernietigen.

https://historiek.net/bokseropstand-china-1899-1900/76969/

De Qing-dynastie

1644 - 1911

Wat zijn ook al weer die oude Chinese waarden?

De Qing dynastie is een heersersfamilie afkomstig uit Mantsjoerije.

- Vanaf de 17e eeuw werd  China geregeerd door keizers van Qing-dynastie

- Kwamen oorspronkelijk uit Mantsjoerije (Mantsjoes)

- Keizerlijk gezag gebaseerd op confucianisme

- Keizer door de Hemel aangewezen

Bij deze haarstijl werden de voorkant en de zijkanten van het hoofd geschoren, het overige haar werd samengevat en in een lange vlecht gevlochten die langs de rug viel. Ook Chinese mannen overzee waren gedwongen deze door het Qing-bestuur voorgeschreven haarstijl te volgen.

Voorgeschreven haardracht tijdens de Qing dynastie

Confucianisme

- Confucius (555–479 v.Chr.)

- Filosofische stroming

- Maatschappij is ontaard omdat mensen niet langer de li  respecteerde: traditionele rituelen die zorgden voor rust, evenwicht en harmonie in ieders leven

- Om orde en regelmaat in de maatschappij te herstellen, moest iedereen zijn innerlijk verbeteren (oproep tot morele herbewapening)

- Iedereen heeft zijn plek in de maatschappij en respecteert deze positie. Sterk hiërarchisch ingedeeld.

Confucius = "Meester Kong" 

551 v Chr - 479 v. Chr

Hiërarchie

Harmonie

Respect voor positie in maatschappij.

"He who learns but does not think is lost! He who thinks but does not learn is in great danger."

Confucius

Bestudeer bron 5 blz. 304, leg uit bij welke opvatting van het Confucianisme de architectuur van de Verboden Stad aansluit.

Het confucianisme hecht groot belang aan een vaste hiërarchische ordening van de samenleving. Als deze gerespecteerd wordt, is er sprake van een harmonieuze samenleving. De Verboden Stad is gebouwd vanuit een strak hiërarchisch principe. Strenge regels bepaalden wie er wel en geen toegang hadden tot de gebouwen en delen van de stad. De naam ‘Hal van de Opperste Harmonie’, de plek waar de troon van de keizer stond, sluit aan bij het confucianistische ideaal van de harmonieuze samenleving.

De Keizers

- Zoon des Hemels regeerde over het land

- Hulp van Mandarijnen (ambtenaren)

- Kostbaar en ingewikkeld examen 

- Vanwege dit examenstelsel vormden mandarijnen een bevoorrechte klasse met veel aanzien

- Ondanks gedragsleer Confucius verzwakte in 19e eeuw machtspositie Qing-dynastie

- Keizers kregen te maken met economische en politieke problemen

- Door bevolkingsgroei hongersnoden

- Aan het hof corruptie (vriendjespolitiek)

- Sommige zagen in deze problemen een teken dat de Qing-dynastie haar Hemels Mandaat dreigde te verliezen

- Naast interne onrust een externe dreiging voor keizerlijke macht: modern imperialisme

Wat is modern imperialisme?

Modern Imperialisme

= Het streven van westerse landen in de negentiende eeuw om hun macht in Azië en Afrika uit te breiden, door koloniën te veroveren, te besturen en te exploiteren.

Modern imperialisme ontstaat als gevolg van opkomende industrialisatie en nationalisme in West-Europa. Doel: grondstoffen en afzetgebied.

Sinocentrisme

= een sterk Chinees superioriteitsgevoel

Westerse mogendheden kregen moeilijk voet aan de grond in China. Alleen via de havenstad Kanton was handel mogelijk, maar Chinezen hadden weinig tot geen interesse in de handel met Europa.

Chinezen zagen de westerlingen als barbaren. Niet voor niets noemden zij hun land het Rijk van het Midden.

Benoem de nationaliteiten van de vijf personen die in bron 6 rondom de taart zitten.

Franse spotprent uit 1898. Het onderschrift bij deze afbeelding luidt: ‘China. De taart van koningen… en keizers.’

Geef aan wat de boodschap van de tekenaar was en leg uit, met een verwijzing naar bron 7, of die boodschap historisch juist is.

Franse spotprent uit 1898. Het onderschrift bij deze afbeelding luidt: ‘China. De taart van koningen… en keizers.’

China en het modern imperialisme

- Economisch doel modern imperialisme: afzetgebied en grondstof

- Politiek doel: hoe meer land hoe meer macht

- Ook in China westerse mogendheden

- China beperkte mogelijkheden voor westerlingen om handel te drijven in China (Kanton)

- China toonde weinig interesse in westers handelswaar 

- Sinocentrisme: Rijk van het Midden (China als centrum van de wereld)

Maar dan toch een opening op de markt...opium

Het opstijgen naar de maan

“Op een miezerige grijze dag, of wanneer je somber bent, steek dan een opiumlamp aan op een laag tafeltje, neem een comfortabele positie in, laat de pijp rondgaan en inhaleer. Eerst word je overvallen door een verfrissend gevoel, je hoofd en ogen worden erg helder. Daarna volgt een aangename staat van rust. Je botten en gewrichten ontspannen en je ogen worden zwaar…Je stapt een wereld binnen van dromen en fantasieën, vrij als een geest: wat een paradijs!” 

Maar dan toch een opening op de markt...opium

Opium was een manier om je sociale status te tonen. Net als de theeceremonie ging het gepaard met een uitgesponnen ritueel. Rijke families hadden een opiumchef in dienst die de opium op verschillende manieren kon bereiden. Hij deed dat boven een zilveren opiumlamp en maakte zachte, ronde bolletjes die hij delicaat op de opiumpijpen van de rokers plaatste. Pijpen werden gemaakt van dure houtsoorten, ivoor, jade of schildpad en sierlijk gedecoreerd. Opiumkenners konden meepraten over kwaliteit en herkomst en spendeerden veel geld aan de beste soorten opium. Meestal werd opium gerookt als er bezoek was, men liet de pijp rondgaan en nam enkele trekjes, er werd veel thee geschonken en dim sum geserveerd. 

Maar dan toch een opening op de markt...opium

- Opium werd al sinds de Tang-dynastie (618-907) gebruikt als medicijn/pijnstiller of door stelletjes om het liefdesspel te kunnen rekken.

- Waarschijnlijker waren het de Nederlanders die de rooktechniek introduceerden...

- Vele Chinezen raken hieraan verslaafd en de Qing keizer verbood opium in 1729.

Britten maken gebruik van dit opiumverbod om een ingang op de Chinese markt te forceren.

Maar dan toch een opening op de markt...opium

- Britten brengen uiteindelijk toch een product op de markt: opium

- Vele Chinezen raken hieraan verslaafd. 

Maar dan toch een opening op de markt...

- wederom een verbod op opium door Chinese de regering

- Verbod heeft weinig effect --> via Kanton veel illegale opiumhandel

- Handel voor Britten zeer lucratief, levert zilver op.

- Door massale verslaving raakte Chinese samenleving totaal ontwricht, 

Weg is de harmonie

- 1839 greep de keizer in: 20.000 kisten met opium werden verbrand

- Reactie Britten: oorlogsschepen naar China sturen

- Eerste Opiumoorlog was een feit

- Chinezen hebben geen schijn van kans tegen moderne Britse vloot

Aan de slag

Maak van par 3.1 

opdr:

3 en 4

Najaar 2010

In het najaar van 2010 vond er in Londen een ontmoeting plaats tussen toenmalig premier van het Verenigd Koninkrijk David Cameron en de Chinese president Xi Jinping. In het kielzog van Cameron volgde een flinke delegatie politici en topmensen uit het bedrijfsleven. Zij hadden een missie: vette handelsdeals sluiten met China. Maar de ontmoeting liep verre van vlekkeloos, waarom?

les 2

Najaar 2010

Xi Jinping en de toenmalige Britse premier David Cameron ontmoeten elkaar.

Deze foto's doen in China nogal wat stof opwaaien. Waarom? 

les 2

Het probleem is de 'Poppy' op zijn jasje.

https://chineescultuurplein.nl/china-versus-het-westen-de-opiumoorlogen/

Ongelijke verdragen

- Eerste Opiumoorlog eindigde in 1842 met nederlaag voor China

- Vernietigend verdrag: Chinezen flinke schadevergoeding, 5 havens volledig opengesteld voor handel, Hong Kong Britse kolonie

- Verdrag van Nankin kan worden beschouwd als de eerste van de Ongelijke Verdragen

les 2

Meer westerse invloed

- Na GB probeerde ook FA, de VS en RU invloed in China te vergroten

- Rusland zag Mantsjoerije als onderdeel van hun invloedsfeer 

- In veel steden (Shanghai) nam westerse invloed toe 

- Chinese regering verloor steeds meer zeggenschap

- In de verdragen werd voor buitenlanders extraterritorialiteit opgenomen

Wat is extraterritorialiteit?

- Buitenlanders vielen niet langer onder Chinese wetgeving en rechtspraak, maar konden door eigen rechtbanken op Chinees grondgebied worden berecht. 

Hierdoor brokkelt de Chinese zeggenschap op eigen bodem nog meer af.

TChinezen handelaren verliezen steeds meer inkomsten en dat leidt tot onvrede.

De keizer heeft de harmonie laten verstoren.

1856 

Tweede Opiumoorlog

Tweede Opiumoorlog 1856

- Tweede Opiumoorlog doordat China zich ging verzetten tegen nieuwe Britse economische eisen (weer nederlaag voor China en wederom vernederend verdrag = toelaten zendelingen en missionarissen)

Opstanden

- Door ongelijke verdragen hadden buitenlandse mogendheden hun positie in China verstevigd

- Macht van de keizer ernstig ondermijnd 

- Tussen 1851 en 1868 twee grote volksopstanden tegen Chinese overheid

- Taipingopstand in het zuiden (olv Hong) tegen de keizer

- Tegelijkertijd overstroomde de Gele Rivier (grote problemen in het noorden)

- Overheid deed niks --> bevolking kwam in opstand (Nianopstand)

- Gewapende acties tegen grootgrondbezitters

- Opstanden met grote moeite neergeslagen met buitenlandse steun.

- 1861: zelfversterkingsbeweging: militaire en technische modernisering

Relatie met Japan verslechtert ook

- Japan wil zijn macht uitbreiden met Korea.

- Chinezen beschouwen Korea als hun invloedssfeer en zijn hier boos over.

- De Japanners verslaan met gemak de Chinese vloot (1894) en eisen hoge schadevergoedingen, invloed in Korea en vestigt Japanse industrie op Chinese grond

Zelfversterkingsbeweging

1861: China start de Zelfversterkingsbeweging : stappen zetten op militair gebied en technologische vooruitgang.

Ontwikkelingen in Japan worden als voorbeeld gezien.

Weerstand tegen de hervormingen: Bokseropstand 1899-1901

- Er kwamen een aantal hervormingen (militair en onderwijs, meer democratisch besuur) --> uiteraard is hier weerstand tegen

1.  Cixi (Spreek uit: Tzuci, keizerin-weduwe) steunde de conservatieve tegenstanders, zij nam macht over 1898 en draaide veel hervormingen terug.

2. Geheimzinnige rebellen beweging: Genootschap der Vuisten van de Gerechtvaardigde Eensgezindheid (Boksers)

- Gewelddadige acties tegen westerse imperialisten en zendelingen

In 1900 belegeren zij de ambassadewijk van Beijing, Westerse troepen verslaan de Boksers en China krijgt wederom en ongelijk verdrag te accepteren.

Revolutie

- Macht van de Qing verder verzwakt door steun Cixi aan rebellen. (was verkeerde keus van haar)

- Leger werd alsnog gemoderniseerd, examenstelsel afgeschaft, meer mogelijkheden tot inspraak bestuur (hervormingen om Qing te redden)

- Cixi overleed 1910, Puyi op de troon (3 jaar oud, zoon van de broer van de keizer)

Nieuwe machthebbers

- Revolutionaire ideeen verspreidden zich snel 

- Nieuwe nationalistische beweging olv Sun Yat-sen (gestudeerd in het buitnnland), wordt na mislukte opstand verbannen.

- Qing-dynastie kwam ten val 

(1644-1911), Puyi blijft in naam keizer, maar mag de verboden stad niet uit en heeft geen autoriteit over het bestuur.

-  Generaal Yuan Shikai president Republiek China in 1911 na muiterij in het leger. Sun Yat-Sen kan ook weer terugkeren

0

Aan de slag met:

Maak opdr 6 t/m 8, 10 en 11 op blz 309-310

les 3

De Taiping- en Nianopstand, de Zelfversterkingsbeweging en de Bokseropstand passen bij de onvrede die op dat moment in de Chinese samenleving heerste.

Leg dat van elk van de vier verschijnselen afzonderlijk uit.

Taipingopstand: de deelnemers (veelal boeren) kwamen in verzet tegen de keizer. Hun ontevredenheid werd veroorzaakt door armoede en werd aangewakkerd door Hong, de leider van de opstand. Men had ook kritiek op de keizer, met name omdat de Mantsjoes werden gezien als vreemdelingen.

Nianopstand: de deelnemers waren ontevreden vanwege het feit dat de overheid weinig maatregelen nam tegen de gevolgen van grote overstromingen, maar wel hoge belastingen bleef heffen.

Zelfversterkingsbeweging: de aanhangers waren ontevreden over de achterstand die China had op wetenschappelijk, politiek, technologisch, economisch en militair gebied ten opzichte van het Westen.

Bokseropstand: de deelnemers waren ontevreden over de toenemende westerse invloed in China.