H6 6.3 Bijzondere Republiek?

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

6.3 Bijzonder Republiek?

Leerdoel

Hoe werkt het bestuur van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden?

Conflict Maurits en Van Oldenbarnevelt.

Bruikbaarheid van bronnen

Hoe bestuur je een land zonder koning of keizer?

We gaan het deze les hebben over de staatskundige situatie in het 'nieuwe' land: de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden. 

Kenmerkend aspect:  Bijzondere plaats in staatskundig opzicht en de bloei in economische en cultureel opzicht van de Nederlandse Republiek

Republiek der zeven verenigde Nederlanden

Wat was er ook alweer aan de hand?

 

- Unie van Utrecht 1579 --> Acte der verlatinghe

- 1588 Republiek kan geen nieuwe vorst vinden en besluit zelf door te gaan.

- Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden

Uniek: Waarom:

-Statenbond

-Holland en Zeeland: regenten: rijke burgerij: hebben de meeste invloed omdat ze de meeste belasting betalen.

Regenten

- Door de moedernegotie was er een nieuwe groep burgers ontstaan. 

De regenten:  Rijke burgers met bestuursfunctie. 

- Rijke burgers door handel met veel politieke invloed in de steden. (Delen bestuur gewesten samen met oude adel)

- Waarom is het ontstaan van regenten alleen mogelijk in de Republiek der zeven verenigde Nederlanden? 

- Waarom hebben de geestelijke minder macht in de Republiek der zeven verenigde Nederlanden? 

Adel

Geestelijke

Regenten

Hoe gaan we het regelen?

Alle zeven de gewesten willen binnen hun eigen gebied de regels kunnen bepalen. (soeverein/Particularisme) Ze bepalen alles zelf op: wetgeving, rechtspraak, belasting en geloof.

De gewesten gaan samenwerken op financieel gebied en buitenland politiek (leger). Omdat ze zo samen sterker staan. 

Om deze twee zaken te regelen ontstaat de Staten-Generaal. 

Elk gewest stuurt een afgevaardigde naar Den Haag. 

Hoe heette Nederland officieel in de 17de eeuw?

1. Republiek Nederland
2. Republiek der Zeven Nederlanden
3. Republiek der Verenigde Nederlanden
4. Republiek der Zeven Verenigden Nederlanden

In 1588 bestond de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden uit zeven gewesten.

1. Waar
2. Niet waar

Staten-Generaal 

-Is een vergadering tussen afgevaardigden uit  zeven de 'Gewestelijke Staten' of gewesten van de Republiek. 

- In het binnenhof te Den Haag (hofstad)

Taken:

- Beslissen over oorlog en vrede (het leger)

- Bestuur Generaliteitslanden (Brabant & Limburg)

- Belasting afspraken maken

Welk bestuur mag beslissen over:
Het voeren van oorlog

1. Gewestelijke Staten
2. Staten Generaal
3. Regenten
4. Stadhouder

Particularisme 

De Gewestelijke Staten hadden dus zelf zoveel mogelijk autonomie. 

Elke gewest mocht zijn eigen regels maken. Het kon dus per gewest verschillen welke straffen er stonden op bepaalde overtredingen of welk geloof geaccepteerd werd en welke niet. 

Belangrijke functies

Raadspensionaris

De raadspensionaris was de titel voor de afgevaardigde van het gewest Holland. Hij had officieel net zoveel macht als de andere afgevaardigde, maar in praktijk werd hij gezien als de leider van de staten generaal. 

Johan van Oldenbarnevelt 

(Regent)

Belangrijke functies

Stadhouder: 

Dit was de leider van het leger. Staat in dienst van de Staten-Generaal want die beslissen over oorlog en vrede. Altijd iemand van Oranje werd gekozen voor deze functie

Gekozen door de afgevaardigde (dus door de gewesten)

Waarom werd er één legerleider gekozen? 

Waarom werd er altijd iemand van Oranje gekozen ?

Bekijk het schema. Welke combinatie is juist?

1. A- stadhouder, B-gewestelijke Staten, C-Staten-Generaal
2. A-gewestelijke Staten, B-stadhouder, C-Staten-Generaal
3. A- Staten-Generaal, B-stadhouder, C-gewestelijke Staten
4. A-gewestelijke Staten, B-Staten-Generaal, C-stadhouder

Ruzie om de macht

Raadspensionaris Versus Stadhouder -- Staatsgezinde Versus Oranjegezinde

Johan van Oldenbarnevelt versus Prins Maurits van Oranje -- Vrede met Spanje versus Oorlog met Spanje

Leg in je eigen woorden uit wat een regent is.

Waarom was het ontstaan van de regenten uniek voor de Republiek der zeven verenigde Nederlanden

Wie bestuurde het land? 

Regenten:

'Rijke burger met bestuursfunctie'

Regenten waren families die zo rijk waren geworden in de Gouden Eeuw dat ze een belangrijke rol gingen spelen in het bestuur van het land. 

Tijdvoorgeschiedenis

Doornemen stuk bruikbaarheid en betrouwbaarheid van bronnen.

Dit staat in Tijdvoorgeschiedenis.

Denk aan de W vragen. Stel jezelf deze vragen altijd als je met bronnen werkt!

Is er een onderdeel wat meer uitleg nodig heeft?

De Gouden Eeuw

Leerdoel

De Gouden eeuw

VOC WIC 

Driehoekshandel

Burgerlijke cultuur

Gouden eeuw: periode van economische voorspoed.

Hoe is deze Gouden Eeuw ontstaan?

• specialisatie in handel en ambacht (door zilte dus slechte grond)
• veel handelscontacten
• stapelmarkt, wisselbank en beurs
• blokkade haven van Antwerpen door oorlog met Spanje
• ontstaan handelskapitalisme
• 1602 VOC
• 1621 WIC (kaapvaart en vervoer slaven)

Amsterdam werd een stapelmarkt. Wat is een stapelmarkt?

1. stapelmarkt is dat spullen werden opgeslagen en later pas doorverkocht
2. stapelmarkt is dat amsterdam spullen doorverkocht
3. stapelmarkt is dat er elke dag markt was
4. stapelmarkt is dat er veel textiel was

Tijdvak 5

Tijdvak 6

De wetenschappelijke revolutie

Het absolutisme

Een wereldeconomie

De Nederlandse Opstand

1600 - 1700

1500 - 1600

De Gouden Eeuw van Nederland

De Reformatie

De Europese expansie

De renaissance

De VOC had een aantal rechten. Wat zijn rechten van de VOC? Meerdere antwoorden zijn goed!

1. De VOC mocht oorlog voeren
2. De VOC mocht verdragen sluiten
3. De VOC mocht forten bouwen
4. De VOC mocht als enige handel drijven met Azië

Burgerlijke cultuur

Door de grote rijkdom in de Republiek groeide de vraag naar luxe producten: bv. schilderijen.

Door de grote vraag waren er veel schilders actief. Er was sprake van een hoge kwaliteit en een verfijnde techniek.

Hier zie je het Meisje met de Parel van Vermeer. Hij is bekend om het gebruik van lichtinval.

Rembrandt was bekend vanwege zijn contrast tussen licht en donker. Zie volgende pagina.

Rembrandt

Schilders hadden een grote mate van autonomie. Ze mochten zelf hun stijl en onderwerp kiezen.

Ze hadden een hoge positie in de maatschappij.

Schilders waren veel minder aan regels gebonden dan in bv. Frankrijk.

Schilderijen werden gebruikt als investering.

Welke schilder schildert NIET in de Gouden Eeuw?

1. Rembrandt
2. Steen
3. van Gogh
4. Hals

Noem 3 dingen die je in deze lessenserie geleerd hebt.

Is er nog iets onduidelijk?