H4 | Telwoord & tussenletters samenstellingen

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Welkom!

Leg klaar:

• Pen & papier

Camera's aan!

Wat is groen en drijft??

Deze les

• Afronden telwoorden (grammatica: woordsoorten)
• Uitleg tussenletters in samenstellingen (spelling) 
• Bespreken opdr. 7 telwoorden

We bespreken volgende week het online SO.

Telwoord

Grammatica: woordsoorten

Telwoorden

	Bepaald	Onbepaald
Hoofdtelwoord	precies aantal zeven, duizend	onprecies aantal veel, alles, weinig
Rangtelwoord	precieze plek in rij dertiende, miljoenste	onprecieze plek in rij middelste, zoveelste

'Ik heb mijn broertje nu al voor de honderdste keer gevraagd zijn spullen op te ruimen'

Het telwoord in deze zin is een ...

1. Bepaald hoofdtelwoord
2. Onbepaald hoofdtelwoord
3. Bepaald rangtelwoord
4. Onbepaald rangtelwoord

'Gisteren hebben bijna alle kinderen uit mijn klas meegedaan aan de sportdag'

Het telwoord in deze zin is een ...

1. Bepaald hoofdtelwoord
2. Onbepaald hoofdtelwoord
3. Bepaald rangtelwoord
4. Onbepaald rangtelwoord

'Het is met dit tempo maar de vraag of we ooit bij het laatste hoofdstuk aankomen'

Het telwoord in deze zin is een ...

1. Bepaald hoofdtelwoord
2. Onbepaald hoofdtelwoord
3. Bepaald rangtelwoord
4. Onbepaald rangtelwoord

'Heb je gisteren die twee nieuwe programma's op tv gezien?

Het telwoord in deze zin is een ...

1. Bepaald hoofdtelwoord
2. Onbepaald hoofdtelwoord
3. Bepaald rangtelwoord
4. Onbepaald rangtelwoord

Tussenletters in samenstellingen

Spelling

Welk woord is juist gespeld?

1. Pannenkoek
2. Pannekoek

Welk woord is juist gespeld?

1. Lievelingschrijver
2. Lievelingsschrijver

Tussenletters in samenstellingen

Wat zijn samenstellingen?

Twee of meer woorden die samen een nieuw woord maken

fiets + tas = fietstas

maan + schijn = maneschijn

in + bouw + kasten + bedrijf + eigenaar = inbouwkastenbedrijfseigenaar

Tussenletters in samenstellingen

Wanneer moet er een -s in een samenstelling?

• Je schrijft alleen een -s als je hem hoort
  Valentijnsdag, meningsverschil, koksopleiding
• Kun je het niet zeker weten omdat het tweede deel begint met een -s? Vervang het laatste deel dan door een ander woord.
  bruidssluier,       want  --> bruidsjurk & bruidsmeisje
  liefdesscène,     want  --> liefdesbaby & liefdesverklaring
  hoofdstad,          want  --> hoofdweg & hoofdindeling

Tussenletters in samenstellingen

Wanneer moet er een -(e)n in een samenstelling?

• Als het eerste deel een znw is EN het heeft in het meervoud alleen -(e)n.
  paardenbloem, pannenkoek, stoelendans

Wanneer moet er dus geen -(e)n in een samenstelling?:

• Het eerste deel heeft geen meervoud                                rijstepap
• Van het eerste deel is er maar één                                       zonneschijn
• Een van de delen is geen znw                                                reuzefijn, blindedarm
• Het eerste deel heeft (ook) een -s in het meervoud    secondewijzer

Hoe spel je deze samenstelling?

station + chef

1. stationchef
2. stationschef

Hoe spel je deze samenstelling?

plant + pot

1. plantepot
2. plantenpot

Hoe spel je deze samenstelling?

beer + sterk

1. beresterk
2. berensterk

Hoe spel je deze samenstelling?

groente + soep

1. groentesoep
2. groentensoep

Hoe spel je deze samenstelling?

bank + winkel

1. bankewinkel
2. bankenwinkel

Hoe spel je deze samenstelling?

bioscoop + stoel

1. bioscoopstoel
2. bioscoopsstoel

Planning:

Eerst bespreken:

Opdr. 7 van Telwoorden

Wie:

- Niet gemaakt of score onder 70%

- Ik noem je naam als je mag gaan

Daarna maken:

Hoofdstuk: 4
Paragraaf: spelling
Opdrachten: 1 & 2

--> In Nieuw Nederlands Online

Wie:

Iedereen (= huiswerk)

Bespreken opdr. 7

• olw = onbepaald lidwoord                                                     een
• blw = bepaald lidwoord                                                          de & het
• aanw.vnw = aanwijzend voornaamwoord                      dat meisje, deze tafel
• vr.vnw = vragend voornaamwoord                                    wie heeft mijn bril gezien?
• pers.vnw = persoonlijk voornaamwoord                        de bal is van hem, ik ben op vakantie
• bez.vnw = bezittelijk voornaamwoord                             het is zijn bal
• bep.hoofdtelw = bepaald hoofdtelwoord
  
• onbep.hoofdtelw = onbepaald hoofdtelwoord
  
• bep.rangtelw = bepaald rangtelwoord
  
• onbep.rangtelw = onbepaald rangtelwoord

Bespreken opdr. 7

De naam van de vierde (___________) dag van de week hebben we (___________) afgeleid van Donars dag (Duits: Donnerstag), het Germaanse woord voor het Latijnse Dies lovis, de dag van Jupiter, de Romeinse oppergod. De Latijnse naam zie je (___________) nog in het Italiaanse giovedi en het Franse jeudi. De Germaanse god van de (___________) donder, Donar, zag men als de evenknie van Jupiter.

Bespreken opdr. 7

Donar is de Noorse god Thor. Deze (___________) naam vind je nog terug in het Engels: Thursday. Wat voor (___________) iemand was Thor? Thor was als kind al sterk. Ook bleek hij (___________) moeilijk opvoedbaar. Daarom werd hij grootgebracht door twee (___________) bliksemgeesten. Hij groeide uit tot een (___________) enorme man, met heel veel (___________) kracht.